Prezydent Bronisław Komorowski podpisał w środę nowelizację ustawy o uczelniach. Przepisy te m.in. wycofują opłaty za drugie studia i zakładają nowe podejście do komercjalizacji badań. To errata i rozwinięcie poprzedniej noweli z 2011 r.
Nowe przepisy mają m.in. ułatwić dostęp do studiów osobom dojrzałym, zmobilizować uczelnie do prowadzenia studiów o coraz lepszej jakości, a także pomóc uczelniom w radzeniu sobie z niżem demograficznym. Jednym z celów nowelizacji jest też doprecyzowanie i poprawienie niektórych zapisów, które wprowadzono wcześniej - m.in. w nowelizacji prawa o szkolnictwie wyższym z 2011 r.
Nowelizacja z 2011 r. - sztandarowy projekt ówczesnej minister nauki Barbary Kudryckiej - zakładała m.in. ograniczenie pracy wykładowców na kilku etatach, wprowadzenie opłat za drugi kierunek studiów oraz umożliwienie uczelniom tworzenia kierunków studiów i układania ich programów. Okazało się jednak, że prawo dotyczące uczelni wypracowane w 2011 r. (ale i wcześniej) nie jest pozbawione wad, dlatego ustawę trzeba było poprawić.
Podpisana teraz przez prezydenta nowelizacja realizuje m.in. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
W czerwcu br. TK orzekł, że wprowadzone w 2011 r. przepisy dotyczące opłat za studia na drugim i dalszych kierunkach są niezgodne z ustawą zasadniczą. Przepisy zakładały bowiem, że prawo do bezpłatnych studiów na drugim kierunku mają tylko te osoby, które uzyskają tam co roku prawo do stypendium rektora (maksymalnie 10 proc. studentów). Dlatego w najnowszej nowelizacji zapisy o opłatach za drugi kierunek wycofano.
W nowelizacji poprawiono również rozwiązania dotyczące Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Organ ten zajmuje się m.in. oceną jakości kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów. Trybunał Konstytucyjny w lipcu 2013 r. orzekł, że zapisy dotyczące funkcjonowania PKA są źle skonstruowane i że komisja akredytacyjna w nieprawidłowy sposób rozpatruje odwołania od swoich decyzji. Tegoroczna nowelizacja zakłada powołanie w ramach PKA zespołu odwoławczego, w którego skład wejdą inne osoby niż te, które decyzje podejmowały w pierwszej instancji.
Ostatnia nowelizacja rozwija też przepisy dotyczące komercjalizacji wyników badań naukowych. Przepisy z 2011 r. zakładały, że zasady komercjalizacji wyników badań naukowych ustalić ma uczelnia w swoim regulaminie. W ostatniej noweli wybrano inne rozwiązanie - zapisano wzorcowy sposób, w jaki powinna przebiegać komercjalizacja. I tak początkowo prawa do wykorzystania wyników badań naukowca przysługiwać mają zatrudniającej go uczelni, jeśli ona nie podejmie się w ciągu trzech miesięcy komercjalizacji - prawa do korzystania z innowacji przejść mają na badacza. Uczelnia i naukowiec mogą jednak zrezygnować z takiej ścieżki i samodzielnie wypracować inną drogę urynkowienia innowacji.
Przepisy z 2011 r. zobowiązywały uczelnie do monitorowania karier swoich absolwentów, aby dostosować studia do potrzeb rynku pracy, jednak nie określały, jak ten monitoring ma być prowadzony. Obecna nowelizacja odgórnie wprowadza monitoring karier absolwentów prowadzony dzięki danym z ZUS. Ministerstwo w formie zanonimizowanej pozyskiwać będzie dane o karierach absolwentów. Dzięki temu można będzie szacować, po jakich studiach znajdują oni pracę i jak kształtują się ich zarobki.
W nowelizacji uszczegółowiono też przepisy dotyczące związków uczelni. Uczelniom wchodzącym w skład związku dano m.in. możliwość wspólnego administrowania majątkiem czy wspierania badań.
Ostatnia nowelizacja wprowadza też wiele nowych rozwiązań. Wśród nich są m.in. zapisy, które zobowiążą uczelnie do różnicowania studiów na profilach ogólnoakademickich od studiów na profilu praktycznym. I tak na studiach o profilu praktycznym przewidziano obowiązek prowadzenia trzymiesięcznych praktyk. Z kolei na profilu akademickim studenci włączani mają być w badania prowadzone na uczelni.
Całkiem nowym podejściem jest też wprowadzana nowelizacją możliwość potwierdzania na uczelni efektów kształcenia. Uczelnia będzie mogła zwolnić studenta nawet z połowy zajęć, jeśli wykaże on, że posiada wymaganą przez uczelnię wiedzę czy umiejętności. Rozwiązanie to ma zachęcić osoby dojrzałe do podejmowania studiów.
Nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym wejdzie w życie (z wyjątkami pewnych przepisów) 1 października 2014 r., jednak na wprowadzenie większych rozwiązań uczelnie dostaną więcej czasu. I tak na wprowadzenie regulaminów potwierdzania efektów uczenia władze szkół wyższych czas będą miały do końca czerwca 2015 r. Do końca 2016 r. uczelnie mają dostosować profile i programy nauczania na studiach licencjackich i inżynierskich, a do końca 2017 r. - studiów magisterskich. Do 1 października 2016 r. zlikwidowane mają być całkowicie kolegia nauczycielskie i nauczycielskie kolegia języków obcych. (PAP)
lt/ ula/ jbr/
