Pojednanie dla Europy. Nowa wystawa w Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego

Wystawę obejrzeć można w siedzibie placówki - przy ul. Prymasa A. Hlonda 1 w Warszawie (pod kopułą Świątyni Opatrzności Bożej).

Jak przekazali organizatorzy w ramach wystawy „Pojednanie dla Europy” w Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego pokazane zostaną sporządzony przez biskupa Bolesława Kominka rękopis listu biskupów polskich do biskupów niemieckich z epokowym zdaniem „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, ostateczna wersja tego Orędzia oraz list zawierający odpowiedź hierarchów niemieckich.

Wernisażowi (3 czerwca o godz. 12) towarzyszyć będzie debata „Nowe spojrzenie na Orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich”.

Jak przypominają gospodarze wystawy, sporządzony w 1965 r. list - orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich odegrał znaczącą rolę w procesie jednoczenia Europy po II wojnie światowej.

„To oparte na wzajemnych przebaczeniu win przesłanie przełamywało żelazną kurtynę dzielącą stary kontynent na dwa wrogie bloki – demokratyczny Zachód i kraje komunistyczne zdominowane przez Związek Sowiecki, oraz wykraczało poza schemat ofiara–oprawca. List biskupów polskich w pewnym sensie ignorował istnienie podziału Niemiec na dwa państwa, gdyż był skierowany do wszystkich katolickich biskupów niemieckich, nie różnicując ich na rezydujących po jednej lub po drugiej stronie Łaby” - wyjaśniają organizatorzy. 

Wystawa pokazuje, że współczesna Europa zbudowana jest na pojednaniu, ponieważ wrogowie z okresu II wojny światowej wspólnie podjęli decyzję o budowaniu wspólnoty. Do roku 1989 projekt europejski obejmował tylko jedną – zachodnią część kontynentu, ponieważ konsekwencją II wojny światowej były zmiany granic państwowych w Europie Środkowej, masowe przesiedlenia ludności i trwający prawie pół wieku podział Europy. Po zachodniej stronie żelaznej kurtyny pozostał wolny i demokratyczny świat, natomiast kraje po jej wschodniej stronie znalazły się pod dominacją Związku Sowieckiego, tracąc swoją niezależność i podmiotowość. 

Tymczasem to właśnie od biskupów zza żelaznej kurtyny wyszedł impuls do budowania od nowa stosunków polsko-niemieckich, opierając je na prawdzie i wzajemnym przebaczeniu win. Wystawa „Pojednanie dla Europy” pokazuje wyjątkowość Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich wskazując na to, że Polska była pierwszym państwem napadniętym przez Niemcy w 1939 roku, podczas II wojny światowej wymordowano 6 mln polskich obywateli, Niemcy zabili niemal 20% polskich kapłanów i duchownych. Każda rodzina straciła kogoś podczas wojny, a wśród obywateli pochodzenia żydowskiego, jeśli komuś udało się  przeżyć, to najczęściej jako jedynemu ze swojej rodziny. Mimo takich doświadczeń, z narodu polskiego wyszło przesłanie, które można streścić zdaniem „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Ten gest na zawsze zmienił sposób myślenia o wzajemnych relacjach w Polsce i Niemczech. I dlatego wymiana listów pomiędzy biskupami polskimi a niemieckimi ma walor uniwersalny, a pokazane w nich takie wartości jak prawda, dialog i gotowość do dostrzeżenia własnych win stanowią część dziedzictwa współczesnej Europy.

W debacie mają wziąć udział dr hab. Wojciech Kucharski, zastępca dyrektora ds. naukowych  w Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu, a także dyrektor i wicedyrektor Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego: Piotr Dmitrowicz oraz Grzegorz Polak.

Wydarzenie jest realizowane w ramach programu „Kultura inspirująca 2025–2026”, we współpracy z Historisches Archiv des Erzbistums Köln oraz z Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej.

Dofinansowano je ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura inspirująca 2025–2026”. (PAP)

jkrz/