W ósmej edycji Rankingu Bibliotek na pierwszym miejscu jest placówka w Sianowie, tuż za nią są biblioteki w Barcinie i w Oświęcimiu. Biblioteki przestały być tylko wypożyczalniami książek przejmując funkcje centrów kultury - uznają autorzy Rankingu Bibliotek.
W środę w Pałacu Krasińskich w Warszawie odbyła się gala kolejnej, ósmej odsłony Rankingu Bibliotek. Przedstawiciele samorządów i bibliotek z pierwszej dziesiątki rankingu oraz liderzy każdego z województw odebrali pamiątkowe dyplomy z rąk organizatorów – Dariusza Jaworskiego, dyrektora Instytutu Książki, i Marcina Piaseckiego, redaktora zarządzającego dziennika "Rzeczpospolita". Na pozycję lidera z drugiego miejsca przed rokiem awansowała biblioteka w Sianowie. Tuż za nią uplasował się Barcin, który od lat utrzymuje się w ścisłej czołówce. Trzecie miejsce przypadło bibliotece w Oświęcimiu.
Od 2011 roku Instytut Książki i dziennik "Rzeczpospolita" nagradzają samorządy za ich zaangażowanie w rozwój i dobre zarządzanie bibliotekami publicznymi. Organizatorom przyświeca idea, aby poprzez dobrze działającą bibliotekę, wszyscy mieszkańcy otrzymali łatwy i całkowicie bezpłatny dostęp do literatury, a więc wiedzy, nowych mediów i szeroko rozumianej kultury.
W tym roku biblioteki rywalizowały bardzo zacięcie - podają organizatorzy. Tryumfowała Biblioteka Publiczna Gminy i Miasta Sianów, która w ubiegłym roku uległa jedynie Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Jarocin. Drugie miejsce zajęła Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin, która wygrała przed dwoma laty, a rok temu była szósta, zaś na trzecim uplasowała się Miejska Biblioteka Publiczna im. Łukasza Górnickiego w Oświęcimiu. Najbardziej imponujące awanse odnotowały biblioteki w Rząśni i Mikołowie: odpowiednio z miejsc 68 i 155 na 7 i 17.
"Jednym z zadań Instytutu Książki jest łączność z bibliotekami" – powiedział dyrektor Instytutu Książki, Dariusz Jaworski. – "Biblioteki korzystają z ministerialnego programu Infrastruktura Bibliotek, którego jesteśmy operatorem. Infrastruktura jest ważna i pozwala także wzbogacać ducha" - dodał.
Twórcy raportu wysłali ponad 2300 ankiet do wszystkich gmin wiejskich i miejsko-wiejskich oraz miast (z wykluczeniem miast na prawach powiatu) i uzyskali prawie 750 odpowiedzi. Oceniano m.in. powierzchnię biblioteki i filii w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców oraz średnie zatrudnienie w placówce. W rankingu liczy się także czas pracy biblioteki, wielkość księgozbioru w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców, wielkość księgozbioru nabytego w ciągu dziesięciu lat, jako procent całego zbioru oraz zakupione nowe książki. Dodatkowe punkty można zyskać w rankingu m.in. za dostępność dla czytelników prasy, dostęp do nowych mediów, udogodnienia dla osób niepełnosprawnych, działające przy bibliotece kółka czytelnicze, artystyczne, literackie. Oprócz odpowiedzi na ankietę wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego. W tym roku po raz pierwszy w ankiecie dodano pytania dotyczące m.in. niestandardowych form wypożyczania książek, np. książka na telefon, udostępniania ebooków, otwarcia biblioteki w soboty, obecności w mediach społecznościowych, współpracy z partnerami zewnętrznymi.
Aż 73 proc. bibliotek biorących udział w rankingu posiada filie. Ponad 55 proc. jest przystosowanych dla osób niepełnosprawnych, w ponad 65 proc. znajdują się zbiory dla osób niewidzących lub słabowidzących, np. książki z dużą czcionką i mówione. Niemal we wszystkich placówkach, które wzięły udział w rankingu można skorzystać z internetu, a w ponad 76 proc. także z wi-fi. Cztery na pięć bibliotek deklaruje, że ma swoją stronę internetową.
Jak podają autorzy rankingu - znacznie lepiej niż w ubiegłym roku jest z dostępnością księgozbioru w internecie: aż 83 proc. bibliotek deklaruje posiadanie katalogu w sieci. Całość księgozbioru dostępnego online posiada już 43 proc. badanych bibliotek. Średnio dostępne w internecie jest ponad 70 proc. księgozbioru. Dwie trzecie bibliotek oferuje wypożyczenie książki na telefon, a 16 proc. placówek można zamówić usługę dowiezienia książek do domu czytelnika.
Biblioteki już dawno przestały być tylko wypożyczalniami książek: w prawie 57 proc. z badanych placówek działają kluby i koła czytelnicze, a 45 proc. z nich organizuje inne koła, np. teatralne, muzyczne, filmowe. Średni tygodniowy czas otwarcia biblioteki głównej wynosi 43,4 godziny, filie są otwarte przeciętnie 25 godzin w tygodniu. W bibliotece głównej na stanowisku bibliotekarskim w przeliczeniu na etaty pracuje 3,5 osoby. 51 proc. bibliotek deklaruje, że można odwiedzić je w sobotę, a 1 proc. otwartych jest w niedzielę.
Średnia powierzchnia biblioteki to ponad 293 m kw., a filii – 80 m kw. Średnio na każdy 1 tys. mieszkańców 142 to czytelnicy biblioteki, jedna osoba wypożycza zwykle 18 książek rocznie. Z kolei przeciętny księgozbiór biblioteki to ponad 44 tys. książek, z czego jedną trzecią stanowią książki nabyte po 2007 r. W zeszłym roku średnio do biblioteki trafiło 1315 nowych książek. W większości bibliotek finansowanie utrzymuje się na poziomie 1 proc. budżetu gminy. Najwięcej bibliotek - 953 - działa w woj. mazowieckim, najmniej - 255 - w woj. lubuskim. W całej Polsce działa niema 8 tys. bibliotek.
Zwycięzca tegorocznego rankingu - Biblioteka Publiczna w Sianowie - działa od 67 lat, od czterech lat ma nową siedzibę. Placówka wyposażona jest w nowoczesny sprzęt multimedialny, ma czytelnię internetową, stanowiska do odsłuchu e-booków, infokioski oraz stanowiska z iPadami. Co najmniej raz w tygodniu odbywają się tu zajęcia biblioteczne dla wszystkich szkół i przedszkola z gminy i miasta Sianów. Cyklicznie, co najmniej cztery razy w roku, biblioteka zaprasza znanych autorów książek. W ostatnich miesiącach placówkę odwiedzili m.in. Katarzyna Bonda, Michał Rusinek, Bronisław Cieślak, Tania Valko. Biblioteka włącza się we wszystkie gminne imprezy kulturalne, prowadząc w tym czasie tzw. cross booking pod bibliotecznym namiotem. Jej pracownicy prowadzą w tym czasie zapisy do biblioteki, rozdają ulotki promocyjne, zachęcają do czytelnictwa.
Zdobywca drugiego miejsca - Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin - już od kilku lat lokuje się w czołówce rankingu. Od trzech lat działa w nowej siedzibie, ma swój fanpage na Facebooku i Instagramie oraz stronę internetową, prowadzi też kursy e-learningowe nauki języków obcych. Księgozbiór jest bogaty, a czytelnicy mają możliwość zdalnego rezerwowania książek oraz przedłużenia okresu wypożyczenia. Placówka umożliwia użytkownikom korzystanie z platform e-booków – IbukLibra i Legimi, prowadzona jest też usługa "książka na telefon".
Biblioteka w Oświęcimiu, która zajęła w tegorocznym rankingu trzecie miejsce, od 2011 roku w nowym budynku. W placówce organizowane są spotkania autorskie, warsztaty edukacyjne, lekcje i wykłady biblioteczne. Biblioteka prowadzi też Ogólnopolską Nagrodę Literacką im. Kornela Makuszyńskiego, która promuje najlepsze polskie książki dla dzieci. W miejscowej Alei Pisarzy odsłaniane są płyty z brązu z cytatami z największych polskich pisarzy: w tym roku tablice przypadły Urszuli Kozioł i Wojciechowi Jagielskiemu. W ramach biblioteki działa Oświęcimski Instytut Praw Człowieka, realizując w tym roku już V Oświęcimskie Forum Praw Człowieka. (PAP)
aszw/ pat/
