Zaproszenia Sekretariatu Generalnego Konferencji Pokojowej w Paryżu dla członków polskiej delegacji, skład naszej delegacji na konferencję i mapki dotyczące granic można zobaczyć na wystawie online Archiwum Akt Nowych poświęconej Traktatowi Wersalskiemu.
"Traktat Wersalski określany tak od miejsca jego zawarcia - w miejscowości Wersal pod Paryżem - to jeden z najważniejszych układów politycznych w XX w., który nawet do dnia dzisiejszego w pewnych elementach swoich postanowień jest obecny czy wraca. Pamiętajmy, że kończył on jeden z największych konfliktów zbrojnych w historii ludzkości, I wojnę światową. 28 czerwca 1919 r. został zawarty pomiędzy stronami konfliktu wojennego, czyli państwami Ententy i Niemcami" - opowiadał PAP zastępca dyrektora Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak.
Na mocy postanowień Traktatu Wersalskiego ustalona została polska granica zachodnia, a Rzeczpospolita uzyskała prawie całą Wielkopolskę i większą część Prus Królewskich. Ponadto zapisy Traktatu przewidywały przeprowadzenie plebiscytu na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach oraz ustanawiały Wolne Miasto Gdańsk.
Jak mówił Olczak, ze strony polskiej na Konferencji Pokojowej w Paryżu, podczas której został zawarty Traktat "wzięli udział premier i minister spraw zagranicznych Ignacy Jan Paderewski oraz Roman Dmowski: Paderewski - postać publicznie znana wówczas na świecie, celebryta w skali globalnej, wielki patriota, zaangażowany w sprawy polskie praktycznie przez całe swoje dorosłe życie - i Dmowski, który był taką podstawą intelektualną tych rozmów, autorem wielu tekstów dokumentów, bez którego wiedzy i zdolności politycznych nie udałoby się Paderewskiemu załatwić dla Polski szeregu istotnych spraw" - podkreślił.
Przypomniał, że Archiwum Akt Nowych przechowuje obecnie najwięcej oryginalnych dokumentów dotyczących spraw związanych z Traktatem Wersalskim i odradzaniem się Rzeczpospolitej. "Na wystawie prezentujemy dokumenty z archiwum Paderewskiego, dokumenty Ministerstwa Spraw Zagranicznych, ale także delegacji polskiej na Konferencję Pokojową w Paryżu, naszych ambasad w Paryżu i Londynie, Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, Kancelarii Cywilnej Naczelnika Państwa. (...) Uzupełnia je szereg archiwalnych spuścizn osób ważnych w dwudziestoleciu międzywojennym, jak szefa MSZ Leona Wasilewskiego i Aleksandra Meysztowicza (m.in. ministra sprawiedliwości - PAP)" - powiedział zastępca dyrektora.
Na prezentowanej online wystawie "Traktat Wersalski - dokumenty z zasobu Archiwum Akt Nowych" można zobaczyć ponad 40 archiwaliów. "Oprócz dokumentów osobistych Paderewskiego, biorącego udział w tej konferencji, jest także m.in. tajny projekt konwencji wojskowej francusko-polskiej czy mapka Śląska Cieszyńskiego. A także zaproszenia Sekretariatu Generalnego Konferencji Pokojowej dla poszczególnych członków naszej delegacji i ważny dokument pokazujący pełny skład naszej delegacji na konferencję" - relacjonował.
"Prezentujemy również słynny list Józefa Piłsudskiego do Romana Dmowskiego rozpoczynający się od słów +Szanowny panie Romanie+. Pokazujący, że w momencie, kiedy decydują się sprawy polskie, mężowie stanu dochodzą do porozumienia, by działać dla dobra wspólnego - i ten list o tym świadczy. Pokazujemy także raporty naszej delegacji, ukazujące przebieg rozmów podczas konferencji. Więc są to takie dokumenty podstawowe dla tego tematu. Uzupełniają je fotografie polskiej delegacji oraz mapki dotyczące granic. Ekspozycję można oglądać na stronie internetowej naszego Archiwum" - dodał Olczak. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ mabo/
