Adam Zagajewski. Fot. PAP/M. Obara
Nadal jest poetą młodym; jego wigor i entuzjazm wobec świata są porywające – tak o Adamie Zagajewskim, wybitnym polskim poecie, od lat wymienianym jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla, mówi krytyk literacki Janusz Drzewucki. Zagajewski w niedzielę kończy 70 lat.
Drzewucki ocenia, że twórczość Zagajewskiego „w gruncie rzeczy ma szanse u każdego odpowiednio wrażliwego czytelnika”. „W poezji i esejach Zagajewskiego wspaniałe jest to, że on umie opisać świat w ogóle i w szczególe, potrafi jednocześnie syntetyzować i analizować. To jest fantastyczne, jak jego twórczość porusza nasze zmysły. Uwielbiam kolory, zapachy i dźwięki w jego twórczości” – mówił krytyk.
Zagajewski pisze wiersze białe, o swobodnej budowie rytmicznej. Niektóre z nich dedykuje znanym sobie osobom, np. Czesławowi Miłoszowi, Ryszardowi Krynickiemu, Józefowi Czapskiemu, Konstantemu Jeleńskiemu. Poeta ceni kompozytorów muzyki klasycznej, m.in. Chopina, Bacha, Mahlera. Klasyczni kompozytorzy pojawiają się też w jego poezji, ale i nie brak w niej filozofów, np. Fryderyka Nietzschego.
„W poezji i esejach Zagajewskiego wspaniałe jest to, że on umie opisać świat w ogóle i w szczególe, potrafi jednocześnie syntetyzować i analizować. To jest fantastyczne, jak jego twórczość porusza nasze zmysły. Uwielbiam kolory, zapachy i dźwięki w jego twórczości” – mówił krytyk literacki Janusz Drzewucki.
Jak zwrócił uwagę Drzewucki, kiedyś Zagajewski był poetą buntownikiem, mówił światu „nie”. W pewnym momencie, w stanie wojennym, kiedy wyjechał z Krakowa do Paryża, stwierdził, że nie można mówić światu wyłącznie „nie”, i powiedział „tak”; taka postawa jest kolejną wspaniałą nauką, którą ja dostałem od niego i którą wszyscy czytelnicy dostają od niego – powiedział Drzewucki.
Zagajewski urodził się w 1945 r. we Lwowie, wkrótce potem rodzice wraz z nim przenieśli się w ramach akcji repatriacyjnej do Polski. Dzieciństwo spędził na Śląsku, w Gliwicach. Po ukończeniu studiów psychologicznych na Uniwersytecie Jagiellońskim pracował jako asystent w Instytucie Nauk Społecznych AGH.
Był współzałożycielem grupy poetyckiej Teraz. Pracował w redakcjach czasopism "Student" i "Odra", szybko zdobył sławę czołowego poety swego pokolenia (pokolenia'68), zwanego krakowską Nową Falą. Po podpisaniu "listu pięćdziesięciu dziewięciu" w 1975 r. został objęty zakazem druku. W latach 70. był związany z niezależnym ruchem literackim, od 1982 r. mieszkał we Francji. W 2002 r. wrócił do Polski i zamieszkał w Krakowie.
Debiutanckim tomem Zagajewskiego był „Komunikat” z 1972 r. Jak dotąd wydał kilkanaście tomów poetyckich. Ostatni z nich to „Asymetria” (2014), w którym poeta odwołuje się do pamięci ludzi, np. krakowskiej prawniczki Ruth Buczyńskiej oraz rodziców, i do ważnych w jego życiu miejsc – np. Lwowa.
Jest też autorem esejów, z których ostatni to zbiór „Lekka przesada” (2011), oraz powieści z lat 70. i 80. "Ciepło, zimno", „Sklepy mięsne”, „Słuch absolutny”, „Cienka kreska”. Książki Zagajewskiego są tłumaczone na wiele języków świata
Drzewucki podkreślił, że Zagajewski wielokrotnie był nagradzany i jest w gronie tych poetów, którzy zasługują na literacką Nagrodę Nobla. Jak dotąd poeta otrzymał m.in. Nagrodę im. Fundacji Kościelskich, Międzynarodową Nagrodę Neustadt, nagrody im. Andrzeja Kijowskiego i Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego. Został też odznaczony krzyżem komandorskim i krzyżem oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zagajewski należy m.in. do członków zespołu redakcyjnego "Zeszytów Literackich" oraz do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Polskiej Akademii Umiejętności. Prowadził kurs "creative writing" na uniwersytecie w Houston, w USA. Zajmuje się również przekładami.
Z okazji urodzin Zagajewskiego Wydawnictwo a5 przygotowało dwujęzyczną antologię tekstów poświęconych twórczości poety „i cień i światło... – O twórczości Adama Zagajewskiego”.Książka, zredagowana przez prof. Annę Czabanowską-Wróbel, gromadzi ponad 20 tekstów autorów różnych narodowości i pokoleń, których łączy fascynacja dziełem Zagajewskiego. Obok esejów poetów tej klasy, co Derek Walcott (Nagroda Nobla 1992), Edward Hirsch, C.K.Williams i Michael Kruger wydawnictwo zawiera także niepublikowane nigdy wcześniej teksty Clare Cavanagh i Xaviera Farre, którzy dzielą się swoimi doświadczeniami związanymi z pracą nad przekładaniem wierszy Zagajewskiego.
Susan Sontag, gwiazda amerykańskiej krytyki, sąsiaduje tu z wybitnymi postaciami szwedzkiej sceny literackiej - Marie Lundquist, Andersem Bodegardem i Larsem Klebergiem. Licznie reprezentowani są też polscy krytycy, m.in. Barbara Toruńczyk i Tadeusz Sobolewski, Jarosław Klejnocki. (PAP)
bko/ ura/
