Kraków, 31.05.2021. Laureat tegorocznej nagrody, reżyser Piotr Dumała podczas uroczystości wręczenia nagrody Smoka Smoków Rady Programowej Krakowskiej Fundacji Filmowej, 31 bm. w Krakowie. Nagroda jest przyznawa w ramach Krakow Film Festival, za wyjątkowy wkład w rozwój światowej kinematografii. Fot. PAP/Ł. Gągulski
Twórca autorskich technik filmowych w animacji Piotr Dumała otrzymał w poniedziałek podczas 61. Krakowskiego Festiwalu Filmowego nagrodę Smoka Smoków za wyjątkowy wkład w rozwój światowej kinematografii.
Smoka Smoków odebrał także węgierski dokumentalista Péter Forgacs, który z powodu pandemii nie mógł przyjechać do Krakowa przed rokiem. Wtedy ceremonię wręczenia nagrody zorganizowano online. Poniedziałkowa uroczystość odbyła się w Małopolskim Ogrodzie Sztuki.
Obaj artyści dostali dyplomy i statuetki autorstwa – Macieja Jurkowskiego-Lukasa.
Przewodniczący Rady Programowej Krakowskiej Fundacji Filmowej, prof. Tadeusz Lubelski przypomniał, że węgierski dokumentalista Péter Forgacs jest nazywany "alchemikiem kina". W swojej twórczości sięga po formułę "found footage" - tworzy filmy z gotowych materiałów nakręconych przez innych autorów, najczęściej amatorów.
Artysta gromadzi, archiwizuje, rekonstruuje i montuje stare, zniszczone, amatorskie taśmy filmowe, nadając im nowe znaczenia. W 1983 r. Forgacs założył w Budapeszcie Prywatną Fundację Archiwów Fotograficznych i Filmowych.
"To wielki zaszczyt być tutaj na wspaniałym Krakowskim Festiwalu Filmowym. Czuję po prostu szczęście. Bardzo dziękuję" – mówił w poniedziałek Forgacs.
Prof. Tadeusz Lubelski mówił, że kiedy Rada Programowa debatowała nad tym, kogo nagrodzić w 2021 roku wszyscy byli przekonani, iż Piotr Dumała ma już Smoka Smoków. "Nieporozumienie mogło wziąć się stąd, że bardzo wcześnie, szybko jak na ówczesny wiek laureata Piotr Dumała był w latach 80. i 90. właściwie etatowym zdobywcą tradycyjnych Smoków na KFF" – powiedział.
Przypomniał, że Piotr Dumała dwukrotnie otrzymał na tym festiwalu Złotego Smoka – za "Łagodną" w 1985 i za "Ściany" w 1988 roku, a także Brązowego Lajkonika w 1989 za "Wolność nogi", Brązowego Smoka i Nagrodę FICC za "Franza Kafkę" w 1992, zaś w 2014 roku Srebrnego Lajkonika za "Hipopotamy". "Wybór tej kandydatury jest jakby aktem wymierzenia sprawiedliwości" – powiedział.
W laudacji prof. Lubelski podkreślił, że twórczość animowana Piotra Dumały jest kojarzona z intymnością, z odniesieniami do sfery marzeń sennych, a artysta ujawnia w filmach także swoją fascynację literaturą i malarstwem. Dodał, że jest on także wynalazcą techniki płyt gipsowych, które są podstawą odciskanego potem obrazu, na co artysta wpadł dzięki studiowaniu konserwacji kamienia, realizuje też filmy, które łączą grę aktorską i animację jak "Las" z 2009 roku.
"W moim ulubionym filmie Piotra Dumały +Franz Kafka+ wizerunek Kafki jest wzięty ze znanych portretów, ale ruch jakim się on porusza jest niesamowity, osiągany dzięki tej technice animacji z płyt gipsowych" – mówił prof. Lubelski. "Rozumiemy, że jest to zbyt poważna twórczość, żeby Smok Smoków mógł zacząć nowy etap w życiu laureata, ale kto wie?" – dodał.
Pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. kultury Robert Piaskowski wręczając reżyserowi nagrodę mówił, że Smok Smoków to nagroda "dla twórcy kompletnego", ale ma ona "przypominać, że duch musi być ciągle niezaspokojony i twórczy".
Piotr Dumała powiedział, że dla niego otrzymanie tej nagrody to bardzo ważny punkt. "Nagroda daje poczucie, że to co się robi jest widziane, słyszane, potrzebne, jakoś odbiera to drugi człowiek. Z drugiej strony mam poczucie, że to nie jest żaden koniec ani dojście do celu. Gdyby porównać to do biegu maratońskiego to jak przystanek, kiedy dają mi butelkę wody i mówią: biegnij dalej. To ten moment, kiedy ja może straciłbym siłę, ale dzięki tej wodzie łapię oddech i wiem, że mogę przebiec drugie tyle. W moim życiu jest w tej chwili jakiś nowy początek" – mówił reżyser i wyznał, że nie może uwierzyć, że od 40 lat robi filmy.
Piotr Dumała to wybitny polski artysta: animator, reżyser, scenograf, rysownik, plakacista, literat, aktor, a także pedagog. Absolwent Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1982), gdzie uczył się też w Pracowni Grafiki Filmowej prof. Daniela Szczechury - współtwórcy polskiej szkoły animacji, również laureata nagrody Smoka Smoków.
Dumała uprawia animację autorską, a także użytkową (czołówki festiwali i programów telewizyjnych, reklamy, klipy muzyczne). Współpracował przy realizacji spektakli teatralnych Romana Polańskiego i Grzegorza Jarzyny. Zajmuje się również rysunkiem prasowym, projektowaniem okładek książek oraz plakatem teatralnym i filmowym.
W animacji posługuje się tradycyjną kreską i technikami komputerowymi, a także – wymyśloną przez siebie – metodą płytek gipsowych. Często inspiruje go literatura. Jest laureatem kilkudziesięciu nagród festiwalowych, m.in. w Bilbao, Espinho, Huesce, Mannheim, Montrealu, Oberhausen, Ottawie, Zagrzebiu.
Wręczeniu nagrody towarzyszył retrospektywny pokaz jego filmów.
Nagroda Smok Smoków, przyznana w tym roku po raz 24., to najwyższe wyróżnienie Rady Programowej Krakowskiej Fundacji Filmowej, organizatora Krakowskiego Festiwalu Filmowego, jako wyraz uznania za wkład w rozwój światowej kinematografii w dziedzinie filmu dokumentalnego i animowanego. Wśród dotychczasowych laureatów znalazło się wielu znamienitych twórców m.in. Werner Herzog, Priit Pärn, Kazimierz Karabasz, Bohdan Kosiński, Bogdan Dziworski, Allan King, Albert Maysles, Jonas Mekas, Helena Trestíková, Stephen i Timothy Quay, Raoul Servais, Jerzy Kucia i Paul Driessen.
Krakowski Festiwal Filmowy potrwa do 6 czerwca, równolegle w krakowskich kinach i online.(PAP)
autor: Małgorzata Wosion
wos/ pat/
