Nie mamy tutaj do czynienia z typową książką historyczną, lecz ze zbiorem najciekawszych felietonów i wywiadów udzielonych przez Autora na łamach czasopism o charakterze popularnonaukowym i publicystycznym na przestrzeni kilku ostatnich lat. Są to takie tytuły, jak: „Niedziela”, „w Sieci”, „Magna Polonia”, „Mazowieckie To i Owo” oraz portal internetowy „wPolityce.pl”, a także redagowany przez Profesora miesięcznik „w Sieci Historii”. Ta działalność publicystyczna przytłacza wręcz swoim rozmachem i różnorodnością, ale każdy, kto zna Autora, ten wie, że jest to „tytan pracy intelektualnej” o szerokich zainteresowaniach tak naukowych, jak i właśnie publicystycznych.
Przede wszystkim dał się poznać jako historyk Kościoła katolickiego i ruchów politycznych związanych z Kościołem, lecz także z racji wieloletniej współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej (IPN) nieobcy jest Autorowi tak los Żołnierzy Wyklętych, jak i w ogóle ludności polskiej w czasie II wojny światowej. Przedmiotem badań są także komunistyczne prześladowania z lat powojennych. Wszystkie te wątki znajdują więc swoje miejsce na kartach recenzowanej książki. Do tego dochodzą jeszcze refleksje na temat bieżącej sytuacji politycznej w kraju i za granicą, bo przecież Autor sprawuje już od dwóch lat mandat Senatora RP i z tego to m. in. powodu stara się być także bacznym obserwatorem i uczestnikiem wydarzeń rozgrywających się na naszych oczach. I ma do tego pełne prawo jako obywatel i jako polityk.
Niestety, refleksje te kończą się na 2016 roku z uwagi na konieczność przygotowania książki do druku i dokonania jakiegoś wyboru materiałów.
Na kartach książki dominuje myśl narodowa i katolicka, a co łączy się z głębokim przekonaniem Autora, iż ma się obowiązki tak wobec Ojczyzny ziemskiej, jak i tej niebieskiej. Już zresztą we wstępie Profesor wcale nie kryje tego, że jego ideowym mistrzem pozostaje Roman Dmowski, choć docenia również poglądy i działalność wszystkich innych „ojców” polskiej niepodległości z 1918 r: Józefa Piłsudskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Maurycego Zamoyskiego, Ignacego Daszyńskiego, Wincentego Witosa czy gen. Józefa Hallera. Lista ta jest znacznie dłuższa i Autor nie waha się jej wymienić w dalszej części swojej pracy.
Za drugiego swojego ideowego mistrza uznaje natomiast Prymasa Tysiąclecia, kard. Stefana Wyszyńskiego, a nawet widzi cechę wspólną dla obu tych mistrzów. Jest nią mianowicie „miłość do Polski i odwaga bycia suwerennym- wbrew naciskom, obelgom i wyzwiskom.” Bezwzględna lojalność wobec własnego państwa oznacza więc „suwerenność myśli”, a tę- zdaniem Autora- niełatwo jest osiągnąć polskim politykom czasów współczesnych. W polityce międzynarodowej powinni zaś oni dążyć do osiągnięcia trzech następujących celów:
odbudowania chrześcijańskiej Europy;
ciągłego obserwowania poczynań amerykańskiej dyplomacji i naciskania na nią w taki sposób, by miała ona wpływ na to, co się dzieje w Europie;
stworzenia bloku państw Międzymorza (zwanego też „Intermarium” lub Trójmorzem) nawiązującego do historii unii polsko-litewskich i Ligi Świętej, która w XVII i XVIII w. obroniła Europę przed islamskimi najeźdźcami z Turcji.
Nie mniej ciekawie wyglądają rozważania Autora książki na temat ustroju, jaki- jego zdaniem- powinien być pewnym wzorcem dla państwa polskiego. Z jednej bowiem strony radzi przyjąć wzór demokracji solońskiej, gdzie rządzą ludzie wartościowi o odpowiednich „kręgosłupach moralnych”. W innym zaś miejscu zdradza nostalgię za czasami monarchii, kiedy to „królewskie wychowanie” stanowiło podstawę dla sprawowania suwerennych rządów.
W sumie przez całą pracę przebija swoista radość życia, która przejawia się w pokładaniu nadziei w młodym pokoleniu Polaków wychowanych z poszanowaniem wartości patriotycznych i religijnych. Ta radość i pogoda ducha jest jednak także obecna i we wspomnieniach z Kresów czy z licznych podróży, w opowieściach rodzinnych, a może przede wszystkim w tych fragmentach książki, które odnoszą się do wiary- zarówno tej osobistej Profesora, jak i tej obecnej w życiu publicznym. Bez wiary i tradycji trudno jest bowiem przeżyć poszczególnym narodom, a i sama Europa- zdaniem Autora- musi wrócić do swoich chrześcijańskich „korzeni”, jeżeli chce ocaleć. Takie wydaje się też być przesłanie całej pracy, taki może być główny wniosek wypływający z rozważań Profesora i Senatora RP.
Jan Żaryn „Polska pamięć. O historii i polityce historycznej”, wyd. „Patria Media”, Gdańsk 2017 r.
dr Mariusz Affek
Źródło: MHP
