17 września 1939 r., łamiąc polsko-sowiecki pakt o nieagresji, Armia Czerwona wkroczyła na teren Rzeczypospolitej Polskiej, realizując ustalenia zawarte w tajnym protokole paktu Ribbentrop-Mołotow. Konsekwencją sojuszu dwóch totalitaryzmów był rozbiór osamotnionej Polski.
1 sierpnia 1944 r. wybuchło powstanie warszawskie. Przez 63 dni powstańcy prowadzili z wojskami niemieckimi heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej. Ogromne straty poniesione przez stronę polską w wyniku powstania powodują, iż decyzja o jego rozpoczęciu do dziś wywołuje kontrowersje.
87 proc. Polaków uważa, że wiedza na temat przeszłości jest współczesnemu człowiekowi potrzebna; 11 proc. uznało wiedzę historyczną za niezbyt przydatną lub całkowicie zbędną - wynika z sondażu CBOS. Polacy wiedzą co zdarzyło się w 1939 r.; nie wiedzą co kryje się pod datami 1791 oraz 1863.