Janusz Stanny. Fot. PAP/A. Rybczyński
Janusz Stanny grafik, plakacista, rysownik, zwany mistrzem polskiej ilustracji zmarł 13 lutego 2014 r. w Warszawie. Zilustrował ponad 200 książek, m. in. „Pana Tadeusza”, Biblię, „Bajki” La Fontaine'a, „Don Kichota” Cervantesa i „Baśnie” H.Ch. Andersena.
Nazywano go „artystą polskiej książki” i twórcą ”książek do patrzenia”. Stworzył charakterystyczny, rozpoznawalny na pierwszy rzut oka styl. Z równą swobodą i wirtuozerią ilustrował bajki i baśnie, jak i literaturę przeznaczoną dla dorosłych. „W swoich pracach łączył malarskie spojrzenie z poczuciem humoru i ostrą kreską” – charakteryzowali jego twórczość krytycy sztuki.
Janusz Stanny, warszawiak, urodził się 29 lutego 1932 r. Był absolwentem warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych na Wydziale Grafiki. Był uczniem Jana Marcina Szancera i Henryka Tomaszewskiego, w którego pracowni plakatu studiował w latach 1952-56. Zajmował się grafiką projektową, książkową, prasową, plakatem, rysunkiem i filmem animowanym.
Później, przez ponad 20 lat sam był nauczycielem; wykształcił wielu artystów. W warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych na Wydziale Grafiki prowadził Pracownię Ilustracji i Projektowania Graficznego.
Był promotorem około 250 prac dyplomowych. Pracował także w Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
„W latach 60. Jan Marcin Szancer, profesor ASP, u którego byłem asystentem, został kierownikiem artystycznym Biura Wydawniczego +Ruch+ które oprócz sieci kiosków, kolportowania prasy prowadziło działalność wydawniczą - wspominał Stanny swojego drugiego profesora w przytoczonym na portalu culture.pl wywiadzie. - Powstała dość utopijna idea, by przez kioski Ruchu docierać do ludzi z dobrą grafiką, by książki przygotowywały dzieci do przyjęcia sztuki nowoczesnej. Ilustrowali Tomaszewski, Zamecznik, Strumiłło, Młodożeniec, Wilkoń i wielu innych.(…) Po odejściu Szancera przez kilka lat byłem kierownikiem artystycznym”.
Stanny stworzył również liczne okładki do książek jak też był twórcą autorskich książek dla dzieci, które ilustrował i do których napisał teksty: „Koń i kot” „Baśń o królu Dardanelu” i „O malarzu rudym jak cegła”.
Był także autorem opracowań plastycznych filmów animowanych.
Od początku swojej plastycznej kariery interesował się karykaturą.Jako karykaturzysta debiutował w 1951 r. w „Szpilkach”.
Stanny podkreślał jak ważny jest dla niego humor dostrzegany w codziennych sytuacjach. „Zawsze śmieszyła mnie rzeczywistość. Zawsze szukałem może nie lepszej, ale śmieszniejszej strony życia. Zabawniejszej, która na co dzień często umyka nam z pola widzenia, a mnie ona zawsze interesowała i interesuje do dzisiaj” – powiedział w jednym z wywiadów.
Wielu było bohaterów rysunkowych komentarzy Stannego. Jednym z ostatnich był telewizor.
"Kilkoma muśnięciami pędzla Stanny potrafi wyczarować przestrzeń, a w niej nas grających samych siebie w neonowym świetle wybałuszonego ekranu. Jak w starym kinie snop światła rozcina półmrok ciasnego mieszkania i wyznacza granicę miedzy dobrem a złem – napisał Zygmunt Januszewski w katalogu wystawy „Słuszna sprawa”
Brał aktywny udział przy powstawaniu filmu animowanego zatytułowanego "Gwiazda Kopernika" z 2009 r. w reżyserii Zdzisława Kudły i Andrzeja Orzechowskiego.
A jedną z ostatnich niesłychanie popularnych publikacji z ilustracjami Stannego był w 2015 r. reprint klasycznego wydania książki z 1970 r. „Wędrówka pędzla i ołówka”. Stanny zilustrował w tej książce pełen uroku wiersz Marii Terlikowskiej o włóczędze dwójki przyjaciół z piórnika.
Stanny, wybitny przedstawicieli polskiej szkoły ilustracji, tak mówił o swojej twórczości: „Jestem zaspokojony w tym, co zilustrowałem. Jakbym miał wyliczać, śmiało mogę powiedzieć +wszystko+, bo przecież jest wśród tych książek Biblia, „Pan Tadeusz”, „Don Kichot”... Nie ma Joyce'a, bo go nie chciałem. On nie potrzebuje ilustracji. Cenię sobie „Pana Tadeusza”, może kilka jeszcze książek”.
Artysta swoje prace prezentował na wielu wystawach indywidualnych w kraju i za granicą. Brał udział w licznych zbiorowych wystawach, na których otrzymał wiele nagród i wyróżnień m.in.: II nagrodę w konkursie na ilustracje do ”Don Kichota" w Buenos Aires w 1966 r.; nagrodę ”Premio Grafico" na Międzynarodowych Targach Książki Dziecięcej w Bolonii w 1968 r.; Złoty Medal na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Edytorskiej w Lipsku w 1971 r.; Brązowy Medal na Międzynarodowej Wystawie Książki w Moskwie 1975 r.; Grand Prix w konkursie karykatury o tematyce warszawskiej w 1996 r. Wielokrotnie był też nagradzany i wyróżniany w konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek na najlepiej wydaną książkę roku. (PAP)
Autorka: Anna Bernat
abe/ jm/
