Władze Rudy Śląskiej konsultują z mieszkańcami pomysł utworzenia parku kulturowego w części dzielnicy Ruda. Chodzi o objęcie szczególną ochroną konserwatorską unikalnego obszaru najstarszej dzielnicy miasta, której historia sięga ponad 700 lat.
Dzięki takiemu rozwiązaniu poprawiłaby się estetyka całej okolicy, a z elewacji zniknęłyby zbędne reklamy, szyldy, a także nielegalnie zamontowane anteny, rolety czy klimatyzatory – podaje rudzki magistrat. „Tak naprawdę w większości przypadków chodzi o wyegzekwowanie przepisów, które już obwiązują” – zaznacza wiceprezydent miasta Michał Pierończyk.
Zgodnie z projektem uchwały, na dostosowanie się do wytycznych mieszkańcy mieliby dwa, a w niektórych przypadkach trzy lata. Lokalne władze zapewniają, że właściciele nieruchomości nie muszą obawiać się, że w tym czasie będzie ich czekał przymusowy remont – sami zdecydują, kiedy wykonają renowację elewacji lub dachu.
„Dzielnica Ruda to aktualnie jedno z nielicznych miejsc w naszym województwie, gdzie dzięki zachowanemu dziedzictwu, także temu niematerialnemu, można zobaczyć, jak na przestrzeni wieków obszar wiejski przekształcał się w osadę przemysłową. Ogromnym atutem tego miejsca jest to, że większość historycznych zabudowań w dzielnicy jest dobrze zachowana i stanowi spójną zabudowę" – podkreślił wiceprezydent Pierończyk.
Jak przekonuje magistrat, ustanowienie parku kulturowego pozwoli poprawić jakość przestrzeni publicznej, chodzi przede wszystkim o estetykę. Na obszarze parku kulturowego mogą być bowiem ustanowione zakazy i ograniczenia, dotyczące m.in. montażu różnych urządzeń na elewacjach. Tego właśnie obawiają się mieszkańcy, z którymi na specjalnym spotkaniu rozmawiali urzędnicy. Mogli zgłosić swoje uwagi i wątpliwości.
W Rudzie znajdują się osiedla patronackie, obiekty sakralne, zespół zamkowy z parkiem i terenem folwarcznym, obiekty małej architektury, budynki przemysłowe, budynki użyteczności publicznej, nekropolie oraz budynki reprezentacyjne, które są pamiątką po właścicielach Rudy, począwszy od rodziny von Stechow, a skończywszy na rodzie von Ballestrem, właścicielach majoratu rudzko-biskupicko-pławniowickiego od 1758 r. do wybuchu II wojny światowej.
„Mamy w Rudzie Śląskiej unikalną przestrzeń, chcemy ją chronić, stąd starania o utworzenie parku. Takie rzeczy robi się w Europie, ale i w wielu miastach naszego kraju” – przekonuje Pierończyk. Lokalne władze dodają, że w przypadku obiektów zabytkowych już teraz obowiązują różne obostrzenia, zakazujące montażu różnych elementów w dowolnym miejscu budynku.
Proponowane regulacje określają m.in. zasady umieszczania i montażu reklam, szyldów, czy innych nośników reklamowych, a także wyglądu i wystroju ogródków gastronomicznych, w tym m.in. rodzaju stosowanych parasoli. Projekt uchwały przewiduje też ograniczenie emisji światła i dźwięków. Chodzi np. o wyeliminowanie zbędnych wyświetlaczy LCD, neonów czy laserów, szpecą wiele sklepów. Ma je zastąpić jednolite, białe światło.
Jak wskazują rudzcy samorządowcy wszystkie te rozwiązania mają na celu ochronę unikatowych obszarów krajobrazu kulturowego. Utworzenie parku kulturowego ma poprawić walory turystyczne, gospodarcze i społeczne tego miejsca. W Rudzie znajdują się osiedla patronackie, obiekty sakralne, zespół zamkowy z parkiem i terenem folwarcznym, obiekty małej architektury, budynki przemysłowe, budynki użyteczności publicznej, nekropolie oraz budynki reprezentacyjne, które są pamiątką po właścicielach Rudy, począwszy od rodziny von Stechow, a skończywszy na rodzie von Ballestrem, właścicielach majoratu rudzko-biskupicko-pławniowickiego od 1758 r. do wybuchu II wojny światowej.
Na krajobraz kulturowy przyszłego parku składają się również elementy krajobrazowe związane z pierwotną działalnością rolniczą miejscowej ludności, łączoną później z działalnością w przemyśle oraz gospodarstwami rolnymi prowadzonymi przez samych Ballestremów, jak folwark czy stawy hodowlane.
Prace nad utworzeniem w Rudzie - najstarszej, bo liczącej ponad 700 lat dzielnicy Rudy Śląskiej - parku kulturowego rozpoczęły się w ubiegłym roku. W maju 2018 r. władze miasta oraz samorządu woj. śląskiego podpisały w tej sprawie list intencyjny. W imieniu samorządu województwa realizacją przedsięwzięcia zajął się Regionalny Instytut Kultury w Katowicach. W tym czasie przeprowadzone zostały liczne rozmowy i warsztaty z mieszkańcami, przeanalizowano dokumenty archiwalne i strategiczne, a także wykonano szereg badań w terenie. Efektem tych prac było studium krajobrazowe, w którym opisane zostały walory parku wraz z jego granicami.
Do tej pory w Polsce utworzonych zostało ponad 30 parków kulturowych, z których najbardziej znanymi są krakowski Kazimierz i ulica Piotrkowska w Łodzi. W województwie śląskim parki kulturowe utworzono m.in. na Hałdzie Popłuczkowiej w Tarnowskich Górach, która od 2017 r. jest także jednym z obiektów listy światowego dziedzictwa UNESCO oraz na cmentarzu żydowskim w Żorach. Rudzki park ze względu na swój zakres i potencjał fabularny będzie pierwszą tak złożoną opowieścią o górnośląskim dziedzictwie zapisaną w historycznej przestrzeni i obiektach – podkreśla lokalny samorząd. (PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ itm/
