Brama Opatowska w Sandomierzu. Fot. PAP/R. Guz
Prowadząca na Starówkę w Sandomierzu (Świętokrzyskie) XIV-wieczna Brama Opatowska, od piątku znowu będzie otwarta dla turystów – poinformowała w czwartek PAP asystent burmistrza Sandomierza, Katarzyna Zioło.
Zabytek jest nieczynny od tygodnia. W ubiegłą środę samorząd miasta przejął zarząd nad budowlą na mocy wyroku sądu, uznającego zabytek za własność miasta. Wcześniej obiektem przez niemal 90 lat administrował sandomierski oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK).
Przejęcie obiektu nastąpiło w drodze egzekucji komorniczej - organizacja nie przekazał obiektu miastu, po prawomocnym wyroku sądu z listopada ub.r.
Ponieważ gmina odbierając obiekt nie otrzymała dokumentacji technicznej, niezbędnej dla prowadzenia w bramie działalności turystycznej, wystąpiła o wydanie nowych zezwoleń dotyczących m.in. bezpieczeństwa przeciwpożarowego, stanu technicznego obiektu i znajdujących się tam instalacji. „Uzyskaliśmy niezbędne dokumenty. Jutro turyści będą mogli już wchodzić do bramy. Zabytek będzie też czynny w weekend, poza wielkanocną niedzielą” – dodała Zioło.
Administrowaniem zabytkiem w imieniu gminy zajmuje się Sandomierskie Centrum Kultury (SCK), a obsługą turystyczną bramy - pracownicy Centrum Informacji Turystycznej. „Ceny biletów wstępu na razie się nie zmienią. Będziemy się starali zwiększyć atrakcyjność tego obiektu, ale zależy to też od możliwości konserwatorskich” – powiedział wcześniej PAP dyrektor SCK, Wojciech Dumin.
PTTK próbuje jeszcze dochodzić swoich praw do zabytku w postępowaniu administracyjnym, dotyczącym komunalizacji działki, na której stoi budowla. „Naszym zdaniem decyzja eksmisyjna sądu oparta była na decyzji komunalizacyjnej, która w naszej opinii była wydana z naruszeniem prawa” – mówił przed tygodniem prezes zarządu sandomierskiego PTTK, Marek Juszczyk.
Spór o zarządzanie zabytkiem, między władzami Sandomierza a PTTK rozpoczął się w styczniu 2013 r. Wówczas to burmistrz miasta wystąpił do organizacji o opuszczenie i przekazanie miastu Bramy Opatowskiej i podziemnej trasy turystycznej. Każdy z obiektów co roku odwiedza ponad 120 tys. turystów z całej Polski.
PTTK dzierżawiło je, przekazując do kasy miasta 250 tys. zł rocznie (jedna czwarta wpływów z biletów). Pod koniec grudnia 2012 r. umowy dzierżawy z gminą wygasły, a miasto nie zdecydowało się na ich przedłużenie. Zdaniem władz Sandomierza obiekty należały do gminy.
Z kolei PTTK argumentowało, że przez wiele lat ponosiło nakłady związane z utrzymaniem i remontem obiektów. Według dokumentów z 1927 r. ówczesny magistrat Sandomierza wyraził zgodę na „remont Bramy Opatowskiej i urządzenie wejścia na szczyt bramy za opłatą na rzecz Towarzystwa Krajoznawczego”. PTTK było także w 1978 r. inicjatorem i jednostką współfinansującą budowę Podziemnej Trasy Turystycznej w Sandomierzu, którą od tego czasu zarządzał.
Wobec braku reakcji ze strony PTTK, samorząd skierował wniosek do sądu o rozstrzygnięcie i wydanie własności.
W maju 2013 r. spór zaostrzył się – obiekty przejął pełnomocnik samorządu. Według relacji prezesa sandomierskiego oddziału PTTK, polegało to na przecinaniu krat i kłódek oraz zakładaniu nowych zamków. Na prośbę władz towarzystwa interweniowała policja. Przez pewien czas bilety wstępu do zabytków sprzedawali i miejscy urzędnicy i przedstawiciele PTTK.
Przez krótki czas zabytki były zamknięte dla turystów - wejścia strzegli wynajęci przez władze Sandomierza ochroniarze, a obok nich koczowali pracownicy PTTK i sympatycy organizacji.
Prawomocny wyrok o wydanie Bramy Opatowskiej zapadł w listopadzie ub.r. w Sądzie Okręgowym w Kielcach. Sąd orzekł, iż to gmina jest właścicielem obiektu, co wynika z wpisu w księdze wieczystej, ma więc prawo domagać się zwrotu własności od byłego już najemcy. Tym samym kielecki sąd oddalił apelację PTTK na orzeczenie Sądu Rejonowego w Sandomierzu w tej sprawie.
Spór o własność i wydanie podziemi, z powództwa gminy, nadal toczy się w sądzie I instancji.
Z kolei PTTK wystąpiło do sądu o stwierdzenie nabycia obu nieruchomości przez zasiedzenie – w przypadku Bramy Opatowskiej sąd nieprawomocnie oddalił powództwo, trwa postępowanie dotyczące podziemi. Strony, także w sądzie, dochodzą swoich praw, dotyczących m.in. kwestii finansowych, związanych z bezumownym korzystaniem z obiektów przez ostatnie trzy lata.
Brama Opatowska została wzniesiona w drugiej połowie XIV wieku, z fundacji króla Kazimierza Wielkiego. Stanowiła część założeń obronnych miasta. Z tarasu widokowego na jej szczycie – ok. 30 metrów nad ziemią – można podziwiać panoramę okolicy: Stare Miasto, panoramę Wisły i Gór Pieprzowych.
Z kolei podziemna trasa turystyczna wiedzie przez system XIV- i XV-wiecznych piwnic, pełniących w przeszłości rolę magazynów zlokalizowanych pod najstarszą częścią Sandomierza.
Sandomierz należy do jednych z najchętniej odwiedzanych przez turystów miejsc w województwie świętokrzyskim.(PAP)
ban/ mhr/
