Podczas debaty w Senacie nad nowelizacją ustawy o systemie oświaty dotyczącej m.in. zasad przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty i matury senatorowie wskazywali na potrzebę wprowadzenia czwartego obowiązkowego przedmiotu egzaminacyjnego na egzaminie na zakończenie VIII klasy.
W nowelizacji, której projekt przegotowało Ministerstwo Edukacji i Nauki, zniesiono bezterminowo wprowadzenie na egzaminie ósmoklasisty egzaminu z przedmiotu do wyboru, czyli czwartego obowiązkowego egzaminu.
Egzamin na zakończenie nauki w klasach VIII szkoły podstawowej jest obecnie trzydniowy: pierwszego dnia ósmoklasiści zdają egzamin z języka polskiego, drugiego – z matematyki, trzeciego – z wybranego języka obcego nowożytnego, przy czym uczeń może wybrać tylko ten język, którego uczył się w szkole jako przedmiotu obowiązkowego.
Wprowadzając egzamin ósmoklasisty zdecydowano, że w takiej formie – trzy dni, trzy egzaminy – egzamin ósmoklasisty miał być przeprowadzony tylko do roku szkolnego 2020/2021. Uczniowie uczący się obecnie w klasach VIII mieli być pierwszym rocznikiem, który miał zdawać egzamin w nowej formule - cztery dni, cztery egzaminy. Czwartym egzaminem miał być egzamin z przedmiotu do wyboru. W tej grupie znalazły się: biologia, chemia, fizyka, geografia i historia. Jednak w ubiegłym roku ze względu na epidemię COVID-19 i przedłużającą się naukę zdalną minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek zdecydował o przesunięciu w czasie terminu wprowadzenia czwartego przedmiotu. Ostatecznie MEiN opowiedziało się za bezterminowym odstąpieniem od wprowadzenia czwartego przedmiotu, co znalazło swoje odzwierciedlenie w nowelizacji.
W środę w Senacie podczas debaty nad nowelą senatorowie wskazywali jednak na wagę, jaką dla rozwoju zainteresowań naukami przyrodniczymi oraz na dalsze osiągnięcia w nauce uczniów miałoby wprowadzenie na egzaminie ósmoklasisty czwartego przedmiotu. Mówili o tym m.in. senatorowie Jerzy Czerwiński (PiS), Janusz Pęcherz (KO) i Bogdan Zdrojewski (KO). "Egzaminowanie spowoduje, że przedmioty przyrodnicze nadal będą w pierwszej lidze, nie tylko język polski, matematyka, języki obce nie umniejszając im" - powiedział Czerwiński. Wskazał też na wynik egzaminu z przedmiotu dodatkowego, jako na dodatkową informację na temat wiedzy i umiejętności ucznia.
Decyzji o bezterminowym odstąpieniu od egzaminu bronił wiceminister edukacji i nauki Tomasz Rzymkowski. Podkreślił, że chodzi o niewprowadzanie czwartego egzaminu, a nie o rezygnację z egzaminu, który już jest przeprowadzany, czyli o utrzymanie status quo. Mówił też, że nie ma korelacji między egzaminowaniem z przedmiotów przyrodniczych a zainteresowaniem uczniów tą tematyką. Argumentował, że na maturze też są trzy przedmioty obowiązkowe dla wszystkich abiturientów: język polski, matematyka i język obcy. Wskazały też, że informacja na temat wiedzy i umiejętności zawarta jest nie tylko w wynikach egzaminu, ale także w stopniach na świadectwie szkolnym.
"Co innego docenienie przedmiotów przyrodniczych, a co innego przeprowadzanie z nich egzaminów" - mówił senator Kazimierz Wiatr (PiS) popierając stanowisko MEiN w tej sprawie. Także on wskazał na świadectwo szkolne, jako dokument, któremu - jak wskazał - należy przywrócić należną wagę.
Podczas debaty senatorowie złożyli szereg poprawek do nowelizacji, które trafią do senackich Komisji: Nauki, Edukacji i Sportu oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, do zaopiniowania.
Zgodnie z uchwaloną przez Sejm nowelizacją ustawy o systemie oświaty, egzamin ósmoklasisty w roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024, podobnie jak w poprzednich latach, zostanie przeprowadzony na podstawie wymagań egzaminacyjnych stanowiących zawężony katalog wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Ogłoszone zostaną w formie rozporządzenia ministra edukacji i nauki. Zdecydowano też, że od roku szkolnego 2022/2023 termin przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty zostanie na stałe przesunięty z kwietnia na maj.
Także egzamin maturalny w roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024, podobnie jak w poprzednich latach, zostanie przeprowadzone na podstawie wymagań egzaminacyjnych, które zostaną określone w rozporządzeniu.
Zdecydowano też, że w latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024 absolwent zda egzamin maturalny i uzyska świadectwo dojrzałości, jeżeli otrzyma z każdego przedmiotu obowiązkowego co najmniej 30 proc. punktów możliwych do uzyskania i przystąpi do egzaminu z co najmniej jednego przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym. Na egzaminie z przedmiotu dodatkowego, niezależnie czy będzie go zdawać absolwent szkoły ponadpodstawowej, czy szkoły ponadgimnazjalnej, nie będzie w tych latach progu punktowego stanowiącego o zdaniu egzaminu maturalnego z tego przedmiotu.
Próg 30 proc. na egzaminie z przedmiotu dodatkowego zostanie wprowadzony na maturze w roku szkolnym 2024/2025.
W nowelizacji są także przepisy o zatrudnianiu w szkołach i przedszkolach specjalistów: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych.
Zgodnie z nimi, w latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024, łączna liczba etatów specjalistów nie może być niższa niż: 1,5 etatu, który powiększa się o 0,2 etatu na każdych kolejnych 100 dzieci lub uczniów – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 100; 1 etat – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 50 i nie przekracza 100; 0,5 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 30 i nie przekracza 50; 0,25 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów wynosi od 1 do 30. Na ten cel w roku 2022 subwencja oświatowa ma być zwiększona o 514,5 mln zł ze środków rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na zmiany systemowe w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego, w tym w finansowaniu zadań oświatowych.
Rok szkolny 2022/2023 i 2023/2024 traktowane są jako czas przejściowy. Docelowo od roku szkolnego 2024/2025 normy mają być inne.
Docelowo łączna liczba etatów specjalistów nie może być niższa niż: 2 etaty, które powiększa się o 0,2 etatu na każdych kolejnych 100 dzieci lub uczniów – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 100; 1,5 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 50 i nie przekracza 100; 1 etat – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 40 i nie przekracza 50; 4) 0,8 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 30 i nie przekracza 40; 0,6 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 20 i nie przekracza 30; 0,4 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 10 i nie przekracza 20; 0,25 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów wynosi od 1 do 10.
W noweli są też zapisy dotyczące innych kwestii. Wprowadza ona m.in. możliwość uczestniczenia w programach rządowych (m.in. korzystanie ze wsparcia finansowego) przez inne formy wychowania przedszkolnego. Obecnie spośród dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym jedynie dzieci w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkole podstawowej mogą uczestniczyć w takich programach.
Nowelizacja umożliwi samorządom powierzenie szkole lub placówce niebędącej jednostką prowadzoną przez samorząd prowadzenie zadań związanych z pełnieniem funkcji wiodącego ośrodka rehabilitacyjno-koordynacyjno-opiekuńczego w ramach kompleksowego programu wsparcia dla rodzin "Za życiem". Powierzenie funkcji wiodącego ośrodka koordynacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczego nastąpi po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert.
Na mocy nowelizacji możliwe będzie wprowadzenia nauki zdalnej z innych powodów, niż COVID-19, o ile zawieszenie zajęć stacjonarnych trwa dłużej niż dwa dni.
Wydłużone zostaną także terminy na przeprowadzenie szkoleń branżowych dla nauczycieli przedmiotów zawodowych i dostosowanie budynków, w których są prowadzone zajęcia w ramach innych form wychowania przedszkolnego.
Nowela umożliwia też powoływanie przez ministra edukacji i nauki zespołów doradców i ekspertów oraz ustanawiania programów inwestycyjnych w zakresie oświaty.
Senacka Komisja Nauki, Edukacji i Sportu, która omawiała we wtorek nowelizację ustawy o systemie oświaty zaproponowała kilka poprawek. Jedna z nich dotyczą przesunięcia wyznaczonych w ustawie terminów na realizację określnych w niej zadań administracji na 13 czerwca 2022 r. Chodzi o ogłoszenie przez ministra edukacji i nauki w "Monitorze Polskim" łącznej liczby etatów nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów i terapeutów, które zgodnie z nowelę nastąpić do dnia 1 maja br. oraz o ogłoszenia przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej informatorów i aneksów, możliwości kontynuacji prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych, rozpatrzenia wniosku o przyznanie akredytacji na kształcenie ustawiczne prowadzone w formie pozaszkolnej, których termin na wykonanie upływa - zgodnie z nowelą - 15 maja br.
Zaproponowano też sześć poprawek dotyczących egzaminów, m.in. wydłużenie o jeszcze jeden rok przeprowadzania matur na podstawie wymagań egzaminacyjnych, a nie wymagań określonych w podstawie programowej. Te poprawki również były głosowane łącznie.
Z kolei senacka Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, która również we wtorek omawiała nowelizacje zaproponowała, by wykreślić z niej zapisy dające szefowi MEiN prawo do ustanawiania programów inwestycyjnych. (PAP)
Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka
dsr/ mhr/
