Natalia Bartczak wśród drzew w okolicy cmentarza w Wińsku. Fot. M. Starowieyska/Muzeum Historii Żydów Polskich
Laureatką piątej edycji konkursu Nagrody POLIN, przyznawanej za pielęgnowanie pamięci o polskich Żydach, została Natalia Bartczak, która od 16 lat jest społeczną opiekunką cmentarza żydowskiego w Wińsku (woj. dolnośląskie). Wręczenie nagród odbyło się we wtorek w Warszawie.
Zwyciężczyni otrzymała statuetkę – rzeźbę autorstwa Barbary Falender oraz nagrodę finansową w wysokości 20 tysięcy złotych. Od 2015 roku Nagroda POLIN jest przyznawana osobom, organizacjom lub instytucjom działającym na rzecz ochrony pamięci o historii polskich Żydów.
Spośród otrzymywanych przez muzeum aplikacji, kapituła konkursu, której przewodniczy Marian Turski, przewodniczący Rady Muzeum, każdego roku nominuje, nagradza i wyróżnia osoby, organizacje pozarządowe, instytucje prywatne i publiczne, które w ostatnich latach wykazały się ważnym, niekonwencjonalnym, niezwykłym działaniem, postawą, dziełem, wypowiedzią o istotnym wpływie na społeczną świadomość historii polskich Żydów oraz na budowanie relacji polsko–żydowskich.
Park Pamięci Wielkiej Synagogi otwarto w Oświęcimiu
Laureatka nagrody Natalia Bartczak zaczęła się zajmować cmentarzem żydowskim w Wińsku jako 13-latka. Podczas studiów archeologicznych w Instytucie Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu obroniła pracę magisterską pt. "Cmentarz żydowski w Wińsku, pow. Wołów”. Praca ta stała się podstawą dla gminy Wińsko do aplikowania o środki unijne na rewitalizację cmentarza.
Natalia Bartczak była też konsultantką tłumacza książki Rity Steinhardt–Botwinick, co przyczyniło się do wydania publikacji pt. "Wińsko 1933-1946” w języku polskim, powstania filmu „Maleństwo na górce” i wystawy plenerowej starych fotografii o niemiecko-żydowsko-polskiej historii Wińska. Obecnie Natalia Bartczak bierze udział w zdjęciach do niemiecko-amerykańskiej produkcji filmowej „Auf wiedersehen in Winzig” jako bohaterka i konsultantka.
Przyznano również dwa wyróżnienia. Jedno z nich otrzymał Adam Musiał z Krakowa. To nauczyciel, edukator o Zagładzie, a także przewodnik i tłumacz książek oraz publikacji poświęconych tematyce Zagłady i historii Żydów. Współpracuje m.in. z Yad Vashem, Shoah Foundation, muzeami w Krakowie i Warszawie oraz ośrodkami edukacji w Polsce. Przygotowuje i prowadzi zajęcia i projekty poświęcone historii Żydów, również w czasie Zagłady, oraz zajęcia antydyskryminacyjne z młodzieżą szkolną, studentami i nauczycielami.
Dzięki staraniom Adama Musiała, w Krakowie przy ulicy Stradomskiej 10 umieszczono tablicę upamiętniającą Prywatną Żydowską Koedukacyjną Średnią Szkołę Handlową działającą tam przed wojną. Adam Musiał otrzymał nagrodę finansową w wysokości 10 tysięcy złotych.
Wystawa w Muzeum Żydowskim w Bazylei o bohaterstwie polskich dyplomatów
Drugie wyróżnienie otrzymała Katarzyna Winiarska z Białowieży (woj. podlaskie). To animatorka kultury, która od czterech lat bada dzieje społeczności żydowskiej w Białowieży, prowadzi kwerendy w archiwach, wywiady z mieszkańcami, odnajduje potomków białowieskich Żydów na całym świecie. Stworzyła pierwszy pełny opis miejscowej społeczności żydowskiej, który opublikowała w formie Wirtualnego Muzeum Historii Żydów w Białowieży.
W sierpniu 2019 roku Winiarska postawiła w Białowieży pomnik poświęcony pamięci Żydów z Białowieży zamordowanych podczas Zagłady oraz tablicę informacyjną o społeczności żydowskiej w centrum miejscowości - pierwsze znaki pamięci o Żydach w Białowieży. Odsłonięciu pomnika towarzyszyła trzydniowa wizyta 30 potomków białowieskich Żydów oraz ich spotkanie z mieszkańcami. Katarzyna Winiarska otrzymała nagrodę finansową w wysokości 10 tysięcy złotych.
Nagrodę Specjalną, przyznaną przez p.o. dyrektora Muzeum POLIN, otrzymała instytucja pozarządowa - Centrum Żydowskie w Oświęcimiu. Ośrodek działa od 20 lat i zachowuje pamięć o wielokulturowej przeszłości Oświęcimia. Sąsiadujące z jedyną zachowaną w mieście synagogą pomaga zrozumieć, czym jest żydowska tradycja i judaizm. Jego ekspozycję stałą stanowi wystawa "Oszpicin. Historia żydowskiego Oświęcimia". To opowiedziana za pomocą fotografii, dokumentów, zabytkowych eksponatów oraz multimediów historia lokalnej społeczności żydowskiej, której początki sięgają XVI wieku. Statuetkę – rzeźbę autorstwa Faustyny Makaruk – w imieniu Centrum odebrał Tomasz Kuncewicz, dyrektor.
Laureaci i wyróżnieni w konkursie Nagroda POLIN 2019 zostali wyłonieni spośród 80 zgłoszeń z całej Polski. W pierwszym etapie konkursu Kapituła konkursu wybrała 7 finalistów. Obok nagrodzonych i wyróżnionych – Natalii Bartczak, Katarzyny Winiarskiej i Adama Musiała, byli to: Dorota Budzińska wraz z Jolantą Konstańczuk, Katarzyna Markusz, Krystyna Szter oraz Mirosław Tryczyk. Nominowani otrzymali nagrody w wysokości 5 tys. złotych. (PAP)
aszw/ agz/
