Książę Andrzej Lubomirski. Źródło: Wikimedia Commons
Pogrzeb państwowy ostatniego ordynata Przeworska księcia Andrzeja Lubomirskiego, zmarłego na obczyźnie w 1953 r., odbędzie się w sobotę w Przeworsku. Spocznie on koło swojego dziadka, księcia Henryka Lubomirskiego, w krypcie rodowej Lubomirskich pod Kaplicą Bożego Grobu w Bazylice p.w. Ducha Świętego w Przeworsku.
Inicjatywa sprowadzenia szczątków księcia ordynata z Brazylii, gdzie zmarł ponad 70 lat temu (22 listopada 1953 r.), wypłynęła ze strony Regionalnego Towarzystwa Naukowego. Główne uroczystości pogrzebowe odbędą w sobotę. Rozpocznie je o godz. 11 nabożeństwo w Kaplicy Domowej Pałacu Lubomirskich w Przeworsku, po którym kondukt żałobny przejdzie do Bazyliki Kolegiackiej pw. Ducha Świętego. Tam, w samo południe, zostanie odprawiona msza św. pod przewodnictwem abp. Adama Szala, metropolity przemyskiego.
Po mszy nastąpi złożenie trumny w krypcie rodowej Lubomirskich w Kaplicy Bożego Grobu. Zostaną także odsłonięte tablice epitafijne Andrzeja Lubomirskiego i jego dziadka Henryka Lubomirskiego.
Natomiast dzień wcześniej, w piątek, w kaplicy domowej Pałacu Lubomirskich w Przeworsku, od godz. 10 do 15, będzie wystawiona trumna z doczesnymi szczątkami Andrzeja Lubomirskiego, a na parterze pałacu w holu zostanie umieszczona księga kondolencyjna.
„To dla nas wszystkich czas, aby uczcić pamięć wybitnego i szlachetnego człowieka, który miał wpływ na historię i rozwój naszej społeczności - ordynata przeworskiego, kuratora literackiego Ossolineum, posła na Sejm Krajowy Galicji i Sejm RP, honorowego obywatela miasta Przeworska, twórcy powiatu przeworskiego, cukrowni i kolei wąskotorowej, członka Rady Miasta i Rady Powiatowej, odznaczonego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski” – zaznaczył przewodniczący komitetu honorowego i starosta przeworski Bogusław Urban.
Jak informuje na swoim Facebooku Muzeum w Przeworsku, w ramach przygotowań do pogrzebu ostatniego ordynata, w październiku ub.r. przeprowadzone zostały, z inicjatywy ks. prałata Tadeusza Gramatyki, proboszcza parafii pw. Ducha Świętego i dra Łukasza Mroza, dyrektora Muzeum w Przeworsku, oględziny krypty, znajdującej się pod kaplicą Grobu Bożego przy Bazylice Kolegiackiej.
„Przy tej okazji potwierdzono, że w miejscu tym spoczywa książę Henryk Lubomirski (1777-1850), dziadek księcia Andrzeja. Informacja ta obecna była wprawdzie w niektórych opracowaniach dotyczących postaci księcia Henryka, ale dotychczas nie funkcjonowała w pamięci zbiorowej” – informuje muzeum.
Jak zaznaczył, książę Henryk Lubomirski był to wybitny polityk, kolekcjoner, mecenas sztuki, założyciel Muzeum Książąt Lubomirskich we Lwowie, strażnik kultury polskiej pod zaborami, zasłużony dla regionu, który z rezydencji w Przeworsku uczynił wiodący ośrodek życia kulturalnego i towarzyskiego w Galicji. To on zainicjował starania o przekształcenie dóbr przeworskich w ordynację.
Po śmierci księcia Henryka Lubomirskiego w 1850 r. w Dreźnie, bliscy zdecydowali o przewiezieniu jego zwłok do Przeworska. Zwłoki księcia spoczęły w metalowej trumnie, w krypcie pod kaplicą Grobu Bożego przy kościele parafialnym pw. Ducha Świętego (obecna Bazylika Kolegiacka).
W krypcie pochowano wcześniej także Józefa Lubomirskiego (zm. 1732), wojewodę czernichowskiego, wraz z dwiema żonami: Katarzyną z Bełżyckich i Teresą z Mniszchów (zm. 1746), a także córkę Józefa Lubomirskiego z Teresą – Dorotę zmarłą „w kwiecie młodości” w Rzymie 1823 r.
Jak zauważa muzeum, krypta pod kaplicą Grobu Bożego w Przeworsku spełnia rolę rodowej nekropolii, obok tych, jakie Lubomirscy urządzili u dominikanów w Krakowie, u karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu i u bernardynów w Warszawie-Czerniakowie.
„Przeworska nekropolia niesie tym głębsze przesłanie, że miejsce pochówku znajduje się pod wspaniałą repliką Grobu Chrystusowego z Jerozolimy. Grób Boży góruje tu nad grobami ludzkimi, szczególnie przypominając o zmartwychwstaniu ciał. Dzięki spójnemu i bogatemu programowi ikonograficznemu prawda ta wybrzmiewa tutaj przez cały rok, niezmiennie od wieków” – zwraca uwagę muzeum w Przeworsku.
Ostatni ordynat przeworski, książę Andrzej Lubomirski urodził się w 1862 r. w Krakowie jako syn Jerzego Henryka Lubomirskiego i Cecylii z Zamoyskich. W Krakowie mieszkał przez pierwszych 10 lat. Po śmierci ojca przejął po nim ordynację, ale ze względu na jego małoletniość, obowiązki te pełniła jego matka, do uzyskania przez Andrzeja pełnoletniości. W 1885 r. po studiach, ożenił się i przyjechał do majątku w Przeworsku.
Za ordynacji księcia Andrzeja Lubomirskiego Przeworsk rozkwitł. Z jego inicjatywy ukonstytuowało się tam Galicyjskie Akcyjne Towarzystwo Przemysłu Cukrowniczego, które w ciągu roku wzniosło największą w ówczesnej Galicji cukrownię; dzięki niemu powstała kolej wąskotorowa, aby ułatwić transport surowca do cukrowni; założył również m.in. gorzelnię, fabrykę likierów i wódek, mleczarnię, betoniarnię, kilka cegielni, wytwórnię dachówek, młyny parowe, tartaki i stolarnie.
W 1944 r. książę został zmuszony do opuszczenia rodzinnego majątku. Zmarł w 1953 r. w Brazylii. (PAP)
Autorka: Agnieszka Pipała
api/ aszw/
