Fot. PAP/M. Zakrzewski
Biografia Boya-Żeleńskiego, wielka latynoamerykańska summa Domosławskiego i reportaże Jagielskiego z Iranu, Nigerii i Syrii są wśród jesiennych zapowiedzi wydawniczych. Najbliższe miesiące upłyną pod znakiem polskiej literatury faktu, ale nie zbraknie też nowości literatury pięknej, obyczajowej i poezji.
Wśród jesiennych premier na wyróżnienie zasługują biografie analizujące życie i twórczość wielkich pisarzy. Jedną z nich jest portret Tadeusza Boya-Żeleńskiego autorstwa Moniki Śliwińskiej - "Książę". To czwarta książka oraz kolejna biografia pióra Śliwińskiej. W 2014 roku ukazały się "Muzy Młodej Polski. Życie i świat Marii, Zofii i Elizy Pareńskich" uhonorowane przez porozumienie Wydawców Książki Historycznej nagrodą Klio, w 2017 roku premierę miała biografia "Wyspiański. Dopóki starczy życia" jej autorstwa, a w 2020 roku ukazała się jej kolejna książka "Panny z +Wesela+. Siostry Mikołajczykówny i ich świat" o córkach bronowickiego chłopa portretowanych przez malarzy i literatów przełomu XIX i XX wieku. Tym razem Śliwińska postanowiła odkryć przed czytelnikami nieznane dotąd fakty z życia polskiego pisarza, poety, tłumacza literatury francuskiej, krytyka literackiego i teatralnego oraz działacza społecznego Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Śliwińska rekonstruuje biografię jednej z najważniejszych postaci Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego.
Antoni Słonimski (1895-1976)
Wśród nowości znalazła się również kolejna książka Joanny Kuciel-Frydryszak - autorki głośnego reportażu "Chłopki. Opowieść o naszych babkach". W październiku, autorka powraca z nową biografią. Tym razem skupia swoją uwagę na Antonim Słonimskim poecie, dramatopisarzu, prozaiku, felietoniście, tłumaczu, członku założycielu kabaretu „Pod Picadorem” i grupy literackiej „Skamander”. Biografia "Słonimski. Heretyk na ambonie" to portret złożonej osoby Antoniego Słonimskiego - człowieka, który doświadczył i aktywnie uczestniczył w wydarzeniach XX wieku.
W tym samym miesiącu ukaże się drugi tom trzyczęściowej serii poświęconej życiu i twórczości Franza Kafki pióra Reinera Stacha - najważniejszego biografa czeskiego pisarza. "Kafka. Lata decyzji" to tłumaczenie tomu poświęconego okresowi od 1911 do 1915. Były to najlepiej udokumentowane lata życia pisarza oraz ważny czas w jego twórczości. Powstały wówczas m.in. "Proces", "Przemiana", "Wyrok" czy "Ameryka". Biografia to efekt wieloletniego studiowania pamiętników, listów oraz twórczości Kafki. "Kafka. Lata decyzji" była napisana jako pierwsza z trzech książek Reinera Stacha, ale w polskim nakładzie jako pierwszy ukazał się finałowy tom serii zatytułowany "Kafka. Wczesne lata".
Wydawcy zadbali również o bogatą selekcję reportaży. Dziennikarz i reporter Wojciech Jagielski zabiera czytelników nowej książki "Inna strona świata. Reporter o punktach zapalnych i miejscach przemilczanych" do Iranu, Nigerii i Syrii, pokazując, że życie jednostek i wielkie historyczne procesy to jedna i ta sama opowieść. W swoich reportażach opowiada historie szesnastoletniej Armity Geravand, Jibril Gwadabe - przedstawicielki rodowej starszyzny z miasteczka Kuriga oraz Merhi ar-Ramthan, narkotykowego barona zwanego Pablo Escobarem z Lewantu. Wydawnictwo Znak informuje, że "+Inna strona świata+ to wybór najbardziej aktualnych tekstów Wojciecha Jagielskiego z lat 2022–2024, publikowanych na łamach +Tygodnika Powszechnego+ i w serwisie Strona świata".
Z kolei, reporter, autor oraz laureat nagrody Grand Press Artur Domosławski przybliża obraz Ameryki Łacińskiej w swoim reportażu "Rewolucja nie ma końca. Podróże w krainie buntu i nadziei". Domosławski znaczącą część swojej twórczości poświęcił krajom globalnego południa. Wydawnictwo Literackie określiło najnowszą książkę Domosławskiego, jego "wielką latynoamerykańską summę", w której autor opisuje przez jakie zmiany przeszła Ameryka Łacińska w czasie ostatnich dwóch dekad. "Zmarł +wieczny+ Fidel Castro, zakończyła się wieloletnia wojna domowa w Kolumbii, Brazylia przeżywała swój gwiezdny – a potem mroczny – czas; Wenezuelą, Boliwią i Peru po raz pierwszy w historii rządzili przywódcy będący potomkami rdzennych mieszkańców, a w Chile, Argentynie i Brazylii – po raz pierwszy kobiety" - czytamy na stronie Literackiego. Dzięki temu, czytelnik może zobaczyć jak Domosławski sprawdza legendy, podważa mity i nie dowierza utartym opiniom.
Pasjonatów kina, którzy interesują się Stanami Zjednoczonymi może przykuć uwagę reportaż "Na bulwarach czyhają potwory. Filmowa historia Ameryki" autorstwa Macieja Jarkowca. Reporter, eseista i były korespondent z USA oprowadza czytelnika po światowej stolicy przemysłu filmowego. Za pomocą reportażu, eseju, legendy, zapisków z podróży, wspomnień i anegdot snuje osobistą opowieść o Hollywood. Jarkowiec ponownie podąża tropem amerykańskiego mitu, któremu przyglądał się w dwóch poprzednich książkach "Powrócę jako piorun. Krótka historia Dzikiego Zachodu" i "Rewolwer obok Biblii. W co wierzy Ameryka". Druga z nich znalazła się w finale konkursu Grand Press na książkę reporterską roku.
Tym, którym będzie mało amerykańskich wrażeń, mogą sięgnąć również po monografię słynnego pisma "The New Yorker" autorstwa Michała Choińskiego - amerykanisty, stypendysty Fulbrighta na Uniwersytecie Yale oraz profesora na Uniwersytecie Jagiellońskim. "The New Yorker". Biografia pisma, które zmieniło Amerykę" to opowieść o dziennikarzach, pisarzach i pisarkach, okładkach oraz przełomowych tekstach "The New Yorkera". Choiński na potrzebę książki przeprowadził wywiady z ponad 50 redaktorami słynnego tytułu, zgromadził setki nagrań, części swoich odkryć dokonał również w Nowojorskiej Bibliotece Publicznej, a redakcja czasopisma uchyliła autorowi drzwi do archiwum magazynu.
Antoni Libera o „Eleutherii”: to arcyciekawy przyczynek do całej twórczości Becketta
Choć w tegorocznych jesiennych nowościach dominuje proza, to nie brakuje i poezji. "Bądź wierny sobie. Od Homera do Becketta" to przekrojowa antologia w przekładach Antoniego Libery - pisarza, tłumacza, reżysera oraz znawcy twórczości Samuela Becketta. W zbiorze zawarto ponad sto wierszy trzydziestu czterech artystów. To tłumaczenia Sofoklesa, Horacego, Apollinaire'a, Audena, Baudelaire'a, Becketta, Eliota, Hölderlina, Goethego, Kawafisa, Rilkego i wielu innych. Wśród jesiennych planów wydawniczych znalazła się również nowość od poety i pisarza Jarosława Mikołajewskiego. W książce "Mity osobne" autor oddaje głos tym, za których wypowiadali się przez wieki aojdowie, poeci oraz uczeni. Postanowił ożywić mitycznych bohaterów i sprawić, by to oni, jak żywi opowiedzieli historię swojego życia, bo świat mitologii "jest szczątkowy, poszczerbiony jak starożytna mozaika” - zaznaczono we fragmencie wstępu.
Wydawcy zapowiadają również tłumaczenia zagranicznych tytułów, a wśród nich uznani autorzy literatury pięknej. W październiku nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego ukaże się przekrojowy tom wybranych opowiadań autorstwa włoskiego mistrza krótkich form Antonia Tabucchiego pod tytułem "Przyszedłem do ciebie, ale cię nie zastałem". Autorką wyboru opowiadań jest tłumaczka tekstów Tabucchiego Joanna Ugniewska. Przygotowany przez nią tom składa się z tekstów wybranych z pięciu wydanych już w Polsce tomów - "Słowa na opak", "Robi się coraz później", "Sny o snach", "Czas szybko się starzeje", "Opowiadania ilustrowane") oraz z nietłumaczonego dotychczas na język polski tomu: "Piccoli equivoci senza importanza" (Drobne pomyłki bez znaczenia), a także kilku innych nieznanych w Polsce opowiadań.
Także we włoskim klimacie: na półkach księgarń pojawiła się również fabularyzowana opowieść "Uśmiech Cateriny". Historia matki Leonarda da Vinci" autorstwa Carla Vecce. Na stronie wydawnictwa Znak Koncept można przeczytać, że jest to "nieznana i zdumiewająca historia matki Leonarda da Vinci, a także opowieść, która rzuca nowe światło na dzieła jednego z największych twórców renesansu". Miłośnicy historii i sztuki będą mieli okazję przeczytać o największym umyśle wszech czasów, o matczynej miłości, a także o początkach współczesnego świata oraz konfrontacji Zachodu i Wschodu. Także o Morzu Śródziemnym jako kolebce kultury jako fascynującej mozaice ukazanej w przededniu odkrycia obu Ameryk. Książkę przetłumaczono przy wsparciu m.in. Ministerstwa Kultury Republiki Włoskiej.
Po niespełna dekadzie z nową powieścią "Dzień" wrócił Michael Cunnigham - amerykański pisarz i zdobywca nagrody Pulitzera. Niemal po roku od światowej premiery książki w listopadzie ubiegłego roku doczekała się ona również polskiego przekładu. Książka opowiada historię rodziny mieszkającej na nowojorskim Brooklynie. Po kilkunastu wspólnie spędzonych latach, zmagające się codziennością małżeństwo z dwójką dzieci musi stawić czoła pandemii, która wybuchła w 2020 roku, oraz jej konsekwencjom.
Cunnigham zasłynął w świecie literatury swoją książką z 1998 roku "Godziny". Zdobył dzięki niej prestiżową nagrodę, a sama powieść doczekała się nagrodzonej Oscarem adaptacji filmowej o tym samym tytule.
W ostatnich dniach września do polskich księgarń trafi również najnowsza powieść austriackiej noblistki Elfriede Jelinek "Dane osobowe". Wśród jej najsłynniejszych prac można wyróżnić "Dzieci umarłych", "Pożądanie", czy "Pianistę" - powieść, dzięki której zyskała międzynarodowe uznanie. Po wieloletniej przerwie Jelinek powróciła z osobistą powieścią, dla której punktem wyjścia staje się śledztwo prowadzone w sprawie pisarki. Podczas naruszającej prywatność rewizji podatkowej pisarka musiała okazać wiele osobistych dokumentów, co przywołało wspomnienia. Te stały się dla autorki pretekstem do stworzenia "Danych osobowych", gdzie opowiada o swoich rodzicach i dziadkach, o żydowskiej części rodziny, o wypędzonych i zamordowanych krewnych, o ucieczce i prześladowaniach oraz o dawnych i nowych nazistach.
Zadie Smith, autorka m.in. "Białych zębów" i "O pięknie" powraca z "Oszustwem". Jest to pierwsza historyczna fikcja autorki oraz nowe podejście do powieści wiktoriańskiej. Jak zapewnia wydawca, jest ona wyłącznie "pozornie historyczna", a pieczołowicie odtworzona XIX-wieczna Anglia stanowi scenerię dla narracji o manipulacji i dociekaniu prawdy. Autorka snuje w niej śmiałą i wnikliwą opowieść o ponadczasowej tęsknocie za możliwością tworzenia własnych reguł i życia po swojemu. Na łamach "The New York Times Book Review" wskazano również, że najnowsza publikacja Smith oparta jest na słynnym procesie karnym z XIX wieku, ale jednym okiem wyraźnie skupia się na dzisiejszym populizmie politycznym. "Oszustwo" zostało wybrane książką roku 2023 przez "New York Times", magazyn "The New Yorker" i bestsellerem w twardej oprawie przez "The Washington Post" w grudniu tego samego roku.
Z literatury obyczajowej wydawnictwo Albatros zapowiedziało na 25 września książkę w klimacie "Wichrowych Wzgórz" Emily Brontë - "Dziewczyna z wrzosowisk" Lucindy Riley. Autorka światowego bestselleru jakim jest saga "Siedem sióstr", tym razem zabierze czytelników do dwóch rzeczywistości - Anglii, lat 70., i Polski w latach II wojny światowej. Jak zapowiada wydawnictwo, w pierwszej z nich, czytelnicy spotkają się z urodzoną w małej wiosce na wrzosowiskach Yorkshire Leahą Thompson, za którą podąża mroczna przepowiednia, a jedyną szansą, by się od niej uwolnić, jest rzucenie wyzwania przeznaczeniu. Natomiast w drugiej - Róża i David stracili rodziców w okupowanej przez Niemców Polsce. Przeszli przez piekło obozu, gdzie poznali głód, strach i samotność, dlatego ich nadzieją była ucieczka do Anglii. Czytelnicy przekonają się, czy druga ojczyzna zapewni im dostatek i pozwoli zostawić za sobą wojenną przeszłość.
Kolejną nowością jest "Cicha lokatorka", czyli debiut literacki Clemence Michallon, autorki, która jest także dziennikarką piszącą dla "The Independent". Książka jest trzymającym w napięciu thrillerem o seryjnym mordercy, a jej fabułę opowiadają najbliższe mu osoby, czyli jego trzynastoletnia córka, dziewczyna i jedyna ofiara, którą oszczędził. Według "New York Timesa" - który uznał "Cichą lokatorkę" za kryminalną książkę 2023 roku - jest to "nie tylko wciągający thriller, ale też wnikliwe studium traumy, przetrwania i władzy".
Po trzynastoletniej przerwie, autor powieści takich jak "American Psycho" czy "Less than Zero", Bret Easton Ellis powrócił z nową książką - "Strzępy". Po raz pierwszy ukazała się ona światu w styczniu ubiegłego roku, podczas jej amerykańskiej premiery. Tej jesieni na półkach księgarń pojawi się również polski przekład długo wyczekiwanej powieści Ellisa. Autor zawarł w niej wątki autobiograficzne. To osadzona w latach 80. historia nastoletniego Breta. Wraz ze znajomymi chłopak krąży po ulicach Los Angeles, gdy w mieście grasuje seryjny morderca. Choć tytuł jest nowy w Polsce, to już trwają prace nad serialem. Adaptacją powieści zajmie się Kristoffer Borgli - reżyser zeszłorocznej komedii "Dream Scenario" oraz dramatu z 2022 roku "Chora na siebie".
Natomiast do polskich nowości pozycji obyczajowych będzie można zaliczyć powieść "Rybie oko" Dominiki Słowik. Autorka podejmuje próbę opisania rzeczywistości w sposób, w jaki rozumiało i traktowało ją jej pokolenie posługując się historią dorastania nastoletniej Natalii, która stopniowo wkracza w dorosłość. Słowik zasłynęła swoją debiutancką powieścią z 2015 roku "Atlas Doppelganger". Pięć lat później została laureatką Paszportów Polityki w kategorii literatura za jej kolejna książkę "Zimowla".
Olgerd Dziechciarz zaserwuje swoim czytelnikom książkę "Zaświatowiec", która przez swoją lekkość, poczucie humoru, czy wręcz kpiarstwo przypomina powiastkę filozoficzną - można przeczytać na stronie Państwowego Instytutu Wydawniczego. Jest to powieść, w której bohater o nazwisku Małopolski jest człowiekiem nieradzącym sobie z rzeczywistością, a ponieważ wszystko bierze dosłownie – nieustannie wpada w kłopoty. "Początkowo centralna postać zdaje się być na dobrej drodze do odzyskania zmysłów, ale jak to w życiu bywa i zgodnie z prawem Murphy’ego – jeśli coś się może zepsuć, niewątpliwie się zepsuje" - informuje PIW. Premierę "Zaświatowca" zaplanowano na 4 października.
Jacek Dukaj, autor nagradzany za literaturę fantasy przyjdzie do swoich czytelników z "Linią oporu" w nowej odsłonie, w której po raz pierwszy, jako odrębnej książce, zawarł wstęp uznanego twórcy gier - Jakuba Stokalskiego. "Linia oporu" jest powieścią, która wyprzedziła swój czas i teraz pokazuje, że człowiek jest grą. Jej bohater, "Paweł Kostrzewa zajmuje się projektowaniem sensu życia dla milionów ludzi. W końcu i on traci poczucie sensu. Czy z fikcji, które sam produkuje, mogą się zrodzić wartości absolutne? Jak uratować się przed nihilizmem, gdy wszystko jest płynne – świat, człowiek, język, wartości? Ta gra nie ma reguł, a jednak gramy w nią nieustannie. Linia oporu, posługując się językiem i tradycją gier komputerowych, wprowadza nas w realia gry w człowieka" - czytamy na stronie Wydawnictwa Literackiego. (PAP)
maku/ azk/ dki/
