Dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego Jacek Miler. Fot. PAP/L. Szymański
Ministerstwo kultury we współpracy z FBI odzyskało 75 obrazów Hanny Gordziałkowskiej-Weynerowskiej, uczestniczki powstania warszawskiego, która po wojnie wyemigrowała do USA. Obrazy trafiły już do zbiorów Muzeum Polskiego w szwajcarskim Rapperswilu.
O odzyskaniu dzieł sztuki poinformował PAP Departament Dziedzictwa Kulturowego MKiDN, który od 2010 r. na wniosek muzeum poszukiwał cennej kolekcji. "Hanna Gordziałkowska-Weynerowska to jedna z najbardziej cenionych polskich malarek współczesnych. Z dużym powodzeniem wystawiała swoje prace m.in. Belgii, Kanadzie i w Stanach Zjednoczonych" - powiedział w piątek PAP dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego Jacek Miler.
"W sprawę zostało zaangażowane biuro FBI w Polsce współpracujące z ministerstwem kultury w zakresie restytucji dzieł sztuki. Współpraca obu instytucji, a przede wszystkim działania FBI na terenie USA doprowadziły do odnalezienia 75 obrazów" - mówi dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego Jacek Miler.
Weynerowska zmarła w 1998 r. W testamencie zapisała, że po jej śmierci namalowane przez nią dzieła mają trafić do Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Zgodnie z zapisem testamentowym z czerwca 1988 r. artystka przekazała do muzeum kolekcję 86 obrazów. Dzieła te jednak nigdy w muzeum się nie znalazły, a wszelki ślad po nich zaginął. O pomoc w ich odnalezieniu muzeum zwróciło się do MKiDN.
"W sprawę zostało zaangażowane biuro FBI w Polsce współpracujące z ministerstwem kultury w zakresie restytucji dzieł sztuki. Współpraca obu instytucji, a przede wszystkim działania FBI na terenie USA doprowadziły do odnalezienia 75 obrazów. W czwartek po odprawie celnej w Zurychu zostały one przewiezione do Muzeum Polskiego w Rapperswilu" - wyjaśnił Miler.
Uroczystość oficjalnego przekazania dzieł do muzeum zaplanowano na 16 czerwca br.; udział w niej weźmie minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski, ambasador USA w Szwajcarii oraz przedstawiciele FBI.
Muzeum Polskiemu w Rapperswilu obecnie grozi eksmisja z XIII-wiecznego zamku nad Jeziorem Zuryskim, w którym mieści się od ponad 140 lat. To jedna z najciekawszych i najstarszych polskich placówek muzealnych poza granicami kraju.
Od stycznia 2014 r. nad rozwiązaniem problemu ewentualnej eksmisji pracuje zespół ekspertów, w którym znajdują się przedstawiciele muzeum, lokalnych władz, MSZ Szwajcarii i polskiego ministerstwa kultury. Pod koniec marca podczas prezentacji nowego planu zagospodarowania zamku strony uzgodniły, że w kolejnych miesiącach dojdzie do dalszych spotkań zespołu. Odzyskanie kolekcji Weynerowskiej może być atutem w negocjacjach w sprawie przyszłości rapperswilskiego muzeum.
Hanna Gordziałkowska-Weynerowska (ur. 1918) ukończyła w 1939 r. z wyróżnieniem Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. Podczas II wojny światowej służyła w Armii Krajowej, gdzie przybrała pseudonim Kali. Po ukończeniu podziemnej szkoły oficerskiej działała w sabotażu - w jednostce niszczącej mosty, tunele oraz drogi.
Walczyła w Powstaniu Warszawskim 1944 r., a po jego klęsce trafiła do obozu pracy w Niemczech. Po wejściu na teren Niemiec Armii Czerwonej uciekła na Zachód, by dostać się pod ochronę Amerykanów.
Po wojnie zapisała się do Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Brukseli; swoje obrazy podpisywała wojennym pseudonimem Kali. Wystawiała swoje prace m.in. we Francji, Luksemburgu, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Kanadzie. Od 1953 r. na stałe zamieszkała w San Francisco w USA.
Norbert Nowotnik (PAP)
nno/ ls/ jbr/
