Senat przyjął w czwartek nowelę ustawy o szkolnictwie wyższym, która ma ograniczać biurokrację na uczelniach. Wprowadza ona m.in. rzadsze oceny okresowe nauczycieli akademickich i przyspiesza proces przyznawania kredytów studenckich.
Za przyjęciem nowelizacji Prawa o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw, która ma m.in. zmniejszyć obowiązki biurokratyczne na uczelniach, zagłosowało 86 senatorów, trzech było przeciw, a jedna osoba wstrzymała się od głosu.
Senatorowie przyjęli też jedną poprawkę dotyczącą kształcenia na studiach podyplomowych. Obecnie uczelnia może prowadzić kształcenie na studiach podyplomowych w dziedzinach, z którymi związany jest co najmniej jeden kierunek prowadzonych przez nią studiów. Podczas prac w Sejmie zniesiono jednak to ograniczenie, dając uczelniom swobodę w kształtowaniu oferty studiów podyplomowych.
Aż tak duża dowolność dawana uczelniom w tej kwestii spotkała się jednak ze sprzeciwem senatorów Platformy Obywatelskiej. Jak mówił Marek Rocki, według przepisów przyjętych już przez Sejm każda uczelnia - niezależnie od tego jaką kadrą i infrastrukturą dysponuje - mogłaby kształcić na dowolnych studiach podyplomowych. "Tak dalekie odbiurokratyzowanie i totalne uwolnienie rynku studiów podyplomowych nie służy jakości kształcenia" - argumentował w czwartek senator PO, który złożył poprawkę przywracającą obowiązujące obecnie przepisy. Spośród czterech złożonych przez niego w czwartek poprawek, jedynie tę jedną przyjęli senatorowie.
Podczas czwartkowego posiedzenia Senatu wiceminister nauki Aleksander Bobko podkreślił, że środowisko akademickie "bardzo mocno oczekuje odbiurokratyzowania". "Dotychczasowa ustawa była kilka razy modyfikowana i stanowi nie do końca wewnętrznie spójny twór. Mamy świadomość, że ta deregulacja może być niewystarczająca. Dla ministerstwa oprócz konkretnych uproszczeń, które w tym projekcie się znajdują, ważny jest sygnał dla całego środowiska, że na poważnie traktujemy sprawę deregulacji, uproszczenia przepisów i stworzenia warunków, aby uczelnie mogły faktycznie korzystać z przysługującej im autonomii" - mówił Bobko.
Senator PiS Kazimierz Wiatr zaznaczył, że w ustawie choć podjęto ograniczenie szeregu utrudnień biurokratycznych, to skupiono się na "zagadnieniach niekontrowersyjnych, oczywistych". "Najważniejsze z nich to ograniczenie biurokracji związanej z Krajowymi Ramami Kwalifikacji, powrotem do czteroletniego okresu pomiędzy poszczególnymi ocenami nauczycieli akademickich, likwidacja konkursu przy awansie nauczyciela akademickiego" - wyliczał senator Wiatr.
Jedną z najważniejszych zmian jest modyfikacja kryteriów stosowanych przez Polską Komisję Akredytacyjną (PKA) w ocenie jakości kształcenia. Nowela zdejmuje z PKA obowiązki natury formalnej, kontrolnej, które przejdą na ministerstwo nauki. W ustawie zaproponowano też uproszczenie rozwiązań dotyczących stosowania Krajowych Ram Kwalifikacji, czyli opisu kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie szkolnictwa wyższego, poprzez określone efekty kształcenia.
Wśród najważniejszych zapisów, które zawiera nowelizacja, znalazło się też zmniejszenie częstotliwości ocen okresowych m.in. nauczycieli akademickich, pracowników naukowych instytutów PAN i instytutów badawczych. Po zmianach takie oceny będzie można przeprowadzać co cztery lata. Dotąd - w przypadku sporej części grup tych pracowników - oceny musiały być wykonywane co dwa lata. Odstąpiono też np. od konieczności przeprowadzania postępowania konkursowego w przypadku awansowania nauczyciela akademickiego.
W znowelizowanej ustawie znalazły się też przepisy związane z jakością studiów doktoranckich. Liczba uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich ma być nie mniejsza, niż liczba uczestników niestacjonarnych takich studiów w danej jednostce.
Przyjęta przez Senat nowela zmienia też zasady przyznawania stypendiów rektora za osiągnięcia w nauce - teraz będę mogli je otrzymywać także studenci pierwszego roku na podstawie np. uczestnictwa w olimpiadach. Dotychczas stypendium naukowe było dostępne od drugiego roku studiów, po spełnieniu przez studenta warunków dotyczących średniej ocen czy dodatkowych osiągnięć.
W noweli przewidziano też zmiany, które - przez proces ograniczenia biurokracji - mają przyspieszyć proces przyznawania kredytów studenckich. Jedna ze zmian - postulowana przez Parlament Studentów RP - umożliwia rektorom uczelni w porozumieniu z samorządem studenckim, bardziej elastycznie dysponowanie środkami na stypendia socjalne.
Senator Wiatr zauważył, że choć nowelizacja ustawy jest dość obszerna, to obecnie trwają prace nad opracowaniem nowej ustawy o szkolnictwie wyższym. "Minister nauki ogłosił konkurs, w którym zostały wyłonione trzy zespoły. One mają opracować założenia do ustawy" - mówił podczas czwartkowego posiedzenia senator Wiatr.
Nowelę przygotowało Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pracom nad zmianami towarzyszyły m.in. internetowe konsultacje, w wyniku których resort dostał blisko 500 propozycji zmian.
Ustawa ma wejść w życie 1 października 2016 r., oprócz kilku przepisów, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2017 roku. (PAP)
ekr/ par/
