Utwory pięciorga polskich kompozytorów – Elżbiety Sikory, Agaty Zubel, Zygmunta Krauzego, Pawła Mykietyna i Aleksandra Nowaka – będą wykonane na dwóch carillonach w Gdańsku i zarejestrowane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Na instrumencie zagra carillonistka miejska Monika Kaźmierczak.
„Artyści przygotowali swoje kompozycje z myślą o konkretnym instrumencie” – poinformował rzecznik prasowy Muzeum Gdańska Andrzej Gierszewski.
Kompozycje Zygmunta Krauzego zostaną wykonane i nagrane w sobotę, a Pawła Mykietyna i Aleksandra Nowaka w niedzielę na carillonie Ratusza Głównego Miasta. W piątek na carillonie kościoła św. Katarzyny dokonano zaś rejestracji utworów Elżbiety Sikory i Agaty Zubel.
Carillon to zespół co najmniej 23 dzwonów zestrojonych ze sobą w sposób umożliwiający wygrywanie na nich melodii. Umieszczany jest przeważnie na wieżach.
Urodzona w 1943 r. we Lwowie Elżbieta Sikora jest wybitną kompozytorką i pedagogiem. Oprócz muzyki elektronicznej, pisze utwory na zespoły kameralne, na orkiestrę i na głos oraz opery. Od 1981 roku mieszka we Francji.
Agata Zubel to kompozytorka, perkusistka i śpiewaczka. W swojej twórczości czerpie z arsenału środków muzycznych lat 50. i 60. ub. wieku, łącząc je z nowymi koncepcjami, takimi jak rozwiązania elektroakustyczne.
Zygmunt Krauze urodził się 19 września 1938 r. w Warszawie. Jako koncertujący pianista występował na najważniejszych estradach świata. W 1967 r. założył zespół Warsztat Muzyczny, z którym dokonał prawykonań przeszło 100 kompozycji czołowych współczesnych twórców.
Urodzony w 1979 roku w Gliwicach Aleksander Nowak jest jednym z najwybitniejszych polskich kompozytorów swojego pokolenia. Autor kilkudziesięciu utworów instrumentalnych i wokalno-instrumentalnych. Szczególne miejsce w twórczości artysty zajmuje opera. Do ostatnich dokonań na tym polu należy "ahat ili - siostra bogów" (libretto Olga Tokarczuk) wystawiona w 2018 roku oraz „Drach. Dramma per musica” (libretto Szczepan Twardoch), której premiera miała miejsce w 2019 r.
Paweł Mykietyn jest przedstawicielem postmodernizmu w muzyce, autorem utworów kameralnych oraz wielkich form wokalno-instrumentalnych. Pisze również muzykę do teatru i filmu. Przez wiele lat współpracował z Krzysztofem Warlikowskim. Jest autorem muzyki do filmów Małgorzaty Szumowskiej, Andrzeja Wajdy i Jerzego Skolimowskiego.
Tradycja carillonów sięga XII w., a ich sztuka rozwinęła się między XIV a XVIII w., szczególnie we Francji i w Niderlandach. Każdy dzwon połączony jest (najczęściej systemem linek) z pokaźną klawiaturą, na której muzyk gra, uderzając pięściami w drewniane klawisze w kształcie trzonków. Instrumenty, które mają mniej niż 23 dzwony lub nie mają klawiatury, to kuranty. Jedną oktawę dźwięków wykonuje się na pedałach uruchamianych nogą.
Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce mającym czynne carillony, a tradycja grania na tym instrumencie sięga XVI w.
Pierwszy koncert carillonowy w Gdańsku został zagrany z wieży Ratusza Głównego Miasta 23 września 1561 r. z okazji zamontowania na iglicy pozłacanej figury króla Zygmunta II Augusta. Czternaście lat później podobny instrument zawisł także na wieży kościoła św. Katarzyny. Oba zestawy nie miały jednak klawiatury, wygrywały wyłącznie mechaniczne melodie zapisane wcześniej na tzw. bębnie. W XVIII w. na wieży kościoła św. Katarzyny pojawił się pierwszy w mieście carillon z klawiaturą.
Dźwięki dzwonów o wadze od kilku kilogramów do kilku ton przez wieki towarzyszyły najważniejszym wydarzeniom w Gdańsku.
Oba gdańskie carillony zostały zniszczone w czasie II wojny światowej. W ostatnich latach, dzięki zaangażowaniu pracowników gdańskiego Muzeum Zegarów Wieżowych (obecnie Muzeum Nauki Gdańskiej – PAP), udało się odtworzyć oba instrumenty. Carillon na ratuszu składa się z 37, a ten na kościele św. Katarzyny – z 50 dzwonów. Gdańsk kupił także mobilny instrument składający się z 48 dzwonów umieszczonych w przeszklonej gablocie zamontowanej na podwoziu zabytkowej ciężarówki. (PAP)
Autor: Robert Pietrzak
rop/ mmu/
