Andrzej Zamoyski. Źródło: Wikimedia Commons
Bieżuń (Mazowieckie) rozpoczyna obchody Roku Andrzeja Zamoyskiego (1717-92), prawnika i kanclerza wielkiego koronnego. Uchwałę w tej sprawie przyjęli radni rodzinnego miasta autora „Zbioru praw sądowych”, projektu pełnej kodyfikacji prawa I Rzeczypospolitej.
Oryginał kodeksu znajduje się w zbiorach Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu, które z okazji 300. rocznicy urodzin Andrzeja Zamoyskiego, planuje wydanie reprintu tego dzieła oraz sesję naukową poświęconą postaci kanclerza wielki koronnego w latach 1764-67.
Jak podkreślił Jerzy Piotrowski, kierownik Muzeum Małego Miasta, główny zarys wydanego w 1778 r. w Warszawie „Zbioru praw sądowych” Andrzeja Zamoyskiego powstał właśnie w Bieżuniu.
„Na wrzesień, czyli dokładnie w 300. rocznicę urodzin Andrzeja Zamoyskiego, planujemy wydanie w formie reprintu opracowanego przez niego kodeksu praw, zawierającego opis ustroju ówczesnej Rzeczypospolitej. Edytorskie wydawnictwo, uzupełnione będzie słownikiem wyrazów staropolskich i łacińskich, co ułatwi czytelnikowi poznanie pełnego tekstu kodeksu oraz zrozumienie intencji jego autora” – powiedział PAP Piotrowski.
Dodał, iż reprint składającego się z trzech części, liczącego ponad 370 kart, „Zbioru praw sądowych na mocy konstytucji roku 1776 przez J.W. Andrzeja Zamoyskiego ekskanclerza koronnego ułożony”, ma zostać wydany na papierze czerpanym w nakładzie 500 egzemplarzy.
Piotrowski zaznaczył, iż drugim jubileuszowym wydawnictwem będzie publikacja referatów wygłoszonych podczas planowanej na kwiecień w Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu ogólnopolskiej konferencji naukowej „Nowe spojrzenie na postać Andrzeja Zamoyskiego – w trzechsetną rocznicę urodzin kanclerza wielkiego koronnego”.
„Podczas konferencji chcemy przybliżyć postać i dorobek Andrzeja Zamoyskiego, prawnika, polityka i reformatora, a jednocześnie przedstawić bliskie mu wydarzenia i osoby, tworzące historię Polski w XVIII wieku” – podkreślił Piotrowski.
Bieżuń otrzymał prawa miejskie w 1406 r. od księcia mazowieckiego Ziemowita. Był siedzibą rodów Sierpskich, a następnie Zamoyskich.
Andrzej Zamoyski mieszkał w Bieżuniu od 1767 r., a od 1769 r. wraz z małżonką Konstancją z Czartoryskich. Opracowany przez niego „Zbiór praw sądowych”, który m.in. uwalniał od poddaństwa część chłopów, a także wprowadzał system umów i kontraktów między włościanami a dworem, został uznany przez część szlachty i magnaterii za zbyt radykalnych i odrzucony przez Sejm w 1780 r. Mniej więcej w tym samym czasie Andrzej Zamoyski opuścił Bieżuń, przenosząc się na stałe do Zamościa – jako X ordynat zamojski, w latach 1777-92, został pochowany w tamtejszej katedrze.
W Bieżuniu, z inicjatywy Andrzeja Zamoyskiego w latach 60. XVIII wieku wybudowano murowany kościół Świętej Trójcy. Przeprowadzono także regulację zabudowy miasta i układu głównych ulic. Jedną z pamiątek związanych z kanclerzem wielkim koronnym jest tam XVIII-wieczny pałac, kilkukrotnie przebudowany w latach 1714-80, obecnie wraz z parkiem o powierzchni ok. 12 ha należący do prywatnego właściciela. Obiekt jest jednak opuszczony i popada w ruinę. (PAP)
mb/ mow/
