Pergamin z 15 lipca 1515 r., w którym papież Leon X nadaje Janowi Łaskiemu, arcybiskupowi gnieźnieńskiemu, tytuł "legatus natus". Fot. PAP/J. Kaczmarczyk
Złoty Kodeks Gnieźnieński oraz kielich królewski z XII w. to niektóre z unikatowych zabytków, jakie można oglądać od soboty w Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Wystawę "Primas Poloniae - 600-lecie stolicy prymasowskiej w Gnieźnie” otworzył prymas Polski abp Wojciech Polak.
Wystawa w Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej prezentuje unikatowe eksponaty z dziejów prymasostwa w Polsce. Wśród najcenniejszych z nich jest m.in. Złoty Kodeks Gnieźnieński - średniowieczny rękopis, księga liturgiczna, która była używana w czasie obrzędów koronacyjnych. Kodeks był jednym z atrybutów prymasa-koronatora. W 2014 r. księga została wpisana na Listę Krajową programu UNESCO "Pamięć świata".
Prymas Polski abp Wojciech Polak otwierając wystawę, podkreślił, że ma ona nie tylko prezentować i pokazywać przeszłość, ale i być dla zwiedzających refleksją na przyszłość.
„Ojciec Święty Franciszek przysyłając na moje ręce swój list gratulacyjny z okazji tego właśnie wydarzenia, z jednej strony odniósł się do przeszłości, do tradycji świętowojciechowej, do tradycji gnieźnieńskiej, naszego milenium chrztu. Z drugiej strony postawił przed nami bardzo konkretne zadanie, a mianowicie, że mamy przede wszystkim wierni tej tradycji szukać nowych dróg docierania z Ewangelią do współczesnego człowieka. Mam nadzieję, że to spotkanie z historią jest właśnie jedną z tych dróg docierania z Ewangelią do współczesnego człowieka” - powiedział prymas.
Dyrektor Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej ks. kan. dr Jarosław Bogacz podkreślił w rozmowie z PAP, że żadna wystawa nie jest w stanie pokazać 600 lat prymasostwa i wszystkich aspektów urzędu i godności prymasa Polski. „Mimo to staraliśmy się pokazać te najbardziej znaczące aspekty, związane z życiem politycznym, społecznym i kulturalnym naszego kraju. Mam nadzieję, że to właśnie wybrzmiało na tej wystawie” - powiedział.
Ks. kan. dr Jarosław Bogacz: Cieszymy się, że możemy pokazać wyjątkowe, bardzo unikalne dokumenty, które normalnie nie są wystawiane, a niektóre z nich nie były pokazywane dosłownie nigdy. Trudno powiedzieć, które z tych eksponatów są najcenniejsze, ale trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim na Złoty Kodeks Gnieźnieński, czy Legatus Natus z 1515 r., czyli dokument, w którym papież Leon X kreuje arcybiskupa Jana Łaskiego legatem urodzonym.
„Cieszymy się, że możemy pokazać wyjątkowe, bardzo unikalne dokumenty, które normalnie nie są wystawiane, a niektóre z nich nie były pokazywane dosłownie nigdy. Trudno powiedzieć, które z tych eksponatów są najcenniejsze, ale trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim na Złoty Kodeks Gnieźnieński, czy Legatus Natus z 1515 roku, czyli dokument, w którym papież Leon X kreuje arcybiskupa Jana Łaskiego legatem urodzonym” - dodał.
Na wystawie znajdują się także m.in. kielich królewski, tzw. kielich Dąbrówki z XII w. – używany podczas koronacji w katedrze gnieźnieńskiej w 1295 i 1300 roku oraz pektorał kard. Ledóchowskiego zwany krzyżem wygnańców, który nosili kardynałowie: Mieczysław Ledóchowski i Stefan Wyszyński. Prezentowane są też liczne archiwalne dokumenty, w tym papieża Benedykta XIV, który nadawał przywilej purpury kardynalskiej polskim prymasom oraz dokument króla Kazimierza Jagiellończyka, w którym zastrzegał prawo koronacji polskich królów arcybiskupowi gnieźnieńskiemu, a także nieeksponowane wcześniej w Gnieźnie kielichy: abp. Floriana Stablewskiego oraz abp. Stanisława Szembeka.
Ekspozycję można będzie oglądać przez cały rok, jednak zabytki archiwalne ze względu na swoją wrażliwość na światło, zmiany temperatury i wilgotności będą eksponowane rotacyjnie, niektóre z nich tylko przez kilka dni. Zmiany ekspozycji z zabytkami rękopiśmiennymi będą dokonywane co 3-4 tygodnie.
W sobotę w Gnieźnie została również zaprezentowana okolicznościowa karta pocztowa wydana przez Pocztę Polską z okazji jubileuszu prymasostwa, przedstawiająca wizerunek pierwszego prymasa Mikołaja Trąby. Zaprezentowany został również nowowydany album „Poczet Prymasów Polski”.
Otwarta w sobotę wystawa „Primas Poloniae - 600-lecie stolicy prymasowskiej w Gnieźnie" towarzyszy odbywającym się w weekend w Gnieźnie uroczystościom inaugurującym jubileusz 600-lecia prymasostwa w Polsce. W uroczystościach jubileuszowych wezmą udział prymasi z całej Europy. Kulminacją obchodów będzie niedzielna suma odpustowa w gnieźnieńskiej katedrze. Obchody jubileuszu 600-lecia prymasostwa potrwają do następnego odpustu św. Wojciecha.
Tytuł prymasa Polski przysługuje arcybiskupom gnieźnieńskim. Pierwszy prymas Polski, metropolita gnieźnieński Mikołaj Trąba, sprawował funkcję w latach 1417-1422. Od 2014 roku prymasem jest abp Wojciech Polak.
W przeszłości prymasi byli koronatorami królów polskich, najważniejszymi, po królu, osobami w państwie, sprawowali funkcję interrexa, uważani byli też za zwierzchników całego Kościoła polskiego. Obecnie godność prymasa ma charakter honorowy, bez uprawnień jurysdykcyjnych. Według statutu Konferencji Episkopatu Polski, prymas zachowuje pierwszeństwo wśród biskupów, jest członkiem Rady Stałej KEP i obok kardynałów kierujących diecezjami jest jedynym niewybieralnym członkiem tego gremium. (PAP)
ajw/ rpo/ akw/
