Martwa natura z mandarynkami - obraz Tamary Łempickiej, polskiej przedstawicielki stylu art deco, będzie licytowany na aukcji Ecole de Paris w Salonie DESY Unicum 14 maja w Warszawie. W 2018 r. jej obraz "La Musicienne" sprzedano w nowojorskim Christie’s za 10 tys. dolarów.
"Tamara Łempicka jest artystką międzynarodową. Jej dzieła w Polsce pojawiają się rzadko; jedno z niewielu - obraz z 1927 r. "Znużenie", przedstawiający siedzącą kobiecą postać - znajduje się w Galerii Sztuki XX i XXI wieku. Na aukcji 14 maja znajdzie się "Martwa natura z mandarynkami", która powstała w połowie lat 20-tych XX wieku - powiedział PAP Tomasz Dziewicki, ekspert rynku sztuki.
Jak dodał, obraz przedstawia leżące na stole mandarynki obok słoika z marmoladą, o który oparta jest srebrna łyżeczka. Jest to praca typowa dla Łempickiej, jej okresu paryskiego, kiedy artystka cieszyła się ogromnym uznaniem. "Jej gładki styl malarstwa, świetlisty, połyskliwy odpowiadał gustom ówczesnego Paryża, tzw. szalonych lat, kiedy po doświadczeniach I wojny światowej Europa zaczęła się bawić i oddawać nowoczesnym rozrywkom - w klubach, barach, na bankietach, prywatnych balach. Łempicka niezwykła malarka, tajemnicza kobieta, kreatorka własnego stylu była ulubienicą i uosobieniem bohemy tamtych czasów" - zaznaczył Dziewicki.
Szacunkowa wycena "Martwej natury z mandarynkami", obrazu, pochodzącego z kolekcji jednego z najbardziej znanych kolekcjonerów sztuki art deco Yvesa Plantina, wynosi od 550 tys. zł do 750 tys. zł.
Tamara Łempicka urodziła się w 1898 r. w Moskwie, chociaż według niektórych źródeł, miejscem jej urodzenia była Warszawa. Artystka całe życie modyfikowała swój życiorys. Pochodziła z zamożnej rodziny petersbursko-warszawskiej; jej rodzicami byli Borys Gurwik-Górski i Malwina Dekler. Kiedy jako dziewczynka wraz z babką Klementyną odbyła podróż do Włoch, urzekło ją renesansowe malarstwo. Z czasem sama zaczęła malować.
Podczas zagranicznych podróży Tamara poznała swojego pierwszego męża Tadeusza Łempickiego. Do momentu wybuchu rewolucji październikowej mieszkali w Rosji, następnie wyemigrowali do Francji, gdzie w Paryżu przyszła na świat ich jedyna córka Maria Krystyna, zwana Kizette.
Paryż był też miejscem, gdzie w pełni rozwinął się talent Tamary Łempickiej. Przyczyniło się do tego przyjazne nastawienie środowiska wobec pięknej, eleganckiej kobiety - nawet przy sztalugach widywano ją w wytwornych sukniach i biżuterii - wydającej słynne przyjęcia, jak i zainteresowanie i podziw dla jej artystycznych dokonań.
Łempicka studiowała rysunek i malarstwo u symbolisty Maurice’a Denisa i kontynuatora kubizmu André Lothe’a. Początkowo malowała martwe natury, portretowała córkę oraz znajome osoby. Wkrótce zaczęła również tworzyć kobiece akty, czym wzburzyła część środowiska malarskiego, ponieważ w tamtych czasach kobiety-artystki raczej nie podejmowały w swojej twórczości tematu kobiecego ciała. Tymczasem Łempicka malowała modelki o gładkiej skórze, przypominające rzeźby albo manekiny, upozowane na tle geometrycznych elementów architektury.
Tamara Łempicka doskonaliła warsztat i wkrótce wypracowała swój charakterystyczny styl odznaczający się żywą kolorystyką, połyskliwością powierzchni malarskiej, zgeometryzowaniem.
"Portrety, martwe natury i akty Łempickiej są doskonałą realizacją stylu art deco" - charakteryzowała styl Łempickiej Agnieszka Morawińska. "Podporządkowany mu jest zarówno typ, strój, fryzura i sposób upozowania modela, jak wszystkie rekwizyty tła i wreszcie sam warsztat malarki. Postkubistyczna stylizacja: podkreślanie rysunkiem i światłem trójwymiarowości i twardości form, ostrość koloru, gładkość metalicznych, lśniących powierzchni, monumentalizacja, manieryczność ujęć i emalierska precyzja wykończenia składają się na styl Łempickiej idealnie wpisany w estetykę lat dwudziestych" - wyjaśniła.
Do najsłynniejszych dzieł Tamary Łempickiej należą: "Piękna Rafaela" i "Autoportret w zielonym bugatti".
"Piękna Rafaela" jest uznawana za jeden z najważniejszych aktów XX stulecia. Obraz powstał w 1927 r., kiedy Tamara spotkała na ulicy młodą brunetkę, którą się zafascynowała. Obraz zachwyca zmysłowością leżącej postaci i jej rzeźbiarskim modelunkiem. Łempicka złagodziła tu charakterystyczną dla swych prac geometryzację, przez co postać kobiety wydaje się miękka i delikatna.
"Autoportret w zielonym bugatti" z 1929 r. to najsłynniejsze dzieło Łempickiej, znane przede wszystkim dzięki temu, że zostało namalowane na okładkę niemieckiego pisma "Die Dame", a później wielokrotnie reprodukowane. Tamara sportretowała na nim siebie ubraną w czapkę pilotkę, siedzącą za kierownicą sportowego samochodu.
"Obraz ten pokazuje silną, niezależną kobietę, która świetnie radzi sobie w każdej sytuacji, a do tego jest famme fatale, co widać w spojrzeniu spod półprzymkniętych powiek i w ustach, podkreślonych czerwoną szminką. Kobieta w aucie to wyraz emancypacji i zmian, które zachodzą w ówczesnym społeczeństwie. Tamara silnie nawiązuje do futuryzmu i kultu maszyny, jednocześnie stosując wszelkie wyznaczniki swojego oryginalnego stylu: czystą barwę, geometryzację czy draperie na tkaninie" - napisano na MuzeaArt-blogu. wolontariuszy Muzeum Narodowego w Warszawie.
W 1928 r. malarka rozwiodła się z Tadeuszem. Wkrótce poznała barona Raoula Kuffnera – kolekcjonera jej prac. Poślubiła go w 1933 roku. Pod koniec lat 30. wyruszyli w podróż do Stanów Zjednoczonych. Tamar Łempicka miała tam wiele wystaw cieszących się powodzeniem. Jednak powoli moda na art deco zaczęła przemijać, z czym trudno było się pogodzić Łempickiej.
Tamara Łempicka zmarła w 1980 r. w Meksyku, do którego przeniosła się dwa lata przed śmiercią. Jej prochy, zgodnie z ostatnim życzeniem, zostały rozsypane nad kraterem wulkanu Popocatepetl.
Kolekcjami prac malarki szczycą się m.in. Jack Nicholson, Barbra Streisand, Meryl Streep i Madonna.
Jako ciekawostkę można podać, że 2015 r. francuski artysta Julien de Casabianca wykorzystał obraz Łempickiej "Znużenie" do swojego projektu Outings, realizowanego w wielu miejscach na świecie. Założeniem przedsięwzięcia jest przenoszenie bohaterów dzieł sztuki z galerii na ulice i udostępnianie ich szerokiemu gronu odbiorców. Wybrane przez Casabiankę postaci ożywiają najczęściej zaniedbane i wymagające rewitalizacji okolice. Znużona kobieta z obrazu Łempickiej pojawiła się na ścianie budynku na warszawskiej Pradze Północ, jednak dość szybko praca została zniszczona.
Na aukcji Ecole de Paris 14 maja w Salonie DESY-Unicum w Warszawie licytowane również będą prace m.in. Eugeniusza Zaka, Leopolda Gottlieba, Tadeusza Makowskiego, Henryka Haydena oraz Zygmunta Józefa Menkesa.(PAP)
Anna Bernat
abe/ pat/