Najwierniejsze z istniejących przedstawienie Warszawy z początku XX wieku – szczegółowe plany miasta z lat 1883-1915, powstałe na potrzeby budowy wodociągów i kanalizacji pod kierunkiem Williama Lindleya - zawiera nowa publikacja z serii Plany Warszawy, która właśnie trafiła do księgarń.
Nowa publikacja z serii Plany Warszawy, prezentująca wybitne dzieła kartograficzne ze zbiorów Muzeum Warszawy, dotyczy planu opracowanego pod kierunkiem angielskiego inżyniera Williama Heerleina Lindleya i wydanego w 1912 roku. To najwierniejsze kartograficzne przedstawienie w małej skali Warszawy z początku XX wieku i zarazem synteza dzieła Lindleyów – szczegółowych planów miasta z lat 1883–1915, które powstały na potrzeby budowy wodociągów i kanalizacji.
Lata od upadku powstania styczniowego do I wojny światowej to czas degradacji Warszawy z pozycji stolicy Królestwa Polskiego do gubernialnego ośrodka na zachodnich rubieżach Cesarstwa Rosyjskiego. Jednocześnie jest to okres największych inwestycji infrastrukturalnych w mieście: rozwoju sieci kolejowej, transportu publicznego, budowy nowych mostów – przypomniał historyk, kartograf dr Paweł Weszpiński we wtorek w Muzeum Warszawskiej Pragi podczas promocji publikacji.
Dzięki inicjatywie ówczesnego prezydenta Sokratesa Starynkiewicza powstały nowoczesne wodociągi i kanalizacja, a Warszawa znalazła się w elitarnym gronie kilku miast europejskich, w których takie instalacje już funkcjonowały. Do opracowania systemu wodociągów i kanalizacji w Warszawie zaproszono w 1876 roku Williama Lindleya, uznanego twórcę podobnych przedsięwzięć w Europie. Projekt rozpoczęty w 1881 roku realizowali zaś jego synowie: William Heerlein, jako główny inżynier, Robert Searles i Joseph.
Prace prowadzone przez angielskich inżynierów wymagały sporządzenia bardzo dokładnych planów miasta. Pod względem zastosowanej skali, rozmiaru i jakości pomiarów, zaangażowanego zespołu, szczegółowo skartowanego obszaru, poniesionych kosztów, a także rezultatów było to także największe przedsięwzięcie kartograficzne w historii dawnych planów Warszawy.
Lindleyowie starali się pogodzić w swoim projekcie kartograficznym użyteczność z estetyką, co wywoływało także negatywne opinie: „uganianie się za milimetrową dokładnością w pomiarach i niwelacjach, przywiązywanie zbyt wielkiej uwagi do pięknego malowania rysunków, wszystko to zdradza raczej szkołę niż praktykę, w rezultacie naraża miasto na wygórowane wydatki, do niczego nieprowadzące” – pisał jeden z krytyków. Weszpiński podkreślił, że z upływem czasu estetyczne walory lindleyowskich planów nie straciły nic ze swej atrakcyjności.
Powstałe w latach 1883–1915 rękopiśmienne i drukowane plany w skalach od 1:200 do 1:25 000 używane były przez specjalistów przez długi czas i określiły zasady urzędowej kartografii warszawskiej. Plan Lindleya wykorzystywany był przez kolejne dziesięciolecia m.in. w tzw. planach hipotecznych, mapach tras ulic, mapach zasadniczych. Weszpiński prezentował plany budowy budynków przy Alejach Jerozolimskich z 1948 roku odwołujące się do map sporządzonych przez Lindleya.
W nowej publikacji znalazł się reprint niwelacyjny miasta Warszawy w skali 1:10 000 z 1912 roku, będący podsumowaniem dzieła Lindleyów w zakresie warszawskiej kartografii, oraz książka z jego szczegółowym opracowaniem w kontekście historycznym.
Składający się z ponad 8 tysięcy arkuszy zbiór wszystkich planów Lindleyowskich znajduje się obecnie w zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie.(PAP)
aszw/