Zabytkową Kopalnię Ignacy w Rybniku mają wspólnie prowadzić miasto i województwo

Będzie to kolejna wspólna instytucja kultury samorządu woj. śląskiego oraz miasta. Od kilku lat w tej formule urząd marszałkowski prowadzi razem z Zabrzem tamtejsze Zabytkową Kopalnię Guido i Sztolnię Królowa Luiza. Na różnych etapach są prace nad wprowadzeniem podobnej formuły dla: istniejącej Filharmonii Częstochowskiej, tworzonego Domu Jerzego Pilcha w Wiśle, czy planowanego do udostępnienia Szybu Staszic w Tarnowskich Górach.

Jak przekazali w piątek rybniccy samorządowcy, z początkiem października br. miasto zwróciło się do marszałka woj. śląskiego ws. dofinansowania bieżącej działalności placówki. Efektem tych działań jest deklaracja woli rozpoczęcia rozmów o prowadzeniu kopalni jako wspólnej instytucji kultury samorządu Województwa Śląskiego i Miasta Rybnika. Umowa miałaby być podpisana na pięć lat.

Otwarcie zrewitalizowanego kompleksu Zabytkowej Kopalni Ignacy w Rybniku, po zakończeniu ostatniego etapu rewitalizacji i udostępnieniu wszystkich jej zaplanowanych atrakcji, odbyło się w czerwcu ub. roku w 230. rocznicę powstania kopalni Hoym, jak pierwotnie nazywał się zakład. Główną atrakcją jest interaktywna wystawa stała „Wiek pary”.

Prowadzona w znacznej części przy wsparciu Funduszy Europejskich rewitalizacja Zabytkowej Kopalni Ignacy była w poprzednich latach jedną z priorytetowych inwestycji miasta. Prace na kopalni, która zakończyła eksploatację jako część kopalni Rydułtowy w latach 90., były wspierane przez członków Stowarzyszenia Zabytkowej Kopalni Ignacy, wśród nich jej dawnych pracowników.

Działania rewitalizacyjne rozpoczęły się w 2006 r. od zaadaptowania wieży ciśnień na wieżę widokową. W 2015 r. oddano budynki stolarni i maszynowni szybu Głowacki (na cele wystawowe i konferencyjne). Później ruszyły projekty dotyczące sprężarkowni, otoczenia oraz maszynowni i nadszybia szybu Kościuszko.

Utworzona w kompleksie szybu Kościuszko interaktywna wystawa „Wiek pary” ma charakter popularno-naukowy, nawiązuje do idei centrum nauki. Ukazuje, w jaki sposób ujarzmienie sił przyrody przez człowieka w postaci pary wodnej jako nośnika energii zmieniło świat i ludzi. Najważniejszym eksponatem jest działająca oryginalna parowa maszyna wyciągowa kopalni.

Maszyna z 1920 r. firmy Linke-Hofmann-Werke AG z ówczesnego Breslau od lat nie obsługuje kopalnianego szybu, który jest zasypany, jednak może kręcić charakterystycznymi i widocznymi z daleka kołami wieży wyciągowej, na których dawniej zawieszone były – poprzez liny wyciągowe - klatki szybowe.

To właśnie od budynku maszynowni rozpoczyna się zwiedzanie wystawy. Wewnątrz, przy wysokiej od gorącej pary temperaturze, maszynista wraz z pomocnikiem odtwarzają procedury, zgodnie z którymi opuszczano i wyciągano klatki szybowe. Po zakończeniu pokazu można wejść za barierki, by z bliska obejrzeć urządzenie i poczuć zapach mechanizmu.

Z maszynowni przechodzi się do budynku nadszybia, obszernej hali o konstrukcji stalowo-ceglanej z 1922 r., z wieżą wyciągową o wysokości 37 m. W jej centrum znajduje się konstrukcja wieży szybowej, z zachowanymi elementami uzbrojenia. Całość – mimo odczyszczenia, zakonserwowania i częściowej odbudowy - zachowuje industrialny charakter miejsca.

W nadszybiu – przy użyciu nowoczesnych metod – prezentowani są prekursorzy mechanizacji opartej o parę, a następnie stanowisko po stanowisku - doświadczalnie pokazywane są elementy i zasady działania silnika parowego. Całość zwieńczają symulatory kabiny lokomotywy parowej i samochodu parowego. Z antresoli można obejrzeć wyświetlaną na ścianie nadszybia paradę różnych maszyn parowych.

Zabytkowa Kopalnia Ignacy od lat jest częścią Szlaku Zabytków Techniki Woj. Śląskiego. W 2021 r. rybnicki obiekt dołączył do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (European Route of Industrial Heritage - ERIH. W listopadzie br. kopalnia została członkiem Śląskiej Organizacji Turystycznej.(PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ aszw