Pisma zebrane z lat 1950-1993 amerykańskiego pisarza Paula Bowlesa ukazały się w tomie "Podróże". Bowles prezentuje literackie portrety miejsc, od Paryża przez Cejlon, Tanger, Kenię, Casablankę aż po Maroko, w którym mieszkał od 1947 r.
"Czym jest książka podróżnicza? Dla mnie jest to opowieść o tym, co przydarzyło się osobie w danym miejscu i nic ponadto; nie zawiera informacji o hotelach i autostradach, list przydatnych wyrażeń i zwrotów, statystyk, wskazówek, w co się ubrać, gdy ma się zamiar złożyć komuś wizytę. Możliwe, że takie książki tworzą kategorię skazaną na zagładę" - pisze w eseju "Wyzwanie dla tożsamości" Paul Bowles, charakteryzując poniekąd swoją własną "podróżniczą" książkę. "Mam nadzieję, że tak nie jest, ponieważ nic nie jest dla mnie równie wartościowe, jak lektura spisanej przez inteligentnego pisarza wiernej relacji z tego, co mu się przydarzyło z dala od domu" - dodaje.
Bowles wyruszył ze Stanów Zjednoczonych do Francji na początku lat 30., nie mówiąc o tym nikomu. Stał się jednym z bywalców salonu artystycznego Gertrudy Stein; przyjaźnił się m.in. z kompozytorem Aaronem Copelandem, pisarzem Christopherem Isherwoodem - postać Sally Bowles z najsłynniejszego utworu Isherwooda "Pożegnanie z Berlinem" nazwisko otrzymała właśnie na cześć Bowlesa - i dadaistycznym poetą Tristanem Tzarą.
"Czym jest książka podróżnicza? Dla mnie jest to opowieść o tym, co przydarzyło się osobie w danym miejscu i nic ponadto; nie zawiera informacji o hotelach i autostradach, list przydatnych wyrażeń i zwrotów, statystyk, wskazówek, w co się ubrać, gdy ma się zamiar złożyć komuś wizytę. Możliwe, że takie książki tworzą kategorię skazaną na zagładę" - pisze w eseju "Wyzwanie dla tożsamości" Paul Bowles, charakteryzując poniekąd swoją własną "podróżniczą" książkę.
Podróżował do Tangeru, Maroka, Berlina, Algierii i Tunezji. Pisał także o Cejlonie, Tajlandii, Stambule, Kenii i Indiach. W 1959 roku pisarz przebył dwadzieścia pięć tysięcy mil, podróżując statkiem lub pociągiem. W swoich podróżniczych tekstach zwraca uwagę na miejsca, które nie dotknęła jeszcze "gangrena dwudziestego wieku".
Najwięcej czasu spędził jednak w Tangerze. "Ten jednak, widziany oczami Bowlesa, różnił się od Tangeru turystycznego, Tangeru - miasta hippisów czy nawet od Tangeru Williama S. Burroughsa, Barbary Hutton i Trumana Capote'a (...) Tanger nie był dla niego tak zdegenerowany, jak się go zwykle opisuje, był przyjazny i żywiołowy, tani, niezbyt urodziwy z powodu mieszaniny stylów architektonicznych, położony na uboczu, pozbawiony centrum, naznaczony niedostatkiem życia kulturalnego" - pisze we wstępie do "Podróży" Paul Theroux.
Bowles opisuje także kulturę narkotykową Tangeru, własne doświadczenia z haszyszem a także jedzeniem "majoun", dżemu z konopi. Pisze również o mówiących papugach, które zobaczył w Meksyku - "słowo mówione, nawet jeśli pozbawione logiki, znaczy bardzo wiele dla samotnego człowieka" zanotował; czy o kotach syjamskich: "szczególnie lubię te zwierzęta pomimo ich ogólnej niepoczytalności (albo właśnie ze względu na nią)".
W jego podróżach towarzyszyła mu żona, Jane, lesbijka, utrzymująca monogamiczny związek z Marokanką o imieniu Cherifa, którą pisarz podejrzewał o to, że jest czarownicą. Sam wiązał się z mężczyznami. Po śmierci żony w 1973 r., pisał w autobiograficznym wierszu: "Potem, jak mu się zdawało, nie wydarzyło się już nic więcej/ Wciąż mieszkał w Tangerze, tłumaczył z arabskiego, francuskiego i hiszpańskiego/ Napisał wiele opowiadań ale żadnej powieści".
To Tangeru przyjechał, jak tłumaczył, by napisać powieść. Pracował nad nią w hotelach na pustyni. "Nikt, kto był na Saharze i przeżył chrzest samotności, nie potrafi się temu oprzeć (...), podróżny musi wrócić, nie bacząc na wydatki i niedogodności, bo doskonałość nie ma ceny" - pisał o pustyni.
W 1949 r. skończył pisać swój najsłynniejszy utwór, "Pod osłoną nieba". Na jego podstawie w 1990 r. Bernardo Bertolucci nakręcił film pod tym samym tytułem z Johnem Malkovichem i Debrą Winger w rolach głównych. Sam pisarz także pojawia się w filmie, wygłaszając końcowy monolog. Bowles jest także autorem licznych opowiadań, esejów i poezji, silnie inspirowanych własną biografią. Zmarł w Tangerze w 1999 roku.
Książka "Podróże. Pisma zebrane 1950-1993" Paula Bowlesa ukazała się nakładem wydawnictwa Świat Książki.(PAP)
pj/ abe/ mow/
