Rozpoczynają się prace adaptacyjne w niszczejącej unikatowej wieży ciśnień w Zabrzu. Obiekt kupiło w 2017 r. miejscowe Muzeum Górnictwa Węglowego, teraz – przy wsparciu funduszy UE – zagospodarowuje go pod kątem wystawy o węglu i działalności społecznej oraz naukowej.
Muzeum, dzięki temu przedsięwzięciu, uratuje jedną z największych i najbardziej charakterystycznych wież ciśnień w regionie. Na jego realizację - w unijnym projekcie o szacunkowej wartości 34,1 mln zł - zdobyło 23,6 mln zł dofinansowania, w konkursie dotyczącym rewitalizacji obszarów zdegradowanych w centralnej części woj. śląskiego.
Stojąca na wzniesieniu przy zabrzańskiej ul. Zamoyskiego, zbudowana w 1909 r. na planie ośmiokąta wieża ma 46 m wysokości i 23 m średnicy. Zaprojektowany w stylu ekspresjonistycznym obiekt wyróżnia konstrukcja - u podstawy, między podtrzymującymi zbiornik ośmioma filarami, mieszczą się trzy kondygnacje z pomieszczeniami.
Ceglana budowla w poprzednich latach nie była używana i niszczała. Ostatni właściciel zabezpieczył ją i uprzątnął teren. W 2017 r. górnicze muzeum przy pomocy miasta przygotowało projekt - uzgodniony z Lokalnym Programem Rewitalizacji Obszarów Miejskich Miasta Zabrze. Następnie wykupiło pod tym kątem wieżę, która uzupełni muzealny kompleks.
Przetarg na "Rewitalizację wieży ciśnień zlokalizowanej w Zabrzu przy ul. Zamoyskiego 2 na cele społeczne, edukacyjne, naukowe i kulturalne" muzeum ogłosiło w lutym ub. roku. Wartą 25,9 mln zł umowę z konsorcjum będzińskich firm Azi-Bud oraz Banimex placówka podpisała pół roku później. Zakłada ona zaprojektowanie i wykonanie prac budowlanych – do połowy grudnia br.
„Wykonawca właściwie skończył już projektowanie. Jest pozwolenie na budowę. Teraz wchodzą na plac budowy” - poinformował PAP dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego Bartłomiej Szewczyk. Jak zaznaczył, konsorcjum wykona niezbędne prace budowlane i wykończeniowe. Aranżacja i wyposażenie wnętrz zostaną zamówione oddzielnie.
Sam obiekt - według wcześniejszych ocen - jest w dobrym stanie technicznym w części konstrukcyjnej, wymaga natomiast prac zabezpieczających i adaptacyjnych. Ich zakres określił tzw. program funkcjonalno-użytkowy, przygotowany pod kątem unijnego projektu.
Aby unijny projekt spełniał założenia rewitalizacji, obok funkcji związanych z celami muzealno-naukowymi, zakłada przedsięwzięcia związane z szeroko rozumianą rewitalizacją społeczną. Pomyślano je tak, aby nawiązywały do działalności placówki. To dlatego np. Centrum Żywego Rzemiosła, które powstać ma w piwnicach wieży, ma odtwarzać tradycyjne zanikające zawody rzemieślnicze związane ze śląską tradycją, a jego pracę i produkty będzie można wykorzystywać w działalności Muzeum.
Na parterze, obok kasy i sklepiku, funkcjonować ma Centrum Aktywizacji Społeczno-Zawodowej i przestrzeń wystawiennicza (m.in. z historią i prezentacją działania wieży ciśnień). Na pierwszym piętrze zaplanowano Centrum Działań Rewitalizacyjnych i Ośrodek Dokumentacji Górniczej (powstający przy pomocy innego unijnego projektu), a na drugim - Akademię Młodych Talentów i Akademię Seniora.
Do wieży dobudowana ma zostać konstrukcja ułatwiająca przemieszczanie się na jej górne poziomy. W głównej przestrzeni dawnego zbiornika na wysokości ponad 20 m urządzona ma zostać nowoczesna naukowo-edukacyjna wystawa "Carboneum" - nt. węgla.
Wystawa ma obejmować główne obszary tematyczne: naturalną historię węgla, jego występowanie i obieg w naturze (wraz z aktualnymi kwestiami związanymi z emisją CO2 czy smogiem), a także gospodarczą przyszłość węgla (w tym jego wykorzystanie w nowoczesnych technologiach).
W tzw. podzbiorniku wieży znaleźć mają się klubokawiarnia i przestrzeń wielofunkcyjna, a w niewielkiej latarni na szczycie wieży - punkt widokowy. W otoczeniu obiektu powstać mają m.in. parking na blisko 30 pojazdów i "podwórko śląskie" - pomyślane jako przestrzeń spotkań i aktywizacji społecznej mieszkańców.
Ogółem w wieży do dyspozycji ma być ponad 920 m kw. powierzchni. Prace będą wykonane w formule "projektuj i buduj" i przeprowadzone do połowy grudnia br.
Projekt dotyczący wieży przy ul. Zamoyskiego jest jednym z kilku przedsięwzięć inwestycyjnych Muzeum, które koordynuje rozwijaną od 2008 r. działalność głównych atrakcji turystyki przemysłowej Zabrza. To: zabytkowa kopalnia węgla kamiennego Guido oraz drugi podziemny kompleks - Sztolnia Królowa Luiza.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ amac/
