12 filmów, które każde dziecko (duże i małe) powinno znać

1. Heidi (1937), reż Allan Dwan

Adaptacja popularnej powieści pióra szwajcarskiej pisarki Johanny Spyri, wydanej w 1881 r. Powieść doczekała się wielu ekranizacji, jednak bez wątpienia amerykańska wersja z roku 1937 jest najbardziej znaną i najlepszą z nich. W roli tytułowej Heidi wystąpiła Shirley Temple, uważana za największą gwiazdę kina dziecięcego wszech czasów. Niemal każdy film z Shirley Temple w obsadzie był wówczas hitem. Zadebiutowała mając zaledwie cztery lata serią "The Baby Burlesques". W 1935 r. otrzymała Nagrodę Specjalną Akademii Filmowej, będąc najmłodszą laureatką Oscara w historii kina. Film Dwana opowiada historię pięcioletniej Heidi, która po śmierci rodziców zamieszkuje ze swoim dziadkiem. Starszy pan mieszkał dotychczas samotnie, w domku odseparowanym od wioski domu, położonym w malowniczych Alpach. Przez okolicznych mieszkańców uznawany jest za stroniącego od ludzi dziwaka. Dobra, urocza i wrażliwa wnuczka z miejsca zdobywa serce dziadka. Cieniem na dotychczasowym szczęściu kładzie się przymusowa przeprowadzka Heidi do Frankfurtu.

2. Czarnoksiężnik z Oz (1939), reż. Victor Fleming

Adaptacja powieści "Czarnoksiężnik z Krainy Oz" Lymana Franka Bauma. Dorotka (Judy Garland) na skutek tornada zostaje przeniesiona do czarodziejskiej krainy Oz. Szukając pomocy udaje się do Szmaragdowego Miasta – stolicy krainy Oz - by tam prosić o pomoc jej władcę, wielkiego czarnoksiężnika. Piękna, bajkowa scenografia i nastrojowa muzyka tworzą niezapomniany klimat. Początkowo do roli Dorotki przymierzana była Shirley Temple, uznano jednak, że Judy Garland, wówczas także wielka gwiazda, dysponuje lepszym głosem. Przypuszczenia sprawdziły się - jej wykonanie piosenki "Over the Rainbow" przeszło do legendy kina. Film okazał się wielkim sukcesem kasowym. Zarobił ponad 25 mln dol., co jak na tamte lata było niebagatelną kwotą. Zdobył również szereg nagród, m.in. Złotą Palmę (1939) dla Victora Fleminga, Oscara (1940) za najlepszą muzykę dla Herberta Stotharta oraz za najlepszą piosenkę "Over the Rainbow".

3. 101 Dalmatyńczyków (1961), reż. Hamilton Luske, Clyde Geronimi i Wolfgang Reitherman

Pierwszy film animowany w zestawieniu i pierwszy film Disneya zrobiony za pomocą szkicowej techniki animacji. Zanotował ogromny sukces kasowy. Przy budżecie opiewającym na około cztery mln dol. zarobił ich ponad 215 mln. Scenariusz oparto na powieści Dodie Smith z 1956 r. o tym samym tytule. Opowiada historię Pongo – psa Dalmatyńczyka, który szuka miłości dla siebie i swojego pana Roberta. Traf chce, że poznają suczkę Perditę i jej panią - uroczą Anitę. Wszyscy zakochują się w sobie i zakładają rodzinę. Dalmatyńczyki cieszą się licznym potomstwem. Jednak szczęście nie trwa długo. Na małe psiaki parol zagina złowroga kobieta o znaczącym imieniu Cruella de Mon. Od tej pory rozpoczyna się dramatyczna walka o życie szczeniaków.

4. Chłopcy z Placu Broni (1969), reż. Zoltan Fabri

Nominowany do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny (1969). Wzruszająca i ponadczasowa, lecz obecnie już nieco zapomniana historia oparta na książce Ferenca Molnara. Opowiada o przyjaźni i poświęceniu. Miejscem akcji jest Budapeszt i tytułowy Plac Broni, o który bój stoczą dwie grupy chłopców. Nieoczekiwanie bohaterem tej walki zostaje Ernest Nemeczek, w którego rolę wciela się Anthony Kemp. Nemeczek – z pozoru kruchy i słaby - w decydującym momencie okazuje się tym najtwardszym i najsilniejszym. Za swoją postawę płaci jednak ogromną cenę.

5. Podróż za jeden uśmiech (1972), reż. Stanisław Jędryka

Jeden z dziecięco-młodzieżowych hitów PRL. Wylansował takie gwiazdy, jak Henryk Gołębiewski i Filip Łobodziński. Film powstał na podstawie wielokrotnie wznawianej powieści Adama Bahdaja o tym samym tytule. Opowiada historię nieśmiałego i przyzwyczajonego do wygód Dudusia Fąferskiego i przebojowego, żądnego przygód Poldka Wanatowicza, dwóch kuzynów o skrajnie różnych charakterach, którzy po zakończeniu roku szkolnego wybierają się w podróż nad morze. Niestety fundusze przeznaczone na wyjazd zostają w domu. Chłopcy jednak, głównie za sprawą Poldka, postanawiają oddać się przygodzie i wyruszyć ku wymarzonemu morzu bez jakichkolwiek pieniędzy. Plenery kręcono m. in. w Kazimierzu nad Wisłą, Krakowie, Gdańsku, Sopocie i Helu. Oprócz wspomnianych Henryka Gołębiewskiego i Filipa Łobodzińskiego, w filmie zagrały takie gwiazdy, jak Alina Janowska, Jan Machulski, Edmund Fetting, Zygmunt Kęstowicz, Hanna Skarżanka, Ryszard Pietruski i Leszek Herdegen. Autorem zdjęć był Stanisław Loth.

6. Przygody Kubusia Puchatka (1977), reż. John Lounsbery, Wolfgang Reitherman

Animacja Walta Disneya, zrealizowana na podstawie klasycznej powieści angielskiego pisarza Alana Alexandera Milne'a z 1926 r. Jest to pełnometrażowy film składający się z trzech krótkometrażowych opowieści. Niezwykle ciepła historia zamieszkującego Stuwiekowy Las, przesympatycznego misia o małym rozumku – Kubusia Puchatka oraz paczki jego przyjaciół: Tygryska, Kłapouchego, Prosiaczka, Królika oraz chłopca o imieniu Krzyś. Przyjaźń, pozytywne emocje i beztroskie dobro, które powinno być definicją dzieciństwa, są znakiem rozpoznawczym tego filmu. W polskiej wersji językowej Puchatkowi głosu użyczył Jan Kociniak, zaś w oryginale był to Sterling Holloway. Pozycja obowiązkowa nie tylko dla każdego kilkulatka.

7. Gwiezdne wojny, część IV: Nowa nadzieja (1977), reż. George Lucas

Dawno, dawno temu w odległej galaktyce... Pozycja dla nieco starszych dzieci, młodzieży i w zasadzie dla wszystkich. Międzypokoleniowy hit George'a Lucasa, zapoczątkowujący serię filmów, na które do tej pory miliony osób na całym świecie czekają z wypiekami na twarzy. Popkulturowy fenomen, którego pierwsza część przy budżecie 11 mln dol. zarobiła ich ponad 775. Obsypany nagrodami, wśród których jest siedem Oscarów, m.in. za najlepszą reżyserię, scenariusz, muzykę i scenografię. Film wylansował aktorów, reżysera, kultowe postaci. W głównych rolach wystąpili Mark Hamill - Luke Skywalker, Harrison Ford - Han Solo, Carrie Fisher – księżniczka Leia, David Prowse - Darth Vader i Alec Guinness jako Obi-Wan Kenobi. Antytotalitarna w swej wymowie historia walki dobra ze złem. Symbol zła, potężny Darth Vader kontra zwykły chłopak z farmy Luke Skywalker, który podejmuje wyzwanie nierównej walki i rusza na ratunek księżniczce. Towarzyszą mu rycerz Jedi Obi-Wan Kenobi, awanturniczy Han Solo, stwór Chewbacca i dwa droidy R2-D2 wraz z C-3PO. Autorem muzyki jest jeden z najbardziej znanych kompozytorów muzyki filmowej John Williams. Motyw przewodni serii zna absolutnie każdy.

8. Ania z Zielonego Wzgórza (1985), reż. Kevin Sullivan

Kanadyjsko-amerykańsko-niemiecka koprodukcja. Film zdobył nagrodę Emmy w 1986 r. za najlepszy program dla dzieci. Historia oparta na książce kanadyjskiej pisarki Lucy Maud Montgomery. Historia Anny Shirley, rudowłosej sieroty przygarniętej przez zamieszkujące Zielone Wzgórze, niezamężne rodzeństwo Mateusza i Marylę Cuthbertów. Ania trafia do nich na skutek pomyłki, gdyż pierwotnie do ich domu miał trafić chłopiec. Gadatliwa, obdarzona bujną wyobraźnią 11-letnia dziewczynka zdobywa serca rodzeństwa. W tytułową rolę wciela się Megan Follows. W pozostałych rolach występują m.in. Colleen Dewhurst jako Maryla Cuthbert i Richard Farnsworth jako Mateusz Cuthbert. Ciepła, rodzinna pozycja ucząca wytrwałości i doceniania tego, co się ma.

9. Król Lew (1994), reż. Rob Minkoff, Roger Allers

Autorami muzyki do "Króla Lwa" są Hans Zimmer, Elton John. Hans Zimmer w 1995 r. otrzymał za swe kompozycje Oscara, zaś za najlepszą piosenkę Akademia uznała "Can You Feel the Love Tonight" w wykonaniu Eltona Johna. Oprócz tego film zdobył m.in. trzy Złote Globy – za najlepszą komedię lub musical, za najlepsza muzykę i najlepszą piosenkę. "Król Lew" powstał za pomocą nowoczesnej wówczas techniki ręcznie rysowanych postaci i trójwymiarowo generowanych komputerowo efektów. Zarobił ponad 987 mln dol. (przy budżecie opiewającym na 45 milionów). Fabuła opowiada o lwim królu Mufasie, który ginie w skutek intrygi swojego złowrogiego brata Skazy. Prawowity dziedzic tronu, syn Mufasy Simba, ucieka i obwiniając się za śmierć ojca żyje w ukryciu, by pewnego dnia wrócić i odbić lwią krainę, która pod rządami tyrana cierpi głód i niewolę. Głosu Mufasie udzielił James Earl Jones, Skazie Jeremy Irons, zaś dorosłemu Simbie Matthew Broderick.

"Król Lew" to niejedyny sukces Disneya w latach 90. Triadę ponadczasowych filmów studia z tej dekady uzupełniają "Pocahontas" i "Dzwonnik z Notre Dame".

10. Opowieść wigilijna (2009), reż. Robert Zemeckis

Animowana adaptacja szalenie popularnej powieści Karola Dickensa, zrealizowana metodą motion capture, czyli przetwarzania do animacji mimiki realnych aktorów. Film został nominowany do Saturna za najlepszy film animowany, co w porównaniu z powyższymi pozycjami wygląda dość blado. Pomimo tego bez wątpienia zasługuje na uwagę. W bardzo ciekawy sposób oddaje atmosferę XIX-wiecznej Anglii i panujących w niej różnic społecznych. Porusza kwestie pokory i szacunku dla ludzkiej pracy oraz nieprzedkładania wartości pieniądza nad człowieka, co również i dzisiaj jest szalenie aktualne.

Ebenezer Scrooge to bogaty dusigrosz nielubiący ludzi. Wykorzystuje swojego pracownika Boba Cratchita, wynagradzając mu wierną i oddaną pracę małą pensją. Pewnego dnia Ebenezara nawiedzają duchy Świąt Bożego Narodzenie – przeszłych, teraźniejszych i przyszłych. Po tej wizycie Scrooge przechodzi całkowitą przemianę.

11. Alicja w Krainie Czarów (2010), reż. Tim Burton

Adaptacja powieści Charlesa Lutwidge’a Dodgsona opublikowanej pod pseudonimem Lewis Carroll. Książka była hitem swoich czasów, czytali ją m.in. królowa Wiktoria i Oscar Wilde. Film otrzymał Oscara za najlepszą scenografię i kostiumy. Jest piękny wizualnie, naznaczony autorskim stylem Tima Burtona. W rolę tytułowej Alicji wciela się australijska aktorka polskiego pochodzenia Mia Wasikowska. W posostałych rolach możemy podziwiać takie gwiazdy, jak Johnny Depp - Szalony Kapelusznik, Helena Bonham Carter - Czerwona Królowa, Anne Hathaway - Biała Królowa. Alicja, będąc małą dziewczynką, podczas pogoni za królikiem wpada do jego nory i przenosi się do dziwnego, zaczarowanego świata. Dorosła 19-letnia Alicja wraca do tej krainy, do starych znajomych, by zdetronizować okrutną Czerwoną Królową. Film zarobił ponad miliard dolarów.

12. Seria filmów o Harrym Potterze (2001-2011), reż. Chris Columbus (1-2), Alfonso Cuaron (3), Mile Newell (4), David Yates (5-8).

Ekranizacja serii powieści autorstwa Joanne Murray znanej jako J.K. Rowling o przygodach małego czarodzieja to nie tylko kolejne hity filmowe, ale przede wszystkim hit popkulturowy. Łącznie filmy zarobiły pod siedem miliardów dolarów. Jednak należy mieć na uwadze, iż budżety stanowiły ponad jeden miliard. Trudno znaleźć dziecko, które nie czytało i nie oglądało Harry'ego Pottera albo przynajmniej o nim nie słyszało. W rolach głównych Daniel Radcliffe, Rupert Grint i Emma Watson, czyli odpowiednio filmowi Harry Potter, Ron Weasley i Hermiona Granger. W pozostałych rolach znaleźli się tacy aktorzy jak Ralph Finnes – Lord Voldemort, Richard Harris – Albus Dumbledore, Alan Rickman – Severus Snape, Gary Oldman – Syriusz Black czy Helena Bonham Carter jako Bellatrix Lestrange.

11-letni Harry Potter wychowuje się u kuzynostwa, które nie darzy go sympatią. Pewnego dnia otrzymuje list ze Szkoły Magii i Czarodziejstwa Hogwart. Okazuje się, że Harry jest czarodziejem i ma stawić się na zajęcia. Od tej pory nic już nie jest tym czym wcześniej. Rozpoczyna się czas przyjaźni i miłości, ale także trudny czas walki z siłami zła. (PAP)

autor: Mateusz Wyderka

mwd/ wj/