Ana Blandiana. Fot. PAP/L. Szymański
Ana Blandiana z Rumunii otrzymała Nagrodę Literacką Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności za tom "Moja ojczyzna A4". Na wyróżnienie składa się statuetka oraz kwota 100 tys. złotych. Rumuńska autorka jest czwartą laureatką tej nagrody literackiej.
Ogłoszenie laureata nagrody Europejski Poeta Wolności 2016 miało miejsce w sobotę wieczorem podczas uroczystej gali w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim.
"Nieczytanie wierszy sprawia, że społeczeństwo osuwa się na taki poziom wysłowienia, na którym staje się łatwym łupem demagoga lub tyrana. To słowa rosyjskiego poety Josifa Brodskiego. Myślę, że warto dzisiaj w roku 2016 w Gdańsku, w Polsce te słowa nie raz powtórzyć, ale wielokrotnie" - powiedział prezydent Gdańska Paweł Adamowicz.
Uhonorowano także tłumaczkę nagrodzonego tomu Joannę Kornaś-Warwas, która otrzymała statuetkę i 10 tys. zł.
"Ana Blandiana jest legendą walki o wolność polityczną i obywatelską w Rumunii, jednak nie to zdecydowało o jej zwycięstwie w Gdańsku. Ogromne wrażenie na Jury wywarło przede wszystkim nieustające dojrzewanie poezji laureatki do wolności i pogłębienie jej wymiaru w czasach współczesnych" – napisało w werdykcie jury nagrody, odczytanym przez Andę Rottenberg.
Według jury, poezja Blandiany "zrodziła się w czasie, w którym – zdaniem samej poetki – +być wolnym jest, ewidentnie, trudniej niż nie być wolnym, w czasie, w którym paradoksalnie wolność słowa umniejsza znaczenie słowa+".
"Niezwykle cenny jest taki głos w dzisiejszych czasach kryzysu, głos dochodzący z Europy Środkowo-Wschodniej i czerpiący z jednej strony z historycznego doświadczenia zmagań o wolność, a z drugiej mocno związany z wyzwaniami stojącymi przed współczesną Europą. Poezja nagrodzonego tomu Any Blandiany to poezja świata niewidzialnego, głęboko wpisana w świat widzialny poprzez metafizykę dnia codziennego" – oceniło jury.
Dziękując za nagrodę Blandiana podkreśliła, że szczególne ceni to, że nagroda Europejski Poeta Wolności przyznawana jest w Gdańsku. "Gdyby nagroda Europejski Poeta Wolności przyznawana byłaby na przykład w Paryżu nie miałaby tak wielkiego znaczenia" - dodała.
"Dla mnie od dziesięcioleci miasto Gdańsk było miastem Solidarności, a więc miastem odwagi i wolności. Od tego wieczoru Gdańsk będzie też dla mnie miastem poezji" - powiedziała.
Ana Blandiana (wł. Otilia Valeria Coman Rusan) jest poetką, eseistką, tłumaczką i działaczką społeczną. Urodziła się w 1942 r. Timisoarze. Zadebiutowała w 1959 r. na łamach dziennika "Tribuna". Przed rokiem 1989 r. za publiczne sprzeciwianie się reżimowi Nicolae Ceausescu jej książki w Rumunii były wielokrotnie zakazane i usunięte z bibliotek.
Wraz z Romulusem Rusanem zainicjowała i stworzyła w Sighet pod egidą Rady Europy Muzeum Pamięci Ofiar Komunizmu z ośrodkiem badawczym, który organizuje co roku konferencje, sesje naukowe i wystawy na temat zjawisk totalitarnych.
Blandiana jest najbardziej rozpoznawaną na świecie rumuńską poetką, jej twórczość tłumaczona jest na co najmniej 24 języki obce.
Oprócz Any Blandiany nominowanymi do tegorocznej Nagrody Literackiej Europejskiego Poety Wolności było w tym roku sześcioro poetów: Yahya Hassan (Dania) za tom "Wiersze" - tłumaczenie Bogusława Sochańska, Lidija Dimkovska (Macedonia) za tom "pH neutralna życia i śmierci" - tłumaczenie Danuta Cirlić-Straszyńska, Daniel Jonas (Portugalia) za tom "Częsty przechodzeń" - tłumaczenie Michał Lipszyc, Siergiej Stratanowski (Rosja) za tom "Graffiti" - tłumaczenie Adam Pomorski, Aniko Polgar (Węgry) za tom "Archeolożka w Czółenkach" - tłumaczenie Anna Górecka, oraz Vanni Bianconi (Włochy) za tom "Wymówisz moje imię" - tłumaczenie Joanna Wajs.
Nazwiska zagranicznych poetów zgłaszali jury ich polscy tłumacze, którzy wskazywali do trzech autorów wierszy. Następnie, z wybranymi fragmentami ich twórczości, przetłumaczonymi na język polski, zapoznało się jury, w składzie - Krzysztof Czyżewski, Paweł Huelle, Andrzej Jagodziński, Zbigniew Mikołejko, Krzysztof Pomian, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg i Olga Tokarczuk - które ostatecznie zdecydowało o nominacjach.
Nagroda Literacka Europejski Poeta Wolności została ustanowiona przez Miasto Gdańsk w 2008 r. Przyznawaną co dwa lata nagrodę - statuetkę oraz 100 tys. zł - otrzymuje poeta z kraju europejskiego, który w najbardziej oryginalny sposób pisze o "wolności rozumianej w kategoriach osobistych, politycznych, religijnych oraz jako prawo do ekspresji intelektualnej, uczuciowej i zmysłowej". Nagroda dla tłumacza wynosi 10 tys. zł.
W 2010 r. zwycięzcą pierwszej edycji konkursu został białoruski poeta Uładzimier Arłou za tom "Prom przez kanał La Manche" w przekładzie Adama Pomorskiego. Dwa lata później nagrodę zdobył niemiecki poeta Durs Gruenbein za tom "Mizantrop na Capri", który przetłumaczył Andrzej Kopacki. W 2014 r. konkurs tomem "Kanapa na rynku" (w tłumaczeniu Małgorzaty Wierzbickiej) wygrała Dorta Jagić z Chorwacji. (PAP)
rop/ mmi/
