Jarosłąw Iwaszkiewicz. Fot. PAP/C. Langda
"Śladami Jarosława Iwaszkiewicza po Brwinowie i Podkowie Leśnej" to tytuł nowej trasy spacerowej, która upamiętni poetę i pisarza, autora niezapomnianych "Panien z Wilka". W niedzielę trasę zainauguruje Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku.
"Pisarz i poeta Jarosław Iwaszkiewicz, przedstawiciel grupy Skamander związany był z tymi miejscowościami. Tu mieszkał i tworzył przez 68 lat, tu wychowywał dzieci, tu chodził na spacery, wśród ich mieszkańców miał znajomych i przyjaciół. Zachwycał się urodą Podkowy Leśnej, szczególnie tej z czasów +przedmiejskich+ oraz podziwiał skromny urok małego miasteczka, jakim był Brwinów. Podkowiańskie i brwinowskie motywy obecne są w całej twórczości Iwaszkiewicza" - powiedziała PAP kustosz Ewa Cieślak z Muzeum w Stawisku.
Podczas inauguracji trasy, której długość wynosi ok. 10 km, odbędzie się przejazd konnymi bryczkami po miejscach związanych z pisarzem. Wśród najważniejszych będzie Stawisko - dom Iwaszkiewiczów między Brwinowem a Podkową Leśną, wybudowany w posiadłości, którą żona pisarza Anna Iwaszkiewicz z domu Lilpop dostała od ojca, znanego przedwojennego przedsiębiorcy i myśliwego Stanisława Wilhelma Lilpopa.
"Pisarz i poeta Jarosław Iwaszkiewicz, przedstawiciel grupy Skamander związany był z tymi miejscowościami. Tu mieszkał i tworzył przez 68 lat, tu wychowywał dzieci, tu chodził na spacery, wśród ich mieszkańców miał znajomych i przyjaciół. Zachwycał się urodą Podkowy Leśnej, szczególnie tej z czasów +przedmiejskich+ oraz podziwiał skromny urok małego miasteczka, jakim był Brwinów. Podkowiańskie i brwinowskie motywy obecne są w całej twórczości Iwaszkiewicza" - powiedziała PAP kustosz Ewa Cieślak z Muzeum w Stawisku.
W Stawisku koncentrowało się życie Iwaszkiewiczów. Tu zapraszali swoich przyjaciół. Ale także starali się, aby w Podkowie Leśnej zamieszkało jak najwięcej znajomych z ich kręgu. "W pobliżu Stawiska dom wybudowali przyjaciel Iwaszkiewicza Mieczysław Jerzy Rytard z żoną Heleną z domu Roj-Gąsienicą, kupili działki Julian Tuwim, Antoni Borman i Marek Eiger (Stefan Napierski), a w Podkowie Leśnej Wschodniej Irena Krzywicka. Przy ul. Szczyglej tuż obok Stawiska dom zbudował stryjeczny brat Anny, doktor Wacław Lilpop, a przy Orlej w małym domku mieszkały siostry Jarosława: Anna i Jadwiga" - podkreśliła kustosz.
W trudny czas okupacji, a szczególnie po powstaniu warszawskim, w Stawisku u Iwaszkiewiczów znalazło schronienie wiele osób związanych ze środowiskiem artystycznym. "Gospodarze starali się stwarzać pozory normalnego pokojowego życia, będącego odtrutką na grozę wojenną dla wielu rozbitków. W Stawisku organizowane były spotkania literackie, przyjeżdżali z koncertami muzycy, czytano wiersze, prowadzono wykłady. Troskliwość i wrażliwość, gościnność Iwaszkiewiczów zapisały się we wdzięcznej pamięci wielu osób. Wspominali je Czesław Miłosz, Jerzy Andrzejewski, Pola Gojawiczyńska, Stanisław Piętak i Jerzy Waldorff" - dodała Cieślak.
Innym ważnym miejscem, które będzie można zobaczyć na nowej trasie spacerowej, jest słynna "Aida", drewniana willa, w której Iwaszkiewiczowie mieszkali podczas długich letnich pobytów w Podkowie Leśnej. "Urok zatopionej wśród lasów siedziby doceniał nie tylko Jarosław Iwaszkiewicz, ale także jego znajomi i przyjaciele. W +Aidzie+ bywali wszyscy poeci z grupy Skamander, zaprzyjaźnieni muzycy jak Karol Szymanowski, Roman Jasiński i Aleksander Landau. Powstawały tu też utwory Jarosława Iwaszkiewicza, jego liczne wiersze, ale także utwory gości Iwaszkiewiczów m.in. +Lampa+ Antoniego Słonimskiego i +Litania do Marii Panny+ Jerzego Lieberta" - przypomniała Cieślak.
Goście niedzielnej inauguracji zobaczą również kościół parafialny pod wezwaniem św. Floriana w Brwinowie.
"12 września 1922 r. odbył się w nim ślub Anny Heleny Lilpop, córki właściciela majątku Brwinów z poetą Jarosławem Iwaszkiewiczem. Świadkiem ślubu był Karol Szymanowski, a w orszaku ślubnym obok rodziny państwa młodych byli wszyscy poeci-skamandryci i ich redaktor Mieczysław Grydzewski" - powiedziała kustosz. Z brwinowskiego kościoła wyprowadzono 5 marca 1980 r. trumnę Jarosława Iwaszkiewicza na parafialny cmentarz. Pochowany na nim jest zarówno pisarz i jego żona, jak i ich najbliżsi – matka pisarza, Maria z Piątkowskich-Iwaszkiewiczowa, ojciec Anny Stanisław Wilhelm Lilpop, a także rodzeństwo Iwaszkiewicza.
O wszystkich miejscach i zakątkach związanych z Iwaszkiewiczem, także tych mniej znanych, opowie gościom przewodnik. Wspominane będą też osoby, z którymi pisarz się znał i przyjaźnił. Ci, którzy nie będą mogli uczestniczyć w niedzielnej inauguracji będą mogli samodzielnie poznawać trasę dzięki przygotowanym tablicom informacyjnym.
Po przejażdżce bryczkami zaplanowano spotkanie w Stawisku. Goście będą mogli podziwiać pojazdy zaprzęgowe z kolekcji miłośnika koni Wojciecha Wałachowskiego; zaplanowano tam również koncert muzykującej od pokoleń góralskiej rodziny Trebunie-Tutki. Wieczorem odbędzie się także spotkanie z pisarzem Antonim Liberą połączone z prezentacją jego książki "Niech się panu darzy". To trzy nowele, które, jak opisuje wydawnictwo Biblioteka "Więź", łączą ze sobą pierwiastki sensacji, tajemnicy i melancholii.
Jarosław Iwaszkiewicz urodził się 20 lutego 1894 r. w podkijowskim Kalniku. Poeta, prozaik, dramatopisarz. Wywodził się ze środowiska kresowej inteligencji pochodzenia szlacheckiego, kultywującej tradycje patriotyczne i kulturalne. W Kijowie ukończył gimnazjum, tam także studiował prawo, uczęszczając jednocześnie do konserwatorium muzycznego. W 1915 r. debiutował wierszem "Lilith" w piśmie "Pióro".
W 1918 r. Iwaszkiewicz przybył do stolicy. Był współtwórcą grupy poetyckiej Skamander, gdzie wnosił swoje zainteresowania estetyczne, gust dla wartości i form klasycznych, upodobania do poezji refleksyjnej. Pierwszy tomik poetycki pt. "Oktostychy" wydał w Warszawie w 1919 r.
Pozycję w literaturze zawdzięcza pisarz przede wszystkim prozie, a zwłaszcza swoim mistrzowskim opowiadaniom, do których należą m.in.: "Panny z Wilka" i "Brzezina", "Młyn nad Utratą", "Słońce w kuchni" i "Anna Grazzi", "Stara cegielnia", "Młyn nad Lutynią", "Tatarak", "Kochankowie z Marony", "Ogrody". Do najważniejszych powieści Jarosława Iwaszkiewicza należą: historyczna opowieść o Henryku Sandomierskim pt. "Czerwone tarcze" oraz trzytomowa "Sława i chwała" (1956-1962), przedstawiająca dzieje dwóch rodzin, Myszyńskich i Royskich, na przestrzeni lat 1914-1947.
Iwaszkiewicz zmarł w Warszawie 2 marca 1980 r. (PAP)
nno/ abe/
