Projekty Jerzego Nowosielskiego z wizerunkami proroków Elizeusza i Jonasza oraz św. Benedykta, wzbogaciły zbiory muzeum w Tychach. Na podstawie m.in. tych rysunków jeden z najważniejszych polskich malarzy XX wieku wykonał polichromię w tyskim kościele pod wezwaniem Ducha Świętego.
Ta wybudowana na przełomie lat 70. i 80. ub. wieku świątynia, na początku tego roku wpisana do rejestru zabytków, wyróżnia się unikatową architekturą. Na wyjątkowość kościoła złożyły się talenty i pomysły dwóch twórców: architekta Stanisława Niemczyka i malarza Jerzego Nowosielskiego, którzy połączyli elementy różnych tradycji. To jedyne miejsce w regionie i jedno z niewielu w Polsce, gdzie znajdują się inspirowane malarstwem bizantyńskim polichromie Nowosielskiego.
"W tyskim kościele pw. Ducha św. Jerzy Nowosielski chciał ukazać +Kosmiczną wizję obecności Ducha Świętego+. Jej integralną częścią są wizerunki świętych i proroków, pozyskane do zbiorów muzeum" - wyjaśniła dyrektor Muzeum Miejskiego w Tychach Aleksandra Matuszczyk.
W zbiorach tyskiego muzeum są już inne projekty polichromii. Teraz pozyskano trzy kolejne, wykonane około 1982 roku akwarelą, temperą i ołówkiem na papierze. To wizerunki proroków Elizeusza i Jonasza oraz świętego Benedykta. Wszystkie postaci są ujęte frontalnie, w sposób bardzo syntetyczny. "To znaczące dopełnienie muzealnej kolekcji, a jednocześnie jedne z jej najcenniejszych elementów" - oceniła dyrektor muzeum.
Muzealnicy wskazują, iż projektując polichromię tyskiego kościoła Nowosielski i przetwarzając ikonę, stworzył własny język artystyczny. "Dokonał tego na podstawie gruntownej wiedzy i zrozumienia teologii oraz tradycji ikony, wraz z całym jej kontekstem kulturowym i religijnym" - wyjaśniła Matuszczyk.
Tworzone przez Jerzego Nowosielskiego polichromie powstawały w Tychach w latach 1982-87; wykonano ok. 60 proc. początkowego planu artysty. "Osobliwością jest podłoże tych polichromii w Tychach - wspaniała boazeria. Na takim drzewie to się właściwie maluje samo, sprawia ono bowiem przy słonecznej pogodzie takie tło, które staje się podobne do tła kościoła w Palermo czy kościoła św. Marka w Wenecji" - pisał Nowosielski rok po skończeniu pracy w tyskiej świątyni.
Inspirowana malarstwem bizantyńskim o bogatej, symbolicznej kolorystyce, polichromia Nowosielskiego współgra z oryginalną architekturą kościoła. Jej twórca, nazywany "polskim Gaudim" Stanisław Niemczyk, odwołał się do symbolu starotestamentowego namiotu oraz do górnośląskich sobót, czyli podcieni otaczających kościoły drewniane. W projekcie wykorzystał - także w wyposażeniu świątyni - cegłę, drewno i żelbet.
Kościół pw. Ducha Świętego w Tychach zaliczany jest do najwybitniejszych budynków sakralnych zrealizowanych po II wojnie światowej w Polsce. Budowę kościoła rozpoczęto wiosną 1978 roku, rok później wzniesiono kaplicę, w 1982 r. oddano do użytku, a w kolejnym roku ukończono dzwonnicę. Na początku tego roku obiekt, wraz z otoczeniem i dzwonnicą, został wpisany do rejestru zabytków woj. śląskiego.
Jerzy Nowosielski urodził się 7 stycznia 1923 roku w Krakowie. W latach 1940–42 studiował w tamtejszej Kunstgewerbeschule. Edukację kontynuował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1945–47. Od 1947 r. był asystentem Tadeusza Kantora w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Krakowie. W latach 1957–62 pracował jako pedagog w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi. W 1962 r. związał się na stałe z krakowską ASP, gdzie w 1984 r. uzyskał tytuł profesora. Uprawiał malarstwo sztalugowe, ścienne, rysunek oraz scenografię. Zajmował się teorią sztuki, filozofią i teologią. Należał do Grupy Młodych Plastyków, Grupy Krakowskiej oraz Związku Polskich Artystów Plastyków. Zmarł w Krakowie w 21 lutego 2011 r.
Architekt tyskiego kościoła pw. Ducha św. Stanisław Niemczyk zmarł w 13 maja ub. roku w wieku 76 lat. Był silnie związany z Tychami, gdzie mieszkał. Zasłynął z tworzenia obiektów nietypowych, wyprzedzających swój czas. Był autorem budynków handlowych, usługowych, mieszkalnych i sakralnych. Jego najsłynniejszymi projektami były - oprócz kościoła pw. Ducha Świętego w Tychach - także kościoły pw. Jezusa Chrystusa Odkupiciela w Czechowicach-Dziedzicach i świątynia Miłosierdzia Bożego na osiedlu Oficerskim w Krakowie. W Tychach od 2000 r. powstaje kolejne dzieło Niemczyka - budowany z kamienia monumentalny zespół klasztorno-kościelny franciszkanów, nazywany "tyskim Asyżem".
Ok. 130-tysięczne Tychy rozwinęły się w okresie powojennym. Rozpoczęta w latach 50. ubiegłego wieku - decyzją najwyższych władz PRL - budowa Nowych Tychów była jedną ze sztandarowych inwestycji socjalizmu, obok budowy Nowej Huty w Krakowie. Aż do lat 80. powstawały kolejne osiedla, nazywane kolejnymi literami alfabetu.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ pat/
