Przepisy dotyczące przyznawania dotacji samorządom będą uszczelnione, wymiar pensum logopedów, psychologów, pedagogów szkolnych ujednolicony, a ścieżka awansu zawodowego nauczycieli wydłużona - zdecydował Sejm, uchwalając ustawę o finansowaniu zadań oświatowych.
Za przyjęciem ustawy głosowało w piątek 274 posłów, 161 było przeciw, siedem osób wstrzymało się od głosu.
Wcześniej Sejm odrzucił wniosek Nowoczesnej o odrzucenie projektu ustawy w całości.
Sejm przyjął poprawkę zgłoszoną przez PiS i PO podczas drugiego czytania projektu. Zgodnie z nią, termin wypłat nauczycielom pensji nie zostanie zmieniony. Projekt rządowy zakładał bowiem stopniowe przeniesienie wypłaty wynagrodzeń "z góry" na wynagrodzenia "z dołu". Jednak - jak wyjaśniła w czwartek minister edukacji narodowej Anna Zalewska - choć taka zmiana to "oczywistość ekonomiczna", to nie udało się przekonać do tego rozwiązania nauczycieli. Przyjęto też część z kilkudziesięciu poprawek, głównie o charakterze doprecyzowującym.
Przed głosowaniem minister edukacji narodowej Anna Zalewska poinformowała o najnowszych danych z Systemu Informacji Oświatowej, mówiących o 11,5 tys. dodatkowych miejsc pracy po wprowadzeniu reformy edukacji. Jak powiedziała, to wiarygodne informacje, gdyż każdy dyrektor musi wprowadzić te dane do systemu.
Głosowanie poprzedziły liczne pytania posłów zadawane podczas rozpatrywania poprawek.
Katarzyna Lubnauer (Nowoczesna) zarzuciła autorom projektu, że pod pretekstem zmian w finasowaniu oświaty wprowadzają poważne zmiany w Karcie Nauczyciela, które nie były konsultowane ze środowiskiem nauczycielskim.
Zalewska odpowiedziała, że ustawa o finansowaniu zadań oświatowych była długo oczekiwana przez nauczycieli, została bardzo dobrze przyjętą przez samorządy, była konsultowana z i samorządowcami, i nauczycielami.
Minister odniosła się też do zarzutów posłów, że ustawa ograniczy edukację domową i utrudni naukę polskim dzieciom mieszkającym zagranicą. Przypomniała, że edukacja domowa to realizowanie obowiązku szkolnego w domu na terenie Polski. Jak mówiła, nie ma takiego kraju, który realizowałby obowiązek szkolny na terenie całego świata. Zapewniła, że MEN wspiera edukację Polaków za granicą, ale edukacji domowej, która zakłada współpracę ze szkołą, do której dzieci są formalnie przypisane, nie można realizować, mieszkając za granicą.
Posłowie krytykowali też m.in. zapisy dotyczące oceny nauczycieli; chodzi o wprowadzenie do kryterium oceny moralności. Takie zapisy mają być w towarzyszącym ustawie rozporządzeniu. Urszula Augustyn (PO) przekonywała, że jest to niedopuszczalne, bo "kurator teraz będzie mówił nauczycielowi, jak ma żyć". Jej zdaniem nauczyciel podlega ciągłej ocenie - m.in. uczniów, rodziców, dyrekcji.
Lubnauer oceniła, że w ten sposób ogranicza się aktywność nauczycieli, ogranicza się ich ideologicznie. Adam Szłapka (Nowoczesna) pytał, kto będzie oceniał moralność nauczycieli.
Zalewska przekonywała, że o etyce mówimy wszędzie - poselskiej, dziennikarskiej, lekarskiej, w każdej dziedzinie życia. "To jest po pierwsze projekt rozporządzenia, po drugie zachęcam do pracy przy projekcie" - dodała.
Projekt ustawy o finansowaniu zadań oświatowych został przygotowany przez MEN. Dotyczy m.in. zmian w przyznawaniu i rozliczaniu dotacji: podręcznikowej, przedszkolnej, dotacji dla szkół dla dorosłych; zmiany mają uszczelnić przyznawanie ich samorządom i ułatwić ich rozliczanie.
Dotacja podręcznikowa, tak jak obecnie, będzie naliczana i przekazywana do wysokości maksymalnych kwot na ucznia danej klasy, zróżnicowanych w zależności od etapu edukacyjnego. Szkoły nie będą jednak musiały rozliczać jej osobno dla każdej klasy, ale będą mogły rozliczyć ją łącznie. Oznacza to, że w uzasadnionych przypadkach dyrektor będzie mógł przesunąć środki finansowe między poszczególnymi klasami. Uproszczone zostanie też rozliczenie dotacji, w tym aktualizowanie informacji i wniosków.
Jeśli zaś chodzi o dotację przedszkolną, ustawa wprowadza zasadę, że dotacja nie będzie uzależniona od położenia placówki, ale od organu prowadzącego i rejestrującego. Chodzi o sytuacje, gdy np. gmina wiejska prowadzi przedszkole na terenie gminy miejskiej. Chodzi też o powiaty prowadzące oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych specjalnych.
W przypadku szkół niepublicznych, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, czyli szkół dla dorosłych, część kwoty z subwencji oświatowej tak jak dotąd będzie wypłacana na ucznia, ale część dopiero po zdaniu przez niego egzaminu.
Wprowadzono też zmianę w sposobie korzystania przez samorządy z dotacji na pomoc socjalną dla uczniów. Zróżnicowano wysokość wkładu własnego w zależności od zamożności gminy (5 proc., 10 proc. lub 20 proc.), by zwiększyć możliwość udzielania stypendiów i zasiłków szkolnych w gminach biedniejszych.
Przyjęta ustawa wprowadza również zmiany w ustawie Karta Nauczyciela. Ścieżka awansu zawodowego nauczycieli zostanie wydłużona z 10 do 15 lat, przy możliwości jej skrócenia lub wydłużenia. Odejdzie się też - przy awansie zawodowym - od oceny dorobku zawodowego nauczyciela na rzecz oceny jego pracy. Niezależnie od tego, takiej ocenie co trzy lata będą podlegać wszyscy nauczyciele.
Wprowadzony zostanie też nowy dodatek – za wyróżniającą się pracę, nazwany przez media "500 plus dla nauczycieli". Będzie przysługiwał nauczycielowi dyplomowanemu, czyli na najwyższym stopniu awansu zawodowego, legitymującemu się co najmniej 3-letnim okresem pracy w szkole od dnia nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego oraz wyróżniającą oceną pracy.
Dodatek ten będzie wynosić 16 proc. kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej. Po raz pierwszy nauczyciele będą mogli otrzymać go po 1 września 2020 r., jednak pełną wysokość będzie miał on dopiero od 1 września 2022 r. Do tego czasu wysokość dodatku będzie corocznie wzrastała. Od 1 września 2020 r. ma on wynosić 3 proc. kwoty bazowej, a od 1 września 2021 r. - 6 proc. W Ocenie Skutków Regulacji wyliczono, że w 2020 r. dodatek wynosiłby 95 zł, w 2021 r. - 190 zł, a w 2022 r. - 507 zł.
Określono również tygodniowy obowiązkowy wymiar pensum, czyli liczbę godzin bezpośredniej pracy z uczniami dla nauczyciela, pedagoga, logopedy, psychologa i doradcy zawodowego, a także terapeuty pedagogicznego, w wymiarze 22 godzin tygodniowo. Obecnie samorządy mają dowolność.
Wprowadzono też zmiany w zakresie udzielania nauczycielom urlopu dla poratowania zdrowia. O jego potrzebie orzekać będzie lekarz medycyny pracy, a nie, jak dotychczas, lekarz pierwszego kontaktu.
Zlikwidowane ma zostać stanowisko asystenta nauczyciela. Osoby obecnie pracujące jako asystenci będą mogły być zatrudnione na tym stanowisku nie dłużej niż do 31 sierpnia 2020 r.
Ustawa trafi teraz do Senatu. (PAP)
autorzy: Danuta Starzyńska-Rosiecka, Agata Szczepańska, Krzysztof Markowski
edytor: Karolina Wichowska
dsr/ akw/ krm/ karo/
