Śladami historii. Zapisy Terroru – Kielce

Kielce i Kielecczyzna są pierwszym miejscem poza Warszawą, do którego Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego dociera ze swoim głównym projektem. „Zapisy Terroru” to internetowa, polsko-angielska baza świadectw, zawierająca relacje obywateli polskich którzy podczas II wojny światowej doświadczyli cierpienia ze strony dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Opublikowane właśnie w portalu świadectwa z Kielc i Kielecczyzny były po wojnie składane przez Polaków przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Z relacji wyłania się poruszający obraz okupacji niemieckiej na Kielecczyźnie, złożony z indywidualnych historii ofiar i świadków nazistowskiego terroru.

Ten region to swoiste laboratorium niemieckiej polityki okupacyjnej w Polsce – miejsce, w którym różne aspekty bezwzględnej ideologii i jej brutalnej realizacji występowały równocześnie i nakładały się na siebie. Zagłada Żydów, eksterminacja polskich elit i inteligencji, pacyfikacja wsi, plan germanizacji i kolonizacji ziemi, walka z polskim podziemiem – zjawiska te rozpatruje się często w oderwaniu od siebie, a składają się one przecież na szerszy obraz niemieckiej polityki, wymierzonej w obywateli zniszczonej II Rzeczypospolitej – państwa, po którym wszelki ślad miał zaginąć.

Choć pierwsze opublikowane w portalu świadectwa dotyczyły Warszawy i okolic, „Zapisy Terroru są przedsięwzięciem o zasięgu ogólnopolskim. Spojrzenie mikrohistoryczne, skupienie uwagi na pojedynczych biografiach oraz na losach każdego miasta, miasteczka i wsi, jest podstawą do wyciągania syntetycznych wniosków. Całościowe ujęcie podwójnej okupacji w Polsce musi uwzględniać rozmaite doświadczenia: wsi i miasta, Generalnego Gubernatorstwa, terenów wcielonych do III Rzeszy i zagarniętych przez Związek Sowiecki, elit i całego społeczeństwa, etnicznych Polaków i etnicznych Żydów. Wówczas dopiero wyłania się z niego pełen obraz zbrodniczej polityki dwóch totalitaryzmów wobec Polski, także w jej wymiarze ludobójczym.

20 czerwca 2017 r., w Muzeum Narodowym w Kielcach podczas konferencji prasowej z udziałem Podsekretarz Stanu w MKiDN prof. Magdaleny Gawin, władz lokalnych i przedstawicieli Ośrodka odbyła się premiera publikacji w internetowym portalu „Zapisy Terroru” pierwszych pięciuset zeznań świadków z czasów okupacji niemieckiej z Kielc i Kielecczyzny (relację z wydarzenia można zobaczyć TUTAJ). Tego dnia odbyły się także wykład i warsztaty, równolegle dla nauczycieli historii i uczniów szkół ponadgimnazjalnych, podczas których pracownicy Ośrodka pokazali, jak korzystać z „Zapisów Terroru” w działaniach edukacyjnych.

W portalu opublikowano właśnie 500 nowych relacji o osobistych przeżyciach mieszkańców Kielc i Kielecczyzny pod okupacją niemiecką. To druga część dwudniowego wydarzenia „Zapisy Terroru – Kielce”. Kielczanie będą mieli okazję wraz z pracownikami Ośrodka odszukać relacje swoich bliskich z czasów okupacji niemieckiej oraz wzbogacić portal ZapisyTerroru.pl zdjęciami i pamiątkami rodzinnymi. Oglądanie nagrań relacji świadków na okularach VR (wirtualnej rzeczywistości), udział w spacerach tematycznych śladami niemieckiego terroru, projekcja filmów połączonych z dyskusją o historii II wojny światowej na Kielecczyźnie – to kolejne elementy sobotniego spotkania, które zakończy koncert Anny Brody z zespołem.

1 lipca portal zostanie zaprezentowany mieszkańcom Kielc, aby przypomnieć o terrorze niemieckim na ziemi świętokrzyskiej podczas II wojny światowej.

Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego służy interdyscyplinarnej refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami w XX wieku. Został powołany do życia jako instytucja kultury w 2016 roku. Jego zadaniem jest włączać polskie doświadczenie historyczne w pamięć świata i budować pomost między nauką a kulturą.

Szczegółowy program wydarzenia

13:00-18:30 W namiocie Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego będzie można:

· zapoznać się z projektem „Zapisy Terroru: i portalem ZapisyTerroru.pl;

· odszukać zeznania krewnych i znajomych z pomocą pracowników Ośrodka;

· przekazać do skanowania zdjęcia rodzinne, które wzbogacą internetową bazę świadectw ZapisyTerroru.pl;

· obejrzeć nagrania wybranych relacji z portalu ZapisyTerroru.pl na okularach VR;

· wziąć udział w licznych atrakcjach dla najmłodszych.

13:30-16:45 Spacery tematyczne śladami niemieckiego terroru

· wyjścia o 13:30 (2,5 godz.), 15:00 (45 min.) i 16:00 (45 min.)

16:30-18:30 Pokaz filmów i dyskusja

· „Urodzony do wolności”, reż. Dorota Kosierkiewicz (2013)

· „Polowanie na kata”, reż. Dorota Kosierkiewicz (2013)

· „Zapamiętaj moją twarz”, reż. Dorota Kosierkiewicz (2015)

18:30-20:00 koncert: Anna Broda z zespołem

Źródło: OBnT