„Duszę, ciało poświęcimy dla naszej wolności” – brzmi jeden z wersów hymnu ukraińskiego. Heroiczny opór Ukraińców jest dobitnym dowodem na to, że dla młodego pokolenia obrońców kraju nie są to tylko słowa. Dokument „Wolny człowiek. Pielgrzymka” w reżyserii Serhija Dmytrenki opowiada o drodze życiowej jednego z nich – sierżanta Wałerja Markusa, obrazuje dążenie człowieka do osobistej i państwowej wolności.
„Wolny człowiek. Pielgrzymka” został wyróżniony w konkursie filmów dokumentalnych podczas 7. Ukraińskiego Festiwalu Filmowego. Tegoroczne pokazy filmowe odbywały się w Warszawie od 21 do 29 października. Dokument otrzymał również specjalną nagrodę przyznawaną przez Związek Ukraińców w Polsce. „Walerij Markus jest przedstawicielem pokolenia urodzonego w niepodległej Ukrainie, które miało być wychowane dla pokoju i budowania Ukrainy, ale czas w którym osiągnęło dojrzałość okazał się dla nich czasem wojny i rosyjskiej agresji” – wskazano w uzasadnieniu werdyktu ukraińskiej organizacji.
„Od 2014 roku dziesiątki tysięcy, dzisiaj – setki tysięcy spośród nich, walczą w obronie swojego kraju, narodu, kultury, prawa do życia. Tysiące z nich w imię tych wartości oddają życia” – dodano.
„Film uznajemy za swoisty symbol pokolenia niepodległej Ukrainy, jego patriotyzmu i oddania. Walcząc w obronie Ukrainy, walczą za nas w obronie demokratycznego świata” - powiedział podczas ceremonii zamknięcia festiwalu były prezes Związku Ukraińców w Polsce Piotr Tyma.
Jak to się stało, że Wałerij Markus ps. Ananjew stał się personifikacją młodego pokolenia Ukraińców? Był jednocześnie spadochroniarzem Sił Zbrojnych Ukrainy, weteranem wojny rosyjsko-ukraińskiej, blogerem, podróżnikiem i pisarzem.
Urodził się w 1993 roku w Perwomajsku na południu Ukrainy. Dzień po osiągnięciu pełnoletności zgłosił się do wojsk powietrznodesantowych. W 2014 roku, po aneksji Krymu i rozpoczęciu wojny w Donbasie, Markus trafił na front. Przez kolejne dwa lata walczył pod Słowiańskiem, Kramatorskiem i Szakhtarskiem. Po wygaśnięciu kontraktu z wojskiem postanowił kontynuować walkę z okupantem. Wkrótce po tym, w 2016 roku, doznał poważnego urazu i był hospitalizowany. Poddał się leczeniu i rehabilitacji, został zwolniony ze służby w Siłach Zbrojnych.
Jeszcze będąc na froncie Markus publikował w Internecie filmiki, które często ujawniał problemy z zaopatrzeniem armii ukraińskiej. Nagrania generowały kolejne konflikty z dowództwem, ale jednocześnie dawały mu niemałą popularność. Po zwolnieniu z armii rozpoczął się trudny okres w życiu Markusa. Kryzys wewnętrzny, przez który przechodził bohater związany był z powrotem do życia cywilnego po doświadczeniach wojny. By uporządkować myśli postanowił po raz pierwszy w życiu wyjechać z Ukrainy. Za pożyczone od przyjaciół pieniądze wyruszył w podróż Drogą św. Jakuba. Po przejściu ponad 1800 km z Paryża do Santiago de Compostela i dalej aż do końcowego punktu pielgrzymki Cabo Fisterra, gdzie zawiesił flagę ukraińską, Marcus doświadczył wewnętrznej przemiany. By móc się nimi podzielić, młody mężczyzna napisał książkę, którą samodzielnie promował i wydał. Książka pod tytułem „Ślady na drodze” natychmiast stała się bestsellerem, dzięki czemu były żołnierz i bloger odniósł sukces jako pisarz.
Kolejne wyczyny Markusa to trekking w Norwegii, eksploracja kanadyjskich prerii i metropolii, zdobycie Kilimandżaro i Island Peaku. Po wejściu na ten ostatni himalajski szczyt Markus zapowiedział, że chce przygotować się do wspinaczki na Everest.
Plany te jednak nigdy nie doszły do skutku. W pierwszych dniach brutalnej inwazji Rosji na Ukrainę Walerij wrócił do służby w Siłach Zbrojnych Ukrainy, by bronić swojego kraju przed okupantem. Obecnie Markus przebywa na froncie, gdzie dowodzi nowopowstałym elitarnym 47. samodzielnym batalionem szturmowym.
Reżyserowi Serhijowi Dmytren?e udało się przekonująco przedstawić ewolucję osobowości głównego bohatera. Na początku film widzimy Markusa jako młodego, silnego mężczyznę, który twardo demonstruje swoją nieustraszoność, a trudy wojny odreagowuje kręcąc krótkie, często żartobliwe nagrania, które publikuje w mediach społecznościowych. Jednak poprzez złożoną ścieżkę osobistego rozwoju, związaną zarówno z doświadczeniami z frontu (dwoma urazami, utratą towarzyszy broni i konfliktami z dowództwem), jak i powojennymi (problemami z adaptacją weterana do życia cywilnego), mężczyzna zastanawiając się nad trudnymi doświadczeniami zaczyna na nowo definiować swój system wartości.
Wybory, których bohater dokonuje, stają się dla widza bodźcem do refleksji nad problemami takimi jak: rzeczywistość wojny i trudności powrotu weteranów do życia cywilnego, ale również hart ducha i wartość, jaką niosą za sobą podróże. Dokument prowokuje do refleksji nad kwestiami tożsamościowymi, znaczeniem kultury i samokształcenia, skromnością w obliczu osiągania sukcesów, siłą wspólnoty, uczuciem wdzięczności i stosunkiem do pieniędzy.
Do grudnia filmy prezentowane na 7. UKRAINA! Festiwalu Filmowym będzie można zobaczyć w innych miastach: Katowicach, Krakowie, Wrocławiu, Gdańsku, Białymstoku, Łodzi, Poznaniu, Gorzowie Wielkopolskim i Lublinie.
W dniach 1-14 listopada one będą dostępne do obejrzenia online na platformie VOD.Warszawa.
Czytaj też na PAP.PL: https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1469121%2Cdokument-wolny-czlowiek-pielgrzymka-droga-walerija-markusa-ukrainskiego (PAP)
Autor: Ihor Usatenko
iua/js/ pat/
