Utracona na skutek II wojny światowej wyjątkowo kunsztowna strzelba myśliwska z przedwojennego Muzeum Ordynacji Krasińskich powraca do polskich zbiorów. Strzelbę odzyskało Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego na mocy porozumienia z The Cleveland Museum of Art.
Strzelba myśliwska hrabiego Wincentego Krasińskiego, ofiarowana według historycznych przekazów hrabiemu Wincentemu Krasińskiemu (1782–1858) przez cesarza Napoleona Bonapartego, to bogato zdobiona broń myśliwska wykonana na początku XIX wieku w warsztacie słynnego francuskiego rusznikarza Jeana Lepage’a.
Strzelbę odnalazł w 2020 r. w repozytorium amerykańskiego muzeum Mariusz Pilus, badacz współpracujący z Departamentem Restytucji Dóbr Kultury MKiDN. Została ona zakupiona do zbiorów muzeum w 1966 roku. "Zgromadzona przez pracowników Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN dokumentacja i bardzo dobra współpraca z The Cleveland Museum of Art umożliwiły odzyskanie tego wyjątkowego dla polskiej historii obiektu" - poinformowało MKiDN w przesłanym w poniedziałek komunikacie.
Najobszerniejszy opis tego dzieła znalazł się w Katalogu Wystawy Starożytności i Przedmiotów Sztuki opublikowanym w 1856 r. Na wystawie zorganizowanej w pałacu Potockich na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie zaprezentowano 125 przedmiotów ze zbiorów Wincentego Krasińskiego, w tym tę właśnie strzelbę. Karol Beyer, pionier polskiej fotografii, wykonał wówczas jej zdjęcie. "To właśnie między innymi na podstawie fotografii Beyera udało się rozpoznać zaginioną strzelbę w zbiorach The Cleveland Museum of Art, a następnie dowieść, że jest ona polską stratą wojenną" - podkreśla MKiDN.
Strzelba była częścią kolekcji militariów gromadzonych przez hr. Wincentego Krasińskiego, a następnie przez kolejne pokolenia Krasińskich. Zbiory te, wraz z kolekcją obrazów i rzemiosła artystycznego, stały się podstawą kolekcji Muzeum Ordynacji Krasińskich w Warszawie. Zbrojownia, której zasadniczy zrąb powstał dzięki pasji kolekcjonerskiej hr. Wincentego Krasińskiego, w czasach swojej świetności stanowiła największy zbiór militariów na ziemiach polskich. Zgodnie z drukowanym Inwentarzem Zbrojowni Ordynacyi hr. Krasińskich z 1909 r. – sporządzonym przez Franciszka Pułaskiego, który w latach 1900–1903 był pracownikiem naukowym Biblioteki Ordynacji Krasińskich w Warszawie, a do 1912 r. kustoszem zbiorów ordynackich – w zbrojowni znajdowało się 791 obiektów. Wśród nich Pułaski odnotował trzy egzemplarze broni wykonanej przez paryski warsztat Jeana Lepage’a, czołowego francuskiego rusznikarza przełomu XVIII i XIX wieku. Jednak odzyskana strzelba, ze względu na swoje wyjątkowe walory dekoracyjne, była unikatem nawet w zbiorach Muzeum Ordynacji Krasińskich.
W pierwszej dekadzie XX wieku do rozwoju Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich w Warszawie przyczynił się znacznie Adam Krasiński, dzięki któremu zbiory wzbogaciły się między innymi o pamiątki po Zygmuncie Krasińskim, archiwum Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego (1814–1831) czy kolekcje po Władysławie Pobóg-Górskim, Józefie Wolffie i Felicjanie Faleńskim. Kolejny okres świetności zapewnił zbiorom Edward Krasiński, ostatni ordynat opinogórski, pod którego opieką instytucja przetrwała I wojnę światową. Został on w kwietniu 1940 r. aresztowany przez Gestapo i zmarł w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Dachau. To właśnie Edward Krasiński ufundował nowy gmach dla zbiorów bibliotecznych i muzealnych przy ul. Okólnik w Warszawie, który uroczyście otwarto w grudniu 1930 r. Nowo otwarta instytucja stała się jednym z najwspanialszych przybytków nauki i kultury narodowej, a idea leżąca u podstaw jej powstania streszczała się w umieszczonej na frontonie monumentalnego budynku łacińskiej inskrypcji: „AMOR PATRIAE NOSTRA LEX”.
Wybuch II wojny światowej doprowadził do zniszczenia zarówno gmachu Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich w Warszawie, jak i przeważającej części przechowywanych tam zbiorów. Wiele z nich zostało zagrabionych i wywiezionych do Niemiec. (PAP)
aszw/
