W ciągu minionych tysiącleci pielgrzymki stanowiły jeden z najważniejszych przejawów życia religijnego w niemal wszystkich zakątkach świata. Niezależnie od trudów, dziesiątki milionów pielgrzymów podejmują wyzwanie, jakim jest odrodzenie życia duchowego i modlitwa w ważnych dla nich intencjach.
Zjawisko pielgrzymowania do odległych sanktuariów i innych miejsc uznawanych za święte jest charakterystyczne dla niemal wszystkich wielkich religii na przestrzeni tysięcy lat i we wszystkich zakątkach świata. W Egipcie faraonów tradycyjnymi miejscami pielgrzymek były Memfis, wielka świątynia Amona w Karnaku, czy Hathor w Deir el-Bahari. W ówczesnym świecie trudno było zorganizować wielkie masowe pielgrzymki, więc przybywano pojedynczo lub w niewielkich grupach. Celem było dotarcie na największe święta, zwieńczone procesjami z wizerunkiem bóstwa.
Bezpośrednio po II wojnie światowej ruch pielgrzymkowy w Polsce przeżył krótki okres odrodzenia, a następnie regres trwający do połowy lat 60. 3 maja 1966 r. na Jasnej Górze odbyły się główne uroczystości milenium chrztu Polski. Prymas Polski, a jednocześnie legat papieża Pawła VI, razem z całym episkopatem, w obecności tysięcy wiernych odczytał słowa aktu "Oddania Polski w macierzyńską niewolę Maryi, Matki Kościoła za wolność Kościoła Chrystusowego". Pomimo licznych utrudnień ze strony władz komunistycznych do Częstochowy przybyło wówczas 200-300 tysięcy pielgrzymów. Rekordowa rzesza niemal 2 milionów pielgrzymów przybyła pod Jasną Górę w 1991 r. na spotkanie z papieżem Janem Pawłem II podczas 6. Światowych Dni Młodzieży.
Współcześnie Jasna Góra skupia około 80 procent całego ruchu pielgrzymkowego w Polsce. W 2023 r. na przybyło tam 3,6 mln pielgrzymów, o 1,1 mln więcej niż w poprzednim roku. W pielgrzymkach pieszych, rowerowych, biegowych, rolkowych i konnej do Częstochowy dotarło w sumie ok. 87 tys. osób. W sumie uczestnikami różnych lokalnych, krajowych i zagranicznych pielgrzymek jest rocznie około 6-7 milionów Polaków.
