Muzeum Martyrologii Wielkopolan znajdujące się w Forcie VII. Fot. PAP/A. Ciereszko
12 i 13 sierpnia na terenie dawnego niemieckiego obozu koncentracyjnego w Forcie VII w Poznaniu zaprezentowany zostanie spektakl „Noc i mgła”. Wydarzenie ma upamiętnić ofiary Fortu VII i przypomnieć poznaniakom o istnieniu Muzeum Martyrologii Wielkopolan.
Pierwszy na ziemiach polskich niemiecki obóz koncentracyjny Konzentrationslager Posen został utworzony w Forcie VII w październiku 1939 r. Był największym w Wielkopolsce ośrodkiem eksterminacji polskich elit. Fort VII był pierwszym obozem, w którym Niemcy użyli gazu do masowego mordowania ludności cywilnej. Obecnie w tym miejscu działa Muzeum Martyrologii Wielkopolan, oddział Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości.
Dwukrotnie, wieczorem 12 i 13 sierpnia, będzie pokazywany - poświęcony pamięci ofiar Fortu VII - spektakl interdyscyplinarny „Noc i mgła” na podstawie pomysłu i z muzyką Patryka Piłasiewicza i Jakuba Królikowskiego oraz z choreografią Pauliny Wycichowskiej. Wstęp na wydarzenie będzie bezpłatny.
Jak podkreślili w środę na konferencji prasowej organizatorzy przedsięwzięcia, spektakl jest jednym z pomysłów na upowszechnianie wiedzy o Forcie VII i historii tego miejsca. "Pomysł przedstawienia z muzyką i tańcem, organizowanego w miejscu, które zwykle kojarzy się z ciszą i skupieniem, może wydawać się ryzykowny. Myślę jednak, że szykuje się piękny spektakl, pełen symboli, opowiadający o historii Fortu VII w czasie II wojny światowej. Liczymy na to, że wśród widzów znajdą się także osoby odwiedzające to miejsce po raz pierwszy" - powiedziała w środę na konferencji prasowej Anna Sochacka z Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości.
Specjalnie z myślą o spektaklu skomponowany został utwór muzyczny, który zawierać będzie dźwięki nagrane na terenie Fortu VII. Usłyszeć będzie można m.in. czytane fragmenty listów więźniów obozu zagłady oraz psalmów prezentowanych w języku polskim, hebrajskim i łacińskim.
Pejzażowi dźwiękowemu towarzyszyć będą lamentacje wykonywane przez zaproszonych solistów i muzyków akompaniujących a także ruch oparty na choreografii Pauliny Wycichowskiej. "To miejsce wymaga szacunku, uczczenia pamięci ofiar; stanęło przede mną zadanie bardzo trudne, wymagające wielkiej wrażliwości. Od samego początku moim zamierzeniem było, by nie odbywały się tutaj +pląsy+ - chodziło mi o kreowanie obrazów ruchowych, które pomogą widzom odnaleźć człowieczeństwo tego miejsca" - powiedziała Paulina Wycichowska.
"Bardzo dużą inspiracją była dla mnie seria obrazów Andrzeja Wróblewskiego +Rozstrzelanie+, gdzie mamy dekonstrukcję momentu rozstrzelania. Liczę na to, że spektakl będzie posiadał formę i jakość, która nikogo nie urazi a pomoże uczcić pamięć tego miejsca" - dodała.
Wśród wykonawców znajdą się m.in. Wacław Zimpel, Marzena Michałowska, Jakub Królikowski, Patryk Piłasiewicz i Andrzej Konieczny.
Przedsięwzięcie jest inicjatywą Fundacji Wspierania Kultury Our Place Foundation.
"Uznaliśmy, że najlepszym pomysłem będzie stworzenie spektaklu interdyscyplinarnego, bo jeśli komuś nie spodoba się muzyka, to będzie ruch; jeśli nie spodoba się ruch - będą światła. Treść spektaklu oparta jest na wierszu jednej z więźniarek Fortu - nie zdradzamy na razie szczegółów" – powiedział w imieniu organizatorów Cheslav Singh.
Honorowymi patronami wydarzenia są marszałek województwa wielkopolskiego i prezydent miasta. Wsparcia finansowego udzieliły samorządy miasta i regionu, oraz Narodowe Centrum Kultury.
Obóz w Forcie VII był największym w Wielkopolsce ośrodkiem eksterminacji polskich elit. Przez Niemców określany był jako Lager der Blutrache – „obóz krwawej zemsty”. W początkowym okresie istnienia obozu koncentracyjnego w Forcie VII kierowano do niego przede wszystkim osoby, które władze niemieckie uznawały za przeciwników politycznych lub wrogów Niemiec i Niemców.
Fort VII był pierwszym obozem, w którym niemieccy oprawcy użyli gazu do masowego mordowania ludności cywilnej. W październiku 1939 r. uruchomili testową komorę gazową, w której stosowano przywożony w butlach tlenek węgla. Ofiarami testów było kilkuset pacjentów Zakładu Psychiatrycznego w Owińskach, oraz oddziału psychiatrycznego Kliniki Neurologiczno-Psychiatrycznej Uniwersytetu Poznańskiego.
Obóz istniał do 1944 roku; dokładna liczba więzionych i zamordowanych w Forcie VII nie jest znana. Różne wyliczenia wskazują, że więziono tam od 17 tys. do ponad 40 tys. osób. Niemcy zamordowali w Forcie ok. 4,5 tys. osób, ale wielu egzekucji dokonano w okolicach Poznania – liczba straconych poza obozem nie jest znana. (PAP)
rpo/ agz/
