Raport NIK o wynikach kontroli ochrony zbiorów w muzeach samorządowych przedstawiono w środę podczas posiedzenia sejmowej Komisji samorządu terytorialnego i polityki regionalnej. Kontrolerzy wytykają m.in. złe ewidencjonowanie muzealiów i brak planów ich ewakuacji.
Kontrolę przeprowadzano w III i IV kwartale 2014 r. w 22 jednostkach: 11 muzeach oraz 11 samorządach, które są organizatorami tych muzeów. Badanie dotyczyło lat 2012-2014, sprawdzano Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej, Muzeum Miejskie w Suchej Beskidzkiej, Muzeum Przyrody i Techniki – Ekomuzeum im. prof. J. Pazdura w Starachowicach, Muzeum Ziemi Koszyckiej im. S. Boducha w Koszycach, Muzeum Regionalne w Łukowie, Muzeum Regionalne w Kluczkowicach, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, Muzeum Ziemi Średzkiej „Dwór w Koszutach”, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Muzeum Regionalne w Jaśle oraz Muzeum Sprzętu Gospodarstwa Domowego w Ziębicach.
"Materiał, który jest przedstawiony w naszym raporcie zawiera ponad 140 przykładów z konkretnych jednostek, które kontrolowaliśmy. W dokumencie można precyzyjnie doczytać, na czym dana nieprawidłowość w danej jednostce polegała" - powiedział Mirosław Woźniak z kieleckiej delegatury NIK.
Nieprawidłowości w ochronie zabytków zauważono we wszystkich kontrolowanych muzeach samorządowych. Żadne z nich nie uzyskało pozytywnej oceny w zakresie ochrony zasobów. W dokumencie NIK zwracano uwagę na ewidencjonowanie zabytków niezgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie ewidencjonowania (91 proc. muzeów), nieprawidłowe inwentaryzowanie zbiorów (82 proc.) i nieprzestrzeganie przepisów rozporządzenia w sprawie przenoszenia muzealiów w przypadku udostępnianiu muzealiów poza teren muzeum (55 proc.).
Izba wytknęła też nieprawidłowe zabezpieczanie obiektów muzeum przed pożarem, brak corocznych analiz stanu zabezpieczenia wszystkich obiektów budowlanych przed pożarem i przestępczością oraz niezapewnienie dla części zabytków zgromadzonych w magazynach właściwego stanu ich zachowania i bezpieczeństwa (55 proc. muzeów).
Stwierdzono także braki planów ochrony muzeów i planów ewakuacji zbiorów (45 proc.), braki w posiadaniu (1 muzeum) lub aktualizowaniu instrukcji bezpieczeństwa pożarowego (cztery jednostki), nieprzeprowadzanie corocznych okresowych kontroli stanu technicznego budynków muzealnych (55 proc. muzeów) i nieprowadzenie książek obiektów budowlanych.
Do nieprawidłowości Izba zaliczyła również posiadanie nierzetelnych danych dotyczących ilości muzealiów i zabytków. Poprawne dane dot. liczby obiektów przekazały GUS w rocznych sprawozdaniach tylko trzy muzea. Według raportu prócz braku kart ewidencyjnych przedmiotów (1711 w ośmiu muzeach) i ich wpisów do inwentarza (braki numerów inwentarzowych zaobserwowano w czterech muzeach, na próbie 31 proc. muzealiów objętych badaniem), zabytkom brakuje także identyfikacji wizualnych obiektów (59 proc.).
W raporcie zwrócono uwagę na to, że samorządy stworzyły warunki dla funkcjonowania muzeów, których są organizatorami. Większość organizatorów prowadziła elektroniczny rejestr instytucji kultury, wszystkie urzędy prowadziły akta rejestrowej każdej instytucji kultury. Informacje o aktach, rejestrach i sposobach udostępniania danych były także dostępne w Biuletynie Informacji Publicznej. Organizatorzy zapewniali muzeom środki finansowe na funkcjonowanie jednostek w formie dotacji podmiotowych. Chociaż w latach 2012-2014 zwiększyły się wydatki budżetowe na muzea (z 52,7 do 53,2 mln zł), to zmniejszył się udział tych wydatków w ogólnych budżetach tych samorządów (z 6,8 proc. do 5,8 proc.).
W wyniku kontroli sformułowano 118 wniosków pokontrolnych w sprawie usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, które następnie przesłano dyrektorom muzeów oraz 11, które trafiły do jednostek samorządowych i organów prowadzących muzea. Jak poinformował prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski, spośród tych wniosków 77 zostało już zrealizowanych, z czego 14 trafiło do samorządów, a 63 do samych jednostek.
"W przypadku 35 jesteśmy poinformowani o ich realizacji, która może wymagać dłuższego czasu. Do realizacji pozostaje tylko 6 wniosków" - mówił. "Kontrola uruchomiła to, na czym nam najbardziej zależało, czyli zmianę (...) rzeczywistości na lepsze" - dodał.(PAP)
oma/ mhr/
