Aktorka, założycielka i dyrektor artystyczna warszawskiego Teatru Polonia i Och -Teatru Krystyna Janda odebrała w sobotę w Urzędzie Miasta Krakowa medal „Za mądrość obywatelską”. Odznaczenie przyznała redakcja miesięcznika „Kraków”.
Krystyna Janda została doceniona za "mądrość, która w dzisiejszych czasach jest też odwagą oraz za niezwykłe wzruszenia artystyczne, które dają nam także obywatelską nadzieję".
Medal wręczyli aktorce: prezydent Krakowa Jacek Majchrowski i redaktor naczelny miesięcznika Kraków Witold Bereś.
Prezydent Krakowa mówił, że grono laureatów medalu "Za mądrość obywatelską" wiele mówi o Krakowie. "Określa Kraków, jako miasto otwarte, wspierające nowoczesny +pozytywistyczny+ polski patriotyzm. Jako miasto opowiadające się za pluralizmem i zdrowym rozsądkiem" - podkreślił Majchrowski. "Jeśli Kraków wciąż zachowuje wizerunek miasta otwartego, będącego oparciem dla idei praworządności i zasad społeczeństwa obywatelskiego, to dzieje się tak, m.in. dlatego, że potrafi docenić i szanować ludzi, którzy w każdych czasach i okolicznościach z bezprzykładną odwagą głośno przypominają o tym, że należy być przyzwoitym" – dodał.
Jak mówił Jacek Majchrowski, Krystyna Janda to "głos kobiet, głos mniejszości, głos pokrzywdzonych", "zawsze po stronie demokracji, praworządności, przeciwko konformizmowi i wygodzie, przeciwko propagandzie i manipulacji".
Laudację wygłosił aktor Jerzy Stuhr. "Co podziwiam, czego zazdroszczę, co cenię? Cenię odwagę Krystyny w życiu i w sztuce" - powiedział. "Odwaga w sztuce, to dla mnie coś takiego, że pociąga nas, podnieca nas to, co w pierwszej fazie wydaje się niewykonalne. Dopiero wtedy zaczyna się przygoda artystyczna, kiedy stajemy przed białą kartką, nie wiemy, jak ją zapisać, nie ma żadnej podpowiedzi, robimy coś kompletnie oddalonego od jakiegokolwiek stereotypu. Jesteśmy w tym sami, nikt nam w tym nie może pomóc i dlatego u Krystyny tę odwagę podziwiam" – mówił Stuhr.
Dodał, że podziwia u Jandy także inteligencję i intuicję, bo jak mówił aktorka "działa bezwiednie, a bezbłędnie" w rozmowie z widzem i jest to rozmowa "na jej warunkach".
Aktorka, dziękując za medal, podkreśliła, że jest przede wszystkim aktorką, ale też reaguje na to, co ją spotyka każdego dnia. "Ja po prostu reaguje na coś, co mnie dotyka, oburza, wzrusza, bez czego wydaje się, że życie jest gorsze albo wobec czego ja sama staje oniemiała" – powiedziała Janda. "Uważam, że te 30 lat, które przeżyliśmy to jest 30 najpiękniejszych lat w moim życiu" – dodała wspominając o tytule "Człowieka wolności", który otrzymała kilka lat temu.
Dodała, że założyła Fundację i teatr, bo chciała "robić teatr taki, jaki sama chciałaby oglądać" - "żywy i aktualny". Mówiła, że pisze o rzeczach, które spotykają ją i jak się okazuje spotykają także innych.
"Ale przez te ostatnie lata każdego dnia budzę się z uczuciem, że ktoś mi zrobił krzywdę. Przez te ostatnie lata co chwila w ciągu dnia staję oniemiała – ponieważ dostaję wiadomość, czy ktoś wypowiada się, ktoś wygłasza racje, na które nie ma odpowiedzi, na które nie można nawet zareagować. Ja po prostu staję co chwilę i nie mogę uwierzyć, że nagle żyje w kraju i w miejscu, gdzie ludzie mówią takie rzeczy, a inni ludzie w te rzeczy wierzą. Te systemy wartości, które wydawało mi się, że są uniwersalne, okazały się niestety uniwersalne tylko dla części ludzi" – mówiła Janda.
Medal "Za mądrość obywatelską" - nagrodę ustanowioną w 2006 r., przyznaje zespół redagujący miesięcznik "Kraków" za szczególne zasługi i odwagę w obronie zasad demokracji oraz społeczeństwa obywatelskiego, za rzetelność i profesjonalizm, za przestrzeganie zasad przyzwoitości w życiu publicznym.
Wyróżnienie ma charakter honorowy; jego materialnym wyrazem jest medal "Za Mądrość Obywatelską", zaprojektowany przez artystę plastyka - Janusza Trzebiatowskiego.
Wcześniejszymi laureatami byli już m.in.: prof. Andrzej Zoll, prof. Leszek Balcerowicz, prof. Karol Modzelewski, Kazimierz Kutz, prof. Jerzy Stępień, prof. Adam Daniel Rotfeld, ks. prof. Michał Heller i prof. Adam Strzembosz.
Krystyna Janda jest aktorką, reżyserką, felietonistką, prezes Fundacji Krystyny Jandy Na Rzecz Kultury. Ukończyła Państwowe Liceum Plastyczne i Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Debiutowała w trakcie studiów, w spektaklu Teatru TV "Trzy siostry" Antoniego Czechowa rolą Maszy. Jej debitem teatralnym były: Aniela w "Ślubach panieńskich" w Teatrze Ateneum i Dorian Gray w „Portrecie Doriana Graya” Oskara Wilda w Teatrze Małym.
Na dużym ekranie pojawiła się po raz pierwszy w 1976 r. w filmie Andrzeja Wajdy "Człowiek z marmuru" i był to przełom w jej karierze. Zagrała ponad 60 ról w teatrze i ponad 50 w filmach fabularnych. Została nagrodzona Złotą Palmą na festiwalu w Cannes za rolę w filmie "Przesłuchanie" i Medalem Karola Wielkiego w dziedzinie kultury, za wkład w zjednoczenie Europy.(PAP)
autor: Małgorzata Wosion-Czoba
wos/ skr/
