Po ubiegłorocznej przerwie spowodowanej pandemią, w poniedziałek w Zakopanem odbędzie się 29. kwesta na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków. Szczególnej pielęgnacji wymagają groby z zabytkowego cmentarza zasłużonych na Pęksowym Brzyzku.
Pod Giewontem będą kwestować m.in. burmistrz i radni Zakopanego oraz przedstawiciele lokalnych instytucji kulturalnych.
Podczas poprzedniej kwesty przeprowadzonej w Zakopanem w 2019 r. zebrano ponad 23,5 tys. zł. Jak wyjaśniła organizatorka kwesty, konserwatorka zabytków Agata Nowakowska-Wolak, za te środki dokończono prace renowacyjne ośmiu pomników nagrobnych na cmentarzu na Pęksowym Brzyzku oraz prowadzono systematyczną pielęgnację ok. 50 mogił, w tym opuszczonych. Zadbano także o blisko 20 nagrobków zasłużonych dla Zakopanego i luminarzy kultury, w tym np.: Tytusa Chałubińskiego, Stanisława i Marii Witkiewiczów, Kornela i Janiny Makuszyńskich, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Władysława Orkana, Bronisławy i Kazimierza Dłuskich, Józefa i Zofii Fedorowiczów, Rodziny Żychoniów, Jerzego Gawlińskiego, Mariusza Zaruskiego.
„W bieżącym roku na wybraliśmy do odnowienia 10 zaniedbanych obiektów na Pęksowym Brzyzku, w tym tezy nagrobki z piaskowca, dwa granitowe, mogiłę Michała Kappa z dekoracyjną nieczytelną tablicą inskrypcyjną i żelaznym płotkiem, jeden obelisk iglicowy z czarnego sjenitu Teofila Sokalskiego z 1896 r. oraz trzy skromne bezimienne groby z symbolami krzyża na piaskowcowym cokole. Ponadto na cmentarzu przy ul. Nowotarskiej wytypowaliśmy do konserwacji trzy nagrobki” – powiedziała Nowakowska–Wolak.
Organizatorem zakopiańskiej kwesty jest Podhalański oddział Towarzystwo Opieki nad Zabytkami im. Stanisława Witkiewicza.
Cmentarz na Pęksowym Brzyzku to niewielka nekropolia, na której spoczywają zasłużeni artyści, literaci, sportowcy, patrioci oraz ratownicy i przewodnicy tatrzańscy. Na kamiennym murze okalającym cmentarz widnieje motto przypisywane francuskiemu marszałkowi Ferdynandowi Fochowi: "Ojczyzna to ziemia i groby. Narody, tracąc pamięć, tracą życie". Niemal każdy nagrobek na tym wyjątkowym cmentarzu jest dziełem sztuki. Wiele z nich wyszło spod dłut wybitnych zakopiańskich artystów. Nagrobki te swoją formą nawiązują niejednokrotnie do twórczości pochowanych tam osób, np. nagrobek architekta Stanisława Witkiewicza to elementy architektury podhalańskiej, a grób lutnika i sportowca Franciszka Marduły zdobi granitowy kontrabas. Powstały na początku XIX wieku zakopiański cmentarz już w 1931 r. został uznany za zabytek.(PAP)
autor: Szymon Bafia
szb/ amac/
