Posłowie za ustanowieniem roku 2024 Rokiem Zygmunta Miłkowskiego

Za uchwałą głosowało 440 posłów, 1 był przeciw, od głosu wstrzymało się 3 posłów.

Zygmunt Fortunat Miłkowski, pułkownik Powstania Styczniowego, polityk, pisarz i publicysta, znany pod pseudonimem Teodor Tomasz Jeż, urodził się 23 marca 1824 roku w Saraceji na Podolu, w rodzinie oficera napoleońskiego. Ukończył liceum w Odessie, a następnie studiował w Kijowie, organizując tam konspirację niepodległościową.

Po wybuchu Wiosny Ludów przedostał się na Węgry i uczestniczył w walkach powstańczych w Legionie Polskim gen. Józefa Wysockiego. Następnie przez Turcję dotarł na Zachód, ale niebawem jako emisariusz Towarzystwa Demokratycznego Polskiego działał w Kijowie. Po dekonspiracji uciekł do Mołdawii i był przez wiele lat emisariuszem na terenie Bałkanów. Stworzył tam ośrodek pośredniczący między uchodźstwem polskim w Paryżu, a konspiracją na Ukrainie.

W 1862 roku Miłkowski mianowany został naczelnikiem wojskowym na Ruś przyszłego powstania, a po wybuchu walk naczelnikiem na Podolu. Ze zorganizowanym w Turcji oddziałem przedzierał się na Ukrainę, pobił zagradzający drogę oddział rumuński pod Kostangalią, jednak nie chciał dalej walczyć z Rumunami i złożył broń. Razem z nim walczył major Józef Jagmin - bohater 5 wojen, opisywany przez niego wielokrotnie.

Po upadku Powstania Styczniowego Miłkowski działał w Zjednoczeniu Emigracji Polskiej i wydawał paryskie pismo „Niepodległość”. Wreszcie w 1872 roku osiadł w Szwajcarii, w Lozannie. Kilkukrotnie przyjeżdżał do Lwowa. Działał w Związku Wychodźstwa Polskiego i radzie zarządzającej Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu, którego był kontrolerem aż do 1912 roku.

Uchwała przypomina, że w 1887 roku Miłkowski opublikował swój najważniejszy tekst polityczny „Rzecz o obronie czynnej i o skarbie narodowym”, w którym poddał ostrej krytyce obronę bierną i politykę ugody z zaborcami, która ułatwiała im wynarodowianie Polaków. Postulował powrót do obrony czynnej i przygotowywanie się do walki zbrojnej w sprzyjającej sytuacji międzynarodowej, a także gromadzenie środków potrzebnych do przyszłej walki – Skarbu Narodowego.

Razem z Ludwikiem Michalskim Miłkowski założył w 1887 roku w Zurychu tajną organizację Ligę Polską. Jej program zakładał odbudowanie Polski jako demokratycznej republiki i współpracę z innymi narodami zamieszkującymi dawną Rzeczpospolitą. "Po przejęciu władzy w Lidze przez działających w kraju narodowych demokratów - Dmowskiego, Balickiego i Popławskiego oraz przekształceniu jej w Ligę Narodową, podporządkował się temu, a przez lata wspierał ze środków skarbu narodowego. Odciął się od Ligi Narodowej i zerwał jej finansowanie, gdy od 1908 roku współpracowała ona z Rosją. Ruch strzelecki Józefa Piłsudskiego poparł dopiero w 1914 roku, a nadzieje na niepodległość widział we współpracy z państwami Zachodu" - wskazano w uchwale.

Jednocześnie Miłkowski, pod pseudonimem literackim Teodor Tomasz Jeż był jednym z najpłodniejszych, obok Józefa Ignacego Kraszewskiego, pisarzy polskich. Był autorem 80 powieści, w których opisywał życie Polaków i Ukraińców na terenie Rusi, XIX-wieczne wojny i powstania narodowe, dokumentował etnografię epoki oraz relacje etniczne i społeczne szlachty i chłopów, sagi rodzinne, a także był twórcą obszernej publicystyki społeczno-politycznej. Zygmunt Miłkowski zmarł 11 stycznia 1915 roku w Lozannie.

Na gruncie utworzonej przez niego Ligi Polskiej rozpoczęli działalność narodowi demokraci Dmowskiego, do jego koncepcji nawiązywał tajny Związek Walki Czynnej założony przez Sosnkowskiego i Kukiela oraz Polski Skarb Wojskowy powołany przez Piłsudskiego.

"Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dwusetną rocznicę urodzin Zygmunta Miłkowskiego – Jeża, żołnierza i pisarza, wytrwałego działacza niepodległościowego, twórcy idei obrony czynnej i skarbu narodowego, ustanawia rok 2024 Rokiem Zygmunta Miłkowskiego" - głosi tekst uchwały przyjętej przez Sejm. (PAP)

aszw/ akn/ dki/