Franciszek Skaryna. Źródło: Wikimedia Commons
Czesi, Polacy, Litwini i Białorusini upamiętnili w czwartek w Pradze humanistę, wydawcę i tłumacza Franciszka Skarynę uważanego za prekursora białoruskiego piśmiennictwa. Uczestnicy spotkania wyrazili solidarność z ofiarami prześladowań na Białorusi.
Franciszek Skaryna - urodzony przed 1490 r. w Połocku, a zmarły po 1540 r. w Pradze - jest uważany za jednego z wybitniejszych twórców i działaczy doby renesansu na Rusi. Drukarz, wydawca, artysta grafik, lekarz, filozof, a także tłumacz Biblii z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego na język ruski (starobiałoruski) – jest powszechnie uważany za prekursora słowa drukowanego we wschodniej Słowiańszczyźnie i praojca nowożytnej kultury białoruskiej.
"Chcieliśmy przypomnieć człowieka, którego postać mówi nie tylko o przeszłości, ale mówi też o współczesności. O tym, że Białorusini są narodem, którego historia, tradycje kulturowe są głębsze niż chcieliby tego jej dzisiejsi władcy" – powiedział PAP dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze Maciej Ruczaj.
Instytut przygotował czwartkowe wydarzenie przy współpracy z placówkami dyplomatycznymi Polski i Litwy, a także Praskim Kołem Lingwistycznym, w którym m.in. zrzeszeni są przedstawiciele białoruskiej diaspory.
"Jesteśmy teraz w takiej sytuacji, gdy musimy poszukiwać i odwoływać się do wartości, ponieważ reżim (Alaksandra) Łukaszenki chce ich nas pozbawić. Niekiedy nawet mówienie po białorusku może być niebezpieczne. Zamykane są instytucje, w których uczy się po białorusku. Z tej racji to, że oddajemy hołd takim postaciom, jak Franciszak Skaryna, pomaga w powrocie do wartości, które są ważne dla Białorusi i Białorusinów" – powiedziała PAP mieszkająca w Pradze Białorusinka, tłumaczka, Kryscina Szyjanok.
W ramach uroczystości ku czci Skaryny została odprawiona w Bazylice Świętego Piotra i Pawła na Wyszehradzie msza święta przez prymasa Czech kardynała Dominika Dukę.
Franciszak (Francysk) Skaryna urodził się na terenie dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Studia rozpoczął w Krakowie, ale większość swego aktywnego życia spędził w Wilnie oraz w Pradze.
Właśnie w Pradze opublikował swoje najważniejsze dzieło - Biblię Ruską, którą zaczął wydawać w 1517 roku. Biblia Skaryny jest dwujęzyczna: księgi biblijne są w języku cerkiewnosłowiańskim, komentarze autora są w języku ruskim.
Ruski - język literacki zachodniej części Słowiańszczyzny Wschodniej - był językiem urzędowym całego Wielkiego Księstwa Litewskiego i jest wspólnym przodkiem współczesnego języków ukraińskiego oraz białoruskiego.
Dokonania i postać Skaryny przypomniano także w Warszawie, Wilnie, Mińsku, Połocku oraz w Padwie.
Z Pragi Piotr Górecki (PAP)
ptg/ fit/ mars/
