„Nastał również taki czas w historii naszych obydwu narodów, że wpływ polskiej kultury na czeską – nawet jeśli nie był dominujący – pozostawił wyraźne ślady, które przynależą dzisiaj do wspólnego dziedzictwa” – pisze we wstępie do książki „Śladami Polaków na czeskim/austriackim Śląsku” prezes Fundacji „Silva Rerum Polonarum” dr Krzysztof Czajkowski.
Publikacja jest zbiorem wybranych 18 referatów wygłoszonych w październiku 2015 roku podczas Międzynarodowej konferencji naukowej „Śladami Polaków na czeskim/austriackim Śląsku” w pałacyku w Petrovicach pod Karviną. Konferencja została zrealizowana przez Fundację „Silva Rerum Polonarum” w ramach programu MKiDN „Ochrona i dokumentowanie polskiego dziedzictwa kulturowego w Republice Czeskiej – tereny historycznego Zaolzia”.
Referaty dotyczą tematów związanych z północno-wschodnią częścią dzisiejszej Republiki Czeskiej – z czeskim, a wcześniej austriackim Śląskiem. Artykuły są autorstwa badaczy polskich i czeskich, stąd część z nich napisana jest w czeskim, a część w polskim języku.
Pierwsze cztery artykuły to streszczenie historii stosunków polsko-czeskich na omawianym terenie w średniowieczu, wczesnej nowożytności oraz wieku XIX. Rozdział „Polskie wpływy” traktuje o oddziaływaniu kultury polskiej na czeską. Kolejne artykuły dotyczą: polskiej i czeskiej tradycji pielgrzymkowej (z Moraw i Śląska) do sanktuarium Matki Boskiej Częstochowskiej; motywów wodnika i diabła na przykładzie ludowej twórczości słownej czesko-niemieckiej ziemi hulczyńskiej; polskich wpływów na teatr czeski czy kulturę muzyczną Śląska w ciągu wieków czy czesko-polskich związków w muzyce popularnej w okresie tzw. normalizacji.
Drugi rozdział to zbiór sylwetek Polaków, którzy, mieszkając na czeskim Śląsku i Północnych Morawach, przyczynili się do rozwoju tych regionów – mowa tu m.in. o krakowskim architekcie Stanisławie Bandrowskim, budowniczym Domu Polskiego w Ostrawie, specjaliście górniczym Franciszku Brzezowskim, historyku i autorze herbarzy Bartoszu Paprockim, plastyku o polskich korzeniach – Otakarze Baranie czy polskiej szlachcie zamieszkującej austriacki Śląsk – rodach Sułkowskich, Renardów i Potockich.
W ostatnim rozdziale pokazane zostało przenikanie się obu kultur na przykładzie organizacji społecznej przemysłowego miasta Ostrawy czy wzajemnych wpływów kaznodziejstwa Jakuba Wujka i Grzegorza z Żarnowca. Jeden z artykułów dotyczy języka potocznego najmłodszego pokolenia Polaków z Zaolzia. Odrębny szkic to rozprawa nt. społeczno-ekonomicznych warunków życia mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, kolejny – nt. działalności polskich lewicowych partii politycznych na tym obszarze do 1938 roku.
Artykuły czeskojęzyczne zostały opatrzone streszczeniem w języku angielskim.
„Śladami Polaków na czeskim/austriackim Śląsku”, red. K. Czajkowski, Aleš Zářický, Fundacja „Silva Rerum Polonarum”, Częstochowa 2016
Aleksandra Beczek (PAP)
aleb/ ls/
