Ukazała się bogato ilustrowana, trzytomowa publikacja „Dwory Małopolski - historia i współczesność". Jej autorką jest sądecka historyk sztuki Marzanna Raińska. W jej ocenie dwory są niezwykłe, ponieważ zamieszkująca je szlachta miała nieokiełznaną wyobraźnię.
Publikacja zawiera opisy ponad 300 obiektów i ok. 2 tys. zdjęć. Autorka przedstwia czytelnikom przeszłość poszczególnych budowli oraz ich stan obecny. „Dwory w Małopolsce były średniej wielkości i zamożności. Na Śląsku np. powstawały wręcz pałace. Jedną z charakterystycznych cech małopolskich dworów są często łamane dachy” – powiedziała PAP autorka publikacji.
Publikacja zawiera opisy ponad 300 obiektów i ok. 2 tys. zdjęć. Autorka przedstwia czytelnikom przeszłość poszczególnych budowli oraz ich stan obecny. „Dwory w Małopolsce były średniej wielkości i zamożności. Na Śląsku np. powstawały wręcz pałace. Jedną z charakterystycznych cech małopolskich dworów są często łamane dachy” – powiedziała PAP autorka publikacji.
Najstarsze małopolskie dwory z XVI wieku były wieżowe - miały charakter nie tylko mieszkalny, ale i obronny. Z upływem czasu zaczęły pełnić funkcje tylko mieszkalne i reprezentacyjne. Na ogół miały prostokątny kształ. Do wnętrz przeważnie prowadził portyk z kolumnami i ganek. Nad nimi znajdowała się facjatka lub balkon. Dwory budowano z drewna i z cegły. Nawiązywały do stylów architektonicznych z różnych epok.
W ocenie autorki wszystkie dwory były niezwykłe, ponieważ zamieszkująca je szlachta miała nieokiełznaną wyobraźnię i bardzo ciekawie je urządzała. „Dzisiaj ich stan jest różny. Niektóre zostały całkowicie wyburzone, inne pozostają w ruinie, niektóre są odnowione, przebudowane” – wyjaśniła autorka.
Wśród interesujących dworów małopolskich Raińska opisała m.in. dobrze zachowany, barokowy, drewniany dwór w Laskowej (powiat limanowski), wybudowany w 1677 roku. Początkowo jego właścicielem była sądecka rodzina Laskowskich, później biskup krakowski, a potem Zgromadzenie Księży Misjonarzy. Jednym z ciekawszych elemntów zabytku jest stara kaplica dworska bogato zdobiona religijnymi motywami.
Publikacja ma charakter popularnonaukowy. Jest połączeniem albumu i przewodnika. Każdy tom liczy ok. 400 stron i jest poświęcony dworom z różnych regionów. Tom I opisuje podmiejskie dwory Krakowa, powiatu krakowskiego oraz powiatów miechowskiego, olkuskiego i proszowickiego. Tom II przybliża architekturę dworską w zachodniej Małopolsce, czyli w powiatach: chrzanowskim, oświęcimskim, wadowickim, suskim, nowotarskim, tatrzańskim, a także w myślenickim i wielickim. W III tomie autorka skupiła się na budowlach wschodniej Małopolski w powiatach: nowosądeckim, limanowskim, gorlickim, bocheńskim, brzeskim, tarnowskim i dąbrowskim.
Inny opisany wiekowy obiekt to klasycystyczny dwór w Nadzowie (powiat proszowicki), który - jak pisze autorka - stoi od wielu lat opuszczony i stopniowo zamienia się w ruinę. "Dwór urzeka pięknymi proporacjami i częściowo zachowanym wystrojem wnętrza. Jak długo uda się mu jeszcze bronić przed niszczycielskim działaniem czasu, obojętnością i ślepotą tych, którzy są władni decydować o jego losie" - pyta autorka na łamach książki.
Publikacja ma charakter popularnonaukowy. Jest połączeniem albumu i przewodnika. Każdy tom liczy ok. 400 stron i jest poświęcony dworom z różnych regionów. Tom I opisuje podmiejskie dwory Krakowa, powiatu krakowskiego oraz powiatów miechowskiego, olkuskiego i proszowickiego. Tom II przybliża architekturę dworską w zachodniej Małopolsce, czyli w powiatach: chrzanowskim, oświęcimskim, wadowickim, suskim, nowotarskim, tatrzańskim, a także w myślenickim i wielickim. W III tomie autorka skupiła się na budowlach wschodniej Małopolski w powiatach: nowosądeckim, limanowskim, gorlickim, bocheńskim, brzeskim, tarnowskim i dąbrowskim.
Całość wydawnictwa uzupełniają krótkie wstępy o historii poszczególnych regionów, ich mapy pozwalające zlokalizować konkretne obiekty, indeksy osób i miejscowości, bibliografia. Każdy obiekt ma również krótki opis w języku angielskim.
Marzanna Raińska jest historykiem sztuki, grafikiem, kuratorem wystaw, wieloletnim pracownikiem Małopolskiego Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu, które wydało jej barwną publikację. Raińską szczególnie interesują dwory, zwłaszcza południowej Polski. Wcześniej napisała już "Dwory Małopolski w fotografii archiwalnej". Prowadzi też stronę internetową poświęconą dworom. (PAP)
bko/ mlu/
