„Zmienność Fortuny. Alegorie Hermana Hana” - nowa wystawa na warszawskim Zamku Królewskim

Działający w początkach XVII wieku w Gdańsku Herman Han (1580–1628) znany jest głównie jako twórca arcydzieła "Koronacja Najświętszej Marii Panny", zdobiącego ołtarz Bazyliki katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie. Niezwykle ceniona jest również jego "Koronacja Madonny", znajdująca się w lewym bocznym ołtarzu Archikatedry Oliwskiej. Na wystawie prezentowane są mniejsze, bardziej kameralne dzieła gdańskiego malarza. „To mniej znane oblicze tego artysty. Prezentowane na Zamku Królewskim dzieła o tematyce świeckiej, alegorycznej, a także portrety, pokazują wszechstronność artystyczną i intelektualną Hermana Hana. A jednocześnie korespondują z trendami epoki, i miasta, w którym żył i tworzył” – powiedział wiceminister kultury, Jarosław Sellin. Dodał, że to pierwsza tego rodzaju wystawa od pół wieku oraz pierwsza ekspozycja dzieł Hana na Zamku Królewskim.

Wiceminister podkreślił, że dzieła siedemnastowiecznego malarza odwoływały się do idei wyznawanych przez wielonarodową społeczność największego miasta Rzeczypospolitej. "Gdańszczanie, pomimo różnic, wyznawali wspólne wartości, których trzonem była filozofia stoicka, dzięki której postrzegali samych siebie jako wspólnotę podążającą drogą cnoty. Przedkładali interes publiczny ponad własny" – zauważył Sellin. Dodał, że w malarstwie Hana widoczne są również bliskie związki gdańskiego mieszczaństwa z największymi metropoliami handlowymi ówczesnej Europy. "Ideowe zaplecze gdańskiego modelu patrycjuszowskiego czerpano głównie z Niderlandów. Zwłaszcza Antwerpia stała się punktem odniesienia dla gdańskiej sztuki alegorii, traktowanej jako instrument budowy więzi społecznych i kulturowych" – zauważył wiceminister Sellin.

Na ten aspekt twórczości Hana zwrócił uwagę także dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie prof. Wojciech Fałkowski. Jego zdaniem świat przedstawiony w dziełach Hana "chciał mieć własną tożsamość, rządzi się własnymi prawami, strzeże własnej odrębności". "Han te wszystkie zasady pokazywał w swoich dziełach, przekazywał je na tle patrycjuszowskich kamienic" – zauważył.

Prezentowane na Zamku Królewskim dzieła pochodzą z polskich oraz zagranicznych zbiorów. Wśród prezentowanych obiektów znajdują się nowe nabytki Fundacji Teresy Sahakian: "Alegoria porządku świata", "Alegoria bogactwa" i "Alegoria pokory". Wyrafinowane od strony materii malarskiej, bogate w szczegóły obrazy są nośnikami alegorycznych, propagujących cnoty obywatelskie treści. Uczą, że niekontrolowane namiętności prowadzą do rozczarowania, a odwieczny krąg pychy i wojny przełamać mogą jedynie pokora i umiarkowanie. Przesłanie to można podsumować maksymą zaczerpniętą z inskrypcji na rycinie, która posłużyła za wzór jednego z obrazów Hana: "Z majątku rodzi się przeważnie pycha, gdyż niewielu ludziom znany jest właściwy użytek z przemijających bogactw".

Istotnym tematem wystawy jest także sam historyczny Gdańsk – największa ówcześnie metropolia Europy Środkowo-Wschodniej, kosmopolityczne centrum handlu, w tym obrotu dziełami sztuki, znajdujące się u szczytu potęgi i promieniujące kulturowo na całą Rzeczpospolitą i dużą część Europy Środkowej.(PAP)

Autor: Michał Szukała

szuk/ aszw/