„Pamięć Polski” – wystawa prezentująca bezcenne polskie dziedzictwo. Źródło: MKDNiS
Polskie dziedzictwo archiwalne jest niezwykle bogate i różnorodne. Dodatkowym uhonorowaniem najcenniejszych dokumentów jest umieszczenie ich na prestiżowej liście UNESCO – powiedziała wiceminister kultury, prof. Magdalena Gawin podczas otwarcia wystawy „Pamięć Polski”.
Wystawa prezentuje 15. obiektów, które w tym roku - w ramach 4. odsłony przedsięwzięcia - zostały wpisane na Polską Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć Świata”. Ekspozycję będzie można do 30 czerwca oglądać przed Kordegardą - Galerią NCK. Kubiki po zachodzie słońca zostaną podświetlone w kolory biało-czerwone.
Wiceminister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu, prof. Magdalena Gawin zwróciła uwagę, że wystawę tworzą m.in. dokumenty średniowieczne. „Wśród nich szczególną rangę posiada dokument króla Przemysła II z 1295 r. pochodzący z zasobu Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie z pieczęcią majestatową, na której po raz pierwszy pojawia się wizerunek orła białego w koronie, dając początek herbowi państwa polskiego” – podkreśliła.
Gawin odniosła się również do obchodzonego 9 czerwca Międzynarodowego Dnia Archiwów. „Szczególnie dziś dziękuję wszystkim tym, którzy przyczyniają się do ochrony dziedzictwa archiwalnego. Najwyższe słowa uznania kieruję do archiwistek i archiwistów. Podjęliście państwo niełatwe i odpowiedzialne dzieło dbałości o dziedzictwo archiwalne – dzieło o ogromnym znaczeniu dla kultury Polski. Pragnę państwa zapewnić, że Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu wspiera wszelkie działania prowadzone zarówno przez Archiwa Państwowe, jak i pozostałe instytucje w ich staraniach mających na celu zachowanie polskiego dziedzictwa dokumentacyjnego” – powiedziała.
Dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwach i przewodniczący Polskiego Komitetu Proroku UNESCO Pamięć Świata, wyjaśnił, że obowiązują trzy listy UNESCO – światowa, regionalna i krajowa. „Dzisiaj spotykamy się przy okazji wpisów dotyczących listy krajowej. Te piętnaście obiektów, które w tym roku zostały wpisane na listę uzupełnią poprzednie trzy edycje, na której czterdzieści trzy takie wpisy zostały dokonane, więc w sumie będziemy mieli pięćdziesiąt osiem wpisów”
Jednak - jak zastrzegł - prace Polskiego Komitetu Programu UNESCO Pamięć Świata nie ograniczają się wyłącznie do Archiwów Państwowych. „W pracach uczestniczy także wiele instytucji pamięci, m.in. Biblioteka Narodowa, Zakład Narodowy Ossolineum czy Biblioteka Jagiellońska. Wpisy nie pochodzą zatem wyłącznie z zasobów Archiwów Państwowych, ale również z bibliotek, muzeów, towarzystw czy stowarzyszeń, jak i archiwów wyodrębnionych czy Archiwum Polskiego Radia. Jest to bardzo szerokie spektrum nie tylko ze względów historycznych, ale również pod względem wizualnym i artystycznym” – wyjaśnił dr Pietrzyk.
„Wystawę tworzy piętnaście różnych obiektów. Jest to szerokie spektrum czasowe, a dziedzictwo można pokazać w sposób nie tylko esencjonalny, ale również artystyczny” – powiedział prof. Rafał Wiśniewski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury. „Wędrując przez Krakowskie Przemieście warto się po prostu zatrzymać i przypomnieć sobie, jak piękne jest bogactwo Rzeczpospolitej i jak wiele cennych obiektów znajduje się w jej posiadaniu. Możemy cieszyć się, że te obiekty wpisują się w dziedzictwo krajowe, a mam nadzieję, że niebawem wpiszą się i w to światowe” – dodał.
Dr Anna Krochmal, kuratorka wystawy, wskazała, że każda epoka jest na tej wystawie reprezentowana „przez jakiś unikat, perłę naszego piśmiennictwa. Czasem jest to pojedynczy dokument, a czasem duża kolekcja, ponieważ na listę krajowego dziedzictwa możemy także wpisywać całe kolekcje dokumentów”.
Kuratorka odniosła się również do zniszczeń, jakie stołeczne archiwa poniosły w czasie II wojny światowej. „Ponad 50 kilometrów akt utraciliśmy bezpowrotnie. To jest strata niewyobrażalna, w żadnym innym państwie Europy taka hekatomba i tragedia nie miały miejsca. Mimo tego na wystawie można zobaczyć, jakie jeszcze przepiękne rzeczy udało się w naszych instytucjach pamięci ocalić i mam nadzieję, że dzięki takim ideom i programom, które obecnie realizujemy, zdołamy dla przyszłych generacji te rzeczy szczęśliwie zachować” – wskazała.
W tym roku Komitet, w skład którego wchodzą przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów oraz środowisk naukowych, a któremu przewodniczy Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk, po raz czwarty wyłonił obiekty, które zostaną uhonorowane wpisem na listę. Wśród obiektów znalazły się: dokument Przemysła II z 15 sierpnia 1295 r. z zasobu Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie; dokument króla Kazimierza Wielkiego dla biskupa ormiańskiego Grzegorza we Lwowie z 4 lutego 1367 r. z zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych; Trybunał Koronny Lubelski (1579-1811) z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie; Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca (1581-1944) z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie; Przywilej Chełmiński z 1 października 1251 r. z zasobu Archiwum Państwowego w Toruniu; średniowieczne rotulusy z klasztoru premonstratensów na Ołbinie we Wrocławiu (1257, 1305-1370) z zasobu Archiwum Państwowego we Wrocławiu; kolekcja utworów Fryderyka Chopina z lat 30. i 40. XIX w. z zasobu Biblioteki Jagiellońskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego; rękopiśmienna spuścizna Juliusza Słowackiego (1835-1865) z zasobu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu; rękopis „Balladyny” Juliusza Słowackiego (ok. 1834-1838) z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie; rękopis zbioru wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. „W żalu najczystszym” z 1942 roku z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie; Teki Górskiego – zbiór rękopisów do historii Polski i krajów sąsiednich w XVI w. z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie; 5 unikatowych egzemplarzy dzieł Jana Heweliusza (1647-1690) z zasobu Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej; kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku z zasobu Archiwum Polskiego Radia S.A.; rękopiśmienny atlas Mappy Hrabstwa Bialskiego z 1781 roku z zasobu Towarzystwa Naukowego Płockiego; mapa Księstwa Pszczyńskiego z 1636 roku z zasobu Archiwum Państwowego w Katowicach. Oficjalne wręczenie certyfikatów wpisu na listę odbędzie się w czwartek w Belwederze.
Ekspozycja, współorganizowana przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Narodowe Centrum Kultury, Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych oraz Polski Komitet Programu UNESCO przez będzie prezentowana do 30 czerwca na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Następnie wystawa odwiedzi wybrane miasta Polski, w których obecnie przechowywane są wyróżnione obiekty.
Czwarta edycja Listy Krajowej Programu UNESCO „Pamięć Świata” została objęta Patronatem Honorowym prezydenta Andrzeja Dudy. (PAP)
autorka: Anna Kruszyńska
akr/ pat/
