Muzeum Sztuki w Łodzi wydało zbiór wykładów z historii sztuki wygłoszonych przez Władysława Strzemińskiego w latach 50. XX wieku, czyli słynną "Teorię widzenia". To pierwsze wydanie krytyczne dzieła, uważanego za fundamentalne w historii polskiego modernizmu.
"Wydanie krytyczne +Teorii widzenia+ ukazuje się dokładnie w 60. rocznicę pierwszego upublicznienia fragmentów zbioru, które miało miejsce na wspólnej wystawie Władysława Strzemińskiego i Katarzyny Kobro; wówczas część wykładów została wystawiona w muzealnych gablotach. Po raz pierwszy książka ukazała się w 1958 roku, potem doczekała się kilku reedycji, jednak nigdy przedtem nie była wydana w takiej formie – ze wstępem historyka sztuki prof. Iwony Luby, z przypisami i tekstem Strzemińskiego +Widzenie impresjonistów+. Po raz pierwszy tekst ilustrują kolorowe - a nie czarno-białe jak do tej pory - reprodukcje dzieł sztuki" - poinformowała PAP rzeczniczka Muzeum Sztuki Katarzyna Szklarek.
W zbiorze wykładów z historii sztuki wygłoszonych przez Władysława Strzemińskiego w okresie, gdy – zanim został zwolniony przez komunistyczne władze z powodu nieprzestrzegania zasad socrealizmu - był wykładowcą Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (obecnie ASP) w Łodzi, twórca zawarł teoretyczne podsumowanie swojej działalności artystycznej i refleksji estetycznej.
"+Teoria widzenia+ definiuje świadome widzenie oraz ukazuje jego przemiany pod wpływem różnorodnych czynników kulturowych i cywilizacyjnych, wskazując równocześnie na wzajemność oddziaływania" - podkreśliła prof. Luba.
Jak wyjaśniła we wstępie do zbioru, nowe opracowanie służy umiejscowieniu "Teorii widzenia" w historii sztuki i teorii sztuki XX wieku oraz zaprezentowaniu jej w szerokim kontekście kulturowym i historycznym.
Głoszona przez Strzemińskiego teoria zakłada, że nasz obraz świata nieustannie ewoluuje; zmienia się sposób, w jaki na niego patrzymy, a decydujący wpływ mają warunki zewnętrzne, m.in. doświadczenie historyczne, podłoże kulturowe i społeczne.
"W procesie widzenia nie to jest ważne, co mechanicznie chwyta oko, lecz to, co człowiek uświadamia sobie ze swego widzenia" - pisał Strzemiński. Jego dzieło uczy patrzeć na zmiany artystycznej percepcji w czasie, wyjaśnia zależności między ewolucją społeczeństwa a zmianami zachodzącymi w sztuce.
Jeszcze w tym roku łódzkie Muzeum Sztuki planuje wydanie "Teorii widzenia" w przekładzie angielskim – będzie to pierwsza obcojęzyczna wersja dzieła.
"To bardzo ważne wydarzenie. Do tej pory fundamentalna praca Strzemińskiego nie była znana poza Polską, z tego powodu na Zachodzie teoria sztuki kształtowała się nieco inaczej. Wydanie w języku angielskim może przybliżyć jego poglądy badaczom sztuki, którzy przez dziesiątki lat nie mieli szansy na poznanie teorii polskiego modernisty" – wyjaśniła Szklarek.
Strzemiński (1893-1952) był pionierem awangardy w Polsce lat 20. i 30. XX w., malarzem, grafikiem, projektantem, teoretykiem sztuki i pedagogiem w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi (obecnie ASP im. Strzemińskiego). Teoria unizmu, której był autorem, stanowi istotny wkład w światową historię sztuki.
Wydanie krytyczne i anglojęzyczne "Teorii widzenia" to działania, które Muzeum Sztuki w Łodzi podejmuje w ramach obchodów stulecia Awangardy w Polsce, które przypada na rok 2017 i zostało objęte patronatem przez prezydenta Andrzeja Dudę oraz Polski Komitet ds. UNESCO. (PAP)
agm/ agt/
