"Bracia Lumiere"
Nagrodzone Złotą Palmą w Cannes "Na pokuszenie" Sofii Coppoli, opowiadający o początkach i rozwoju kina "Bracia Lumiere" Thierry'ego Fremaux oraz filmowy przewodnik po historii Polski, czyli "Pokolenia" Janusza Zaorskiego - to filmy, które wejdą na ekrany kin w piątek, 1 września.
Do kin wejdzie m.in. najnowszy film Sofii Coppoli, nagrodzony ostatnim festiwalu w Cannes Złotą Palmą za najlepszą reżyserię. Akcja "Na pokuszenie" (ang. "The Beguiled"), adaptacji powieści "Malowany diabeł" Thomasa P. Cullinana, a przede wszystkim remake'u produkcji Dona Siegela z Clintem Eastwoodem w roli głównej (1971), dzieje się podczas wojny secesyjnej. Jedna z uczennic żeńskiej szkoły z internatem znajduje w lesie rannego żołnierza, Jankesa Johna McBurneya.
Wojak "Północy" (w roli Colin Farrell) zostaje w szkole na mocy decyzji jej restrykcyjnej właścicielki - pani Marthy Fansworth (Nicole Kidman). Unika w ten sposób wydania go konfederatom, ale zostaje otoczony wyłącznie przez kobiety - grane także przez m.in. Elle Fanning i Kirsten Dunst. Żołnierz nawiązuje równoległe relacje, także romanse, z mieszkankami internatu, niszcząc panującą między nimi zgodę i spokój.
To kolejny film, w którym Coppola "rozpracowuje" kobiece społeczności. W 1999 roku reżyserka zrealizowała "Przekleństwa niewinności" według powieści uznanego amerykańskiego pisarza Jeffreya Eugenidesa. Tam żeńska grupa składała się z pięciu młodych sióstr (w jednej z ról także Kirsten Dunst), z których jedna popełnia samobójstwo, co wzmaga zainteresowanie dziewczętami, okazywane przez chłopców z sąsiedztwa.
"Na pokuszenie" to przeniesienie historii z męskiej perspektywy - jak było to w "Oszukanym" z 1971 - na żeńską. W tej konfiguracji tytuł filmu staje się niejedoznaczny - nie wiadomo, czy oszukane są mieszkanki internatu, wszystkie po kolei uwodzone i nęcone przez żołnierza, czy oszukanym staje się on sam - jako ostatecznie ofiara ich spisku.
Prócz tego od piątku będzie można oglądać "Braci Lumiere", dokument o początkach i rozwoju kinematografii autorstwa Thierry'ego Fremaux - na co dzień dyrektora Instytutu Lumiere i canneńskiego Festiwalu. Obraz składa się ze 114 filmów nakręconych przez prowodyrów kinematografii i ich operatorów w latach 1895-1905, zmontowanych później według Fremaux i na podstawie jego scenariusza, a także zrekonstruowanych cyfrowo w jakości 4K.
Louis i August Lumiere to bez wątpienia jedni z najważniejszych bohaterów sztuki filmowej. W 1895 r. bracia ożywili fotografię dzięki stworzeniu kinematografu. Ich pierwsze obrazy: krótkie, kilkunasto- lub kilkudziesięciosekundowe ujęcia robotników wychodzących z fabryki w Lyonie były zwykłą rejestracją rzeczywistości, obserwacją otaczającego świata, naturalną i niewymuszoną. Były pierwowzorem współczesnych filmów dokumentalnych - w przeciwieństwie do późniejszych, inscenizowanych przez braci sytuacji, bliższych filmowi fabularnemu.
Fremaux - także narrator filmu - prowadzi widzów przez pierwsze lata i dzieła dziesiątej muzy. Nie zapomina o kontrowersjach i lęku, który wzbudzały pierwsze ruchome obrazy - np. ten z pociągiem wjeżdżającym na peron ("Wjazd pociągu na stację w La Ciotat", 1895). Wspomina także pierwszą filmową komedię ("Polewacz polany" lub "Ogrodnik", 1895) i pierwszy filmowy obraz posiłku ("Karmienie dziecka", "Posiłek dziecka" lub po prostu "Posiłek", 1895). Przede wszystkim daje jednak obraz swoim czasom - Francji z przełomu XVIII i XIX wieku, widzianej chociażby z ulicy Chemin Saint-Victor.
W piątek do kin wejdą także "Pokolenia" Janusza Zaorskiego - filmowy przewodnik po historii Polski, zmontowany z około 50 cytatów z filmów zrealizowanych przez wrocławską Wytwórnię Filmów Fabularnych, powstały z okazji 60-lecia jej istnienia.
Przewodnikiem po polskiej historii od 1939 roku do współczesności jest w "Pokoleniach" jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich aktorów i jeden z największych gwiazdorów polskiego kina - Zbigniew Cybulski, legendarny Maciek Chełmicki z "Popiołu i diamentu" Andrzeja Wajdy (1958), Alfons van Worden z "Rękopisu znalezionego w Saragossie" Wojciecha Jerzego Hasa (1965) oraz Kowalski/Malinowski z "Salta" Tadeusza Konwickiego (1965).
Cybulski prowadzi widzów przez filmowe przedstawienia okupacji hitlerowskiej, stalinowskiego terroru, małej stabilizacji zakończonej "hańbą antysemityzmu 1968 roku", propagandy sukcesu Gierka, stanu wojennego, wojny polsko-jaruzelskiej itd. W filmie jednak ani razu nie pojawia się określenie "Związek Radziecki" - bowiem w czasie, w którym wytwórnia działała najprężniej, w Polsce aktywna była cenzura, nieustannie przeczulona na wspomnienia o bratnym państwie. Dlatego też, jak mówił Zaorski na jednej z przedpremierowych projekcji filmu, określenia nie usłyszymy ani we wrocławskich produkcjach, ani w "Pokoleniach".
Opowieść rozpoczyna się sceną z debiutanckiego "Pokolenia" Wajdy, a kończy fragmentem "Na srebrnym globie", niedokończonego filmu futurologicznego Andrzeja Żuławskiego. Wybrane fragmenty, poukładane nie według realizacji, ale zgodnie z chronologią polskich dziejów, pochodzą także m.in. "Nikt nie woła" Kazimierza Kutza (1960), "Noża w wodzie" Romana Polańskiego (1961), "Samych Swoich" Sylwestra Chęcińskiego (1967), "Gór o zmierzchu" Krzysztofa Zanussiego (1970), "Indeksu" Janusza Kijowskiego (1977), "Olimpiady 40" Andrzeja Kotkowskiego (1980), "Wielkiego biegu" Jerzego Domaradzkiego (1981), "Dreszczy" Wojciecha Marczewskiego (1981), "Fali" Piotra Łazarkiewicza (1986) oraz "Marcowych migdałów" Radosława Piwowarskiego (1989).
Wśród piątkowych premier znalazły się też "Tanna", nominowana do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny koprodukcja Australii oraz Vanuatu w reż. Martina Butlera oraz Bentleya Deana, opowiadająca o parze kochanków z wulkanicznej wyspy Tanna, którzy chcą być razem na przekór woli plemiennej starszyzny. Prócz tego pokazywani będą "Renegaci" film akcji Stevena Quale'a o siłach specjalnych amerykańskiej marynarki odkrywających skarb na dnie bośniackiego jeziora, na podstawie scenariusza Richarda Wenka i Luca Bessona, oraz "Habit i zbroja" - fabularyzowany dokument Pawła Pitery o dziejach Państwa Zakonnego i Rzeczpospolitej Obojga Narodów, przedstawionych jako gigantyczna gra strategiczna.
Na najmłodszych czeka z kolei "Super Spark: Gwiezdna misja" - przygodowa, kanadyjsko-koreańska animacja o grupie przyjaciół, która próbuje odzyskać swoją planetę, opanowaną przez złego Zhonga, oraz "O czym szumi las" - norweski film o myszach mieszkających w lesie Huckybucky, które postanawiają wprowadzić ustawę o zaprzestaniu zjadania się nawzajem.
Martyna Olasz (PAP)
oma/ bos/
