Konferencja „Janusz Warmiński i jego Teatr Ateneum”

30 września 2022 roku minęła setna rocznica urodzin Janusza Warmińskiego, legendarnego dyrektora warszawskiego Teatru Ateneum w okresie jego świetności. „Sąd współczesnych jest dla teatru sądem nieodwołalnym. Nie można dokonać po latach jego rewizji. Przedstawienie jest jedyną szansą teatru. Teatr musi być świadomy swoich celów i środków, by stać się potrzebnym” – deklarował Janusz Warmiński. W swojej pracy odwoływał się zawsze do dewizy Stefana Jaracza i Leona Schillera: „Celem naszym Teatr Żywy, Teatr Aktualny, Teatr Użyteczny”. Teatr Żywy oznaczał reagowanie na przemiany, którym ulega świat i człowiek współczesny, przemiany obyczaju, moralności. Teatr Aktualny wiązał się z podejmowaniem istotnych spraw współczesności. Teatr Użyteczny, czyli właśnie taki, który po prostu jest potrzebny szerokiej publiczności.

Janusz Warmiński (właściwie Lewandowski) (1922–1996), oficer Armii Krajowej i uczestnik Powstania Warszawskiego, aktor, dramatopisarz, reżyser i – przede wszystkim – dyrektor, był jednym z tych, którzy kształtowali powojenne oblicze polskiego teatru. Kierował Teatrem Ateneum ponad cztery dekady. Warmiński wymyślił charakter i repertuar sceny, opierając go na współczesnej literaturze zachodniej i polskiej. Zbudował jeden z najmocniejszych zespołów aktorskich stolicy, w czasie jego dyrekcji z Ateneum związali się m.in. Aleksandra Śląska, Hanna Skarżanka, Ryszarda Hanin, Barbara Rachwalska, Katarzyna Łaniewska, Elżbieta Kępińska, Władysław Kowalski, Anna Seniuk, Ewa Wiśniewska, Krystyna Tkacz, Magdalena Zawadzka, Krystyna Janda, Maria Pakulnis, Jacek Woszczerowicz, Jan Świderski, Czesław Wołłejko, Ignacy Machowski, Stanisław Zaczyk, Gustaw Holoubek, Zbigniew Cybulski, Piotr Fronczewski, Marek Kondrat, Roman Wilhelmi, Jerzy Kamas, Marian Kociniak, Jan Kociniak, Leonard Pietraszak, Marian Opania, Andrzej Seweryn, Jan Matyjaszkiewicz, Krzysztof Kolberger, Bartosz Opania, Grzegorz Damięcki. Reżyserowali tutaj – obok dyrektora Warmińskiego – Konrad Swinarski, Andrzej Wajda, Bohdan Korzeniewski, Kazimierz Dejmek, Józef Szajna, Jerzy Grzegorzewski, Maciej Prus, Ryszard Peryt, Adam Hanuszkiewicz, Krzysztof Zaleski; muzyczne przedstawienia realizował Wojciech Młynarski.

„Mędrzec teatru, głęboko wrażliwy człowiek i alchemik sztuki wiedział, że trzeba gromadzić ludzi utalentowanych, łączyć w zespół i czekać. Czasem się uda, czasem nie – ale zawsze chodzi o to, że bez ryzyka i zaufania do osób współtworzących sztuka teatru […] staje się albo konwencjonalną usługą, albo pełnym grymasów wcieleniem doktryny, albo manifestacją gustu wybitnego egoisty. Wiedział, że musi mieć wątpliwości i mimo to wciąż od nowa, od zera hazardować się kolejnymi decyzjami artystycznymi” – pisał o Warmińskim Maciej Wojtyszko. Krzysztof Zaleski zauważył: „Mieścił się w tamtym czasie w kanonie teatru, nazwijmy go inteligenckiego, który do takiej właśnie, inteligenckiej publiczności chciał mówić. I temu był wierny”.

Obchody stulecia urodzin Janusza Warmińskiego są wspólną inicjatywą Instytutu Teatralnego i Teatru Ateneum w Warszawie. W ich ramach realizowane są trzy projekty.

Strona internetowa będzie dokumentować życie i dzieło Warmińskiego; opublikowane zostaną tu liczne materiały archiwalne z zasobów IT i Ateneum, w tym zapisy audio i wideo. W filmie dokumentalnym znajdą się materiały ze zbiorów prywatnych, archiwum TVP oraz Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, a także zarejestrowane specjalnie na potrzeby dokumentu wspomnienia o Warmińskim jego współpracowników. Podsumowaniem obchodów będzie dwudniowa konferencja naukowa „Janusz Warmiński i jego Teatr Ateneum”, która odbędzie się w Instytucie Teatralnym 7 i 8 grudnia.

Wstęp na konferencję jest wolny.

Źródło: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego