Ks. Michał Sopoćko. Źródło: Wikimedia Commons
Sylwetki kilku kapelanów wojskowych związanych z Białymstokiem znalazły się na wystawie, którą od poniedziałku można oglądać w centrum wystawienniczo-konferencyjnym Archidiecezji Białostockiej. Wśród nich jest ksiądz Michał Sopoćko - beatyfikowany 10 lat temu patron miasta.
Wystawa ze zbiorów różnych placówek muzealnych i archiwum parafii wojskowej w Białymstoku związana jest ze stuleciem odzyskania przez Polskę niepodległości. Pokazuje historię białostockich kapelanów, których posługa przypadła na czas odzyskiwania przez Polskę niepodległości oraz na lata budowania II RP. Zawiera też rys historyczny dotyczący kapelanów w Wojsku Polskim od początku państwowości, do czasów obecnych.
Na wystawie są biogramy pięciu duchownych. Obok księdza majora Michała Sopoćki (1888-1975), również księdza majora Teofila Wdzięcznego (1890-1952), proboszcza wojskowej para?i św. Stanisława w Białymstoku w latach 1927-1939 i księdza podpułkownika Mieczysława Paszkiewicza (1900-1987) - kapelana kampanii wrześniowej i powstańców warszawskich. Zaprezentowane są również sylwetki księdza kapitana Kazimierza Cyganka (1903-1989), kapelana kampanii wrześniowej i historyka Knyszyna oraz księdza pułkownika Czesława Kulikowskiego (1907-1996) - więźnia sowieckiego obozu w Kozielsku, potem kapelana armii generała Andersa.
Autorzy wystawy podkreślają, że duchowni ci wpisali się na stałe w historię miasta. "Zarówno przez posługę duszpasterską, swoją postawę, jak i działalność związaną z propagowaniem polskości, uczeniem i pokazywaniem patriotyzmu, podtrzymywaniem i krzewieniem świadomości narodowej i państwowości odrodzonego po 123 latach niewoli Państwa Polskiego" - podkreślili w opisie ekspozycji.
Historycy zwracają uwagę, że zanim doszło do powołania struktur duszpasterstwa wojskowego, posługę duchową i religijną pełnili wśród rycerzy i żołnierzy kapelani królów, książąt czy hetmanów oraz tzw. kaznodzieje obozowi. Stałe duszpasterstwo wprowadził do armii I Rzeczypospolitej w 1690 r. Sejm Warszawski z inspiracji króla Jana III Sobieskiego. Ustanowiono wówczas 36 etatowych kapelanów, po jednym dla każdego z pułków piechoty i dragonów.
Pod zaborami duszpasterstwo wojskowe funkcjonowało m.in. w armiach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Kapelani byli też obecni w powstaniu listopadowym i styczniowym, również podczas I wojny światowej polskie formacje wojskowe miały swoją zorganizowaną służbę duszpasterską.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, 5 lutego 1919 r. Stolica Apostolska zgodziła się na utworzenie w ramach struktur Kościoła katolickiego w Polsce biskupstwa polowego.
W okresie II RP było w sumie ponad pięciuset kapelanów WP. W chwili wybuchu II wojny światowej w wojsku polskim było 101 kapelanów zawodowych i 30 pomocniczych oraz ok. 200 kapelanów rezerwy. Duszpasterstwo wojskowe działało w PRL, choć znalazło się pod całkowitą kontrolą władz, a działalność duszpasterska została sprowadzona do posługi liturgicznej w kościołach garnizonowych usytuowanych poza jednostkami wojskowymi.
Po roku 1989 rolę ordynariatu i jego pełną działalność przywrócono; w 1991 roku papież Jan Paweł II wydał stosowny dekret przywracający ordynariat polowy oraz bullę w sprawie nominacji Sławoja Leszka Głódzia na biskupa polowego. Aktualnie ordynariat wojskowy Kościoła katolickiego liczy 70 parafii; białostocka parafia wojskowa została erygowana w 1993 roku.(PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ itm/
