W związku z agresją Rosji na Ukrainę Instytut Polonika, wraz z ukraińskimi partnerami, stara się zabezpieczać zagrożone zniszczeniem obiekty dziedzictwa kulturowego. Instytut przekazał PAP, że do tej pory udało się zabezpieczyć przed pożarami ok. 70 obiektów sakralnych i sepulkralnych.
Instytut Polonika podkreśla, że od pierwszych dni rosyjskiego ataku pozostaje w kontakcie z instytucjami ukraińskimi, właścicielami i gospodarzami obiektów zabytkowych, stale współpracując m.in. z Dyrektorem Zarządu Ochrony Środowiska Historycznego Lwowskiej Rady Miejskiej Lilią Onyszczenko.
Przekazano, że "do prac związanych z ochroną zagrożonych wojną zabytków włączyli się polscy i ukraińscy konserwatorzy oraz firmy, które w ubiegłych latach na zlecenie Poloniki prowadziły prace konserwatorskie na terenie Ukrainy". Wskazano, że "aktywność Poloniki jest elementem szerszego programu wsparcia instytucji ukraińskich, koordynowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego".
"Działania, których celem jest jak najskuteczniejsze zabezpieczanie obiektów wspólnego dziedzictwa kulturowego, prowadzone są nie tylko we Lwowie, ale i poza nim. Do tej pory udało się zabezpieczyć przed pożarami ok. 70 obiektów sakralnych i sepulkralnych, wykorzystując materiały, które zostały dostarczone przez Instytut. Lista zabezpieczanych obiektów jest stale aktualizowana, ponieważ działania prowadzone są bez przerwy" - powiedziała PAP Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrektorka Instytutu Polonika.
Instytut poinformował PAP, że czynności zabezpieczające prowadzone są przez Polonikę na trzy sposoby: zabezpieczanie przeciwpożarowe oraz przeciw odłamkom i fali uderzeniowej, skanowanie laserowe oraz zabezpieczanie nekropolii.
Wyjaśniono, że zabezpieczanie przeciwpożarowe oraz przeciw odłamkom i fali uderzeniowej polega m.in "na przygotowaniu specjalnych, o odpowiedniej pojemności gaśnic, owijaniu odpowiednimi materiałami niepalnymi rzeźb, obrazów czy innych elementów wyposażenia, budowaniu konstrukcji osłaniających elewacje, pomniki, detal rzeźbiarski i architektoniczny, witraże. Sposób i metody zabezpieczania zależą od obiektu i miejsca jego usytuowania".
Do tej pory Instytut Polonika dostarczył m.in. gaśnice, samoczynne urządzenia gaśnicze, membrany paroprzepuszczalne (trudnopalne), koce gaśnice, tkaniny ognioodporne ceramiczne, płachty ochronne, agrowłókniny, membrany paroprzepuszczalne zwykłe, worki polipropylenowe, dwa rodzaje siatki hexagon, elektrody (dwa rodzaje), drut wiązałkowy, sznur ognioodporny, taśmę montażowa na zewnątrz, taśmę montażowa do wewnątrz, taśmę ognioodporną.
Oprócz dostarczania specjalistycznego sprzętu przeciwpożarowego (przeznaczonego przede wszystkim do ochrony dużych obiektów oraz elementów drewnianych, np. zabytkowych więźb dachowych) czy materiałów do zabezpieczania rzeźb, obrazów, ołtarzy czy witraży, Polonika pomaga na miejscu w organizacji prac, a także w przechowaniu i dystrybucji na terenie Ukrainy tych materiałów, które trafiły do Lwowa dzięki zbiórkom publicznym zorganizowanym przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego, prowadzącą działania we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa i MKiDN.
Jeżeli chodzi o skanowanie laserowe, to "prace prowadzone są zarówno przez firmy polskie, jak i ukraińskie". "Do tej pory udało się przeprowadzić projekt w trzech obiektach zlokalizowanych we Lwowie i w jednym w Drohobyczu. Prace są kontynuowane. Skanowaniem objęto kilkanaście zabytków, które nie posiadały tego rodzaju dokumentacji. Skaning 3D umożliwia przeniesienie obiektów do postaci cyfrowej z zachowaniem wszystkich detali" - wyjaśniono w komunikacie Poloniki.
Instytut pomaga także w zabezpieczaniu nekropolii. "Kolejnym działaniem, które traktować należy jako ochronę obiektów dziedzictwa kulturowego, jest właściwe zadbanie o większe gabarytowo obiekty oraz o cmentarną zieleń, zwłaszcza starodrzew, ponieważ podczas ostrzału i pod wpływem fali uderzeniowej uszkodzone drzewa mogą powodować dodatkowe zniszczenia substancji zabytkowej" - wskazano.
Poinformowano, że straty w zakresie dziedzictwa kulturowego są rejestrowane na stronie Ministerstwa Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy https://culturecrimes.mkip.gov.ua/. "Ze względu na dynamiczną i bardzo trudną sytuację, w jakiej znalazła się Ukraina, wciąż nie ma pełnych informacji o stratach dotyczących architektury, zbiorów muzealnych, archiwalnych i bibliotecznych, czy o zabytkach ruchomych znajdujących się w zniszczonych obiektach sakralnych i w zbiorach prywatnych" - napisano.
Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA jest wyspecjalizowaną państwową instytucją kultury, powołaną w 2017 r. przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego. Instytut prowadzi projekty o charakterze konserwatorskim, naukowo-badawczym, edukacyjnym i popularyzatorskim. Dzięki nim zachowywane są materialne świadectwa naszych dziejów i przywracana jest pamięć o ważnych dla współczesnych Polaków osobach oraz istotnych faktach historycznych. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ skp/
