Włodzimierz Odojewski był jednym z najbardziej przenikliwych pisarzy. Pisał o sprawach, które powinny zostać zrozumiane przez wszystkich zajmujących się sprawami polsko-ukraińskimi - powiedział PAP krytyk i historyk literatury prof. Jerzy Jarzębski o zmarłym pisarzu.
Zdaniem prof. Jerzego Jarzębskiego zmarły w wieku 86 lat Włodzimierz Odojewski - jeden z przedstawicieli pokolenia "Współczesności" - był "jednym z najbardziej przenikliwych pisarzy, który wiedział, o co naprawdę chodzi w konflikcie polsko-ukraińskim". Głęboko - jak mówił Jarzębski - analizował losy Polaków i Ukraińców i rozumiał wszystkie niuanse skomplikowanych relacji.
Jarzębski wspomniał cykl podolski Odojewskiego, na który składają się m.in. powieści "Wyspa ocalenia", "Zasypie wszystko, zawieje..." oraz zbiór opowiadań "Zmierzch świata". Zdaniem badacza Odojewski w tych utworach - swoim opus magnum - "powiedział o sprawach, które powinny zostać powszechnie zrozumiane przez ludzi zajmujących się sprawami polsko-ukraińskimi".
"Odojewski uważał, że wina Polaków w stosunku do Ukraińców nie polega tylko na tym, że ci drudzy byli traktowani gorzej, jako ludzie niższej klasy społecznej. Jego zdaniem Polska i Polacy pozbawili Ukraińców w ogóle klas wyższych" - mówił Jarzębski. "Pisał o tym, że ten, kto chciał np. robić karierę musiał być katolikiem i optować za Polską. Tak powstawały rodziny wielonarodowe, w których jedni wykonywali pracę urzędową i byli wyznania rzymskokatolickiego, a drudzy - Ukraińcy - byli prawosławni, albo, w najlepszym wypadku, byli unitami. Z tego potem powstały konflikty narodowe, które przerodziły się w klasowe" - dodał.
"To wszystko zostało expressis verbis powiedziane przez Odojewskiego" - skomentował. "W +Zasypie wszystko, zawieje...+ opisał dwóch przyrodnich braci, którzy mają różne matki, a tego samego ojca. Ten, który pozostał z ojcem jest Polakiem w zupełnie innej sytuacji społecznej niż jego brat, Ukrainiec po matce" - przypomniał Jarzębski. "W ten sposób Odojewski pokazał wielki konflikt między narodami - na przykładzie konfliktu rodzinnego, w który weszła jeszcze kobieta, która wybrała Polaka w związku z jego pozycją społeczną" - podkreślił.
Literaturoznawca zgodził się ze stwierdzeniem, że Odojewski w swoich utworach dawał świadectwo epoce, w której żył. "Byli jednak tacy, którzy opisywali epokę szerzej" - zastrzegł.
"Na tle pisarzy, którzy zajmowali się indywidualnymi związkami między ludźmi i fragmentarycznie opisywali sytuację społeczną, Odojewski był gigantem w opisywaniu epoki i pewnego typu konfliktów na tle politycznym, które miały wtedy miejsce" - dodał. "Trudno to jednak połączyć z jego współpracą z SB" - podkreślił.(PAP)
oma/ agz/
